دیدارنیوز ـ پرستو بهرامیراد: نفتکشهای حامل بنزین ایران، یکی پس از دیگری با گذر از آبهای دریای کارائیب، خود را به ونزوئلا میرسانند. ایران بعد از تحریمهای آمریکا، برای رد گم کردن، سیستم ارسال سیگنال ردیابی نفتکشهایش را خاموش میکند، اما این بار همه نفتکشها با سیگنال روشن و با پرچم ایران حرکت کردهاند. این پنج نفتکش ایرانی در تحریمیترین شرایط به حیاط خلوت آمریکا رسیدهاند تا
رویارویی راهبردی ایران و آمریکا را این بار در دریای کارائیب وارد مرحله تازهای کنند.
خبرگزاریهای ونزوئلا اعلام کردند که دومین نفتکش ایران با نام (فورست) با موفقیت در مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا لنگر انداخته است. با وجود تشدید تنشها بین واشنگتن و دو کشور ایران و ونزوئلا، دومین نفتکش ایرانی حامل بنزین و فرآوردههای نفتی محموله خود را به پالایشگاه نفتی ونزوئلا تحویل داد. گزارشها حاکی از ورود سومین نفتکش ایرانی به منطقه اقتصادی ونزوئلا است.
ظاهراً آمریکا برای جلوگیری از انتقال نفت و بنزین ایران به ونزوئلا چند ناو جنگی به دریای کارائیب فرستاده بود، اما تنشی شکل نگرفت. البته حسن روحانی، رئیسجمهوری اسلامی ایران نیز در مکالمه تلفنی اخیر خود با امیر قطر به ایالات متحده آمریکا هشدار داده بود که در صورت ایجاد مزاحمت و یا توقیف نفتکشهای ایرانی در دریای کارائیب، ایران نیز اقدام متقابل خواهد کرد. همچنین برای حفاظت از نفتکشهای ایران جنگندهها و کشتیهای جنگی ارتش ونزوئلا وارد عمل شدند. اما با ورود نخستین نفتکش ایرانی به آبهای ساحلی ونزوئلا، از نگرانیها درباره احتمال تشدید تنش بین تهران و واشنگتن کاسته شده است.
بیشتر بخوانید: رویارویی ایران و آمریکا: این بار در کارائیب!با این حال وال استریت ژورنال به نقل از مقامات آمریکایی خبر داده است که دولت دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا با هدف قطع صادرات نفت و سوخت ایران به ونزوئلا در حال بررسی تحریمها و اقدامات قانونی جدید است.
البته احتمالا بحران کرونا نیز در عدم دخالت آمریکا در حرکت نفکشهای ایرانی به سمت ونزوئلا بیتأثیر نبوده است. دولت دونالد ترامپ در شرایط بدی به سر میبرد و هر روز به آمار کشته شدهها و مبتلایان کرونا در آمریکا افزوده میشود، به همین دلیل کاخ سفید در حال حاضر تمایلی به ورود به یک چالش بسیار پرریسک با تهران ندارد. همچنین فعلاً از نظر ترامپ مهار و تنبیه چین باید اولویت سیاست خارجی آمریکا باشد تا در انتخابات ۲۰۲۰ بتواند مقصر وضعیت این روزهای آمریکا را چین معرفی کند.
تهاتر طلا با بنزین
در هفتههای اخیر خبرهایی مبنی بر تهاتر طلای ونزوئلا با فرآورده و خدمات نفتی ایران منتشر شد. مقام آمریکایی به شرط عدم افشای نام به خبرگزاری رویترز گفته ایالات متحده «اطمینان بالایی دارد» که دولت «نیکلاس مادورو»، رئیسجمهور ونزوئلا بهای این بنزین را با چندین تن طلا پرداخت کرده است. گفته شده است که دولت ونزوئلا ماه آوریل ۹ تن طلا معادل حدودا ۵۰۰ میلیون دلار را در ازای خدمات ایران برای بازسازی پالایشگاههای این کشور با هواپیما به ایران ارسال کرده است.
حجتالله سلطانی، سفیر ایران در ونزوئلا در مصاحبهای ادعاهای رسانههای غربی در ارتباط با انتقال ۹ تن طلا به ایران از ونزوئلا در قبال کمک ایران به این کشور آمریکای لاتین در احیای پالایشگاههای بنزین را رد و آن را شایعهای بیاساس توصیف کرد.
البته خبر رویترز از دو جهت عجیب به نظر میرسد، اول آن که که ارزش ۹ تن طلا با عیار بالا ۱۰ برابر بیشتر از ۱/۵ میلیون بشکه بنزین و مواد شیمیایی است که ایران راهی ونزوئلا کرده و از طرف دیگر در معاملات بازار، معمولا قرارداد محمولههای نفت خام یا محصولات نفتی با پیشپرداخت بخشی از ارزش محموله، یک ماه قبل از بارگیری بسته میشود و بقیه پول بعد از تحویل محموله پرداخت میشود که در این مورد رعایت نشده است.
منافع ایران از فرستادن نفتکشها به ونزوئلا
از نظر سطح استراتژیک آمریکای لاتین حیات خلوت ایالات متحده آمریکا محسوب میشود و از زمان دکترین مونرو (اوایل قرن ۱۹) آمریکا اجازه دخالت کشورهای دیگر را در آنجا نمیدهد. حال ورود نفتکشهای ایران به ونزوئلا میتواند نقطه آغاز تحولاتی در سیاست خارجی تهران محسوب شود. شاید همکاری ایران و ونزوئلا در شرایط تحریم شدید هردو کشور اقدامی نمادین برای نشان دادن شکست راهبرد آمریکا برای تسلیم کردن این دو منبع بزرگ انرژی دنیا باشد. در حقیقت تلاش ایران برای ارسال محموله بنزین به ونزوئلا میتواند یک پرستیژ سیاسی و قدرتنمایی راهبردی برای تهران باشد.
از نگاه برخی تحلیلگران تلاش ایران برای حمایت از ونزوئلا در شرایط تحریم نفتی، میتواند گامی برای تشکیل قطب جدید یا پیمان جدید بین کشورهایی که با تحریم آمریکا مواجه شدهاند ارزیابی شود. برخی شرکتهای انرژی و پروژههای انتقال انرژی روسیه هم با تحریم آمریکا مواجه شده است. شیوع ویروس کرونا و کاهش جهانی تقاضای نفت باعث شد قیمت نفت بهتدریج کاهش یابد. پس از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید، از اوایل ماه جاری، قیمت نفت بهتدریج افزایش یافت. ایران و ونزوئلا اگر نتوانند مشکلات تحریم را حل کنند، نمیتوانند به افزایش سهم در بازار نفت در دوران پساکرونا امیدوار باشند. این احتمال وجود دارد که در دوران پساکرونا، ایران، روسیه و ونزوئلا سیاست مشابهی در بازار انرژی اتخاذ کنند. این احتمال در شرایطی اجرایی خواهد شد که مشکلات صنعت انرژی این کشورها حل شود. این سه کشور منافع گوناگونی در مسائل منطقهای، بینالمللی و بازار انرژی دارند و اینکه وسعت و میزان همکاری احتمالیشان تا چه سطحی خواهد بود محل سوال است. از سوی دیگر تعداد کشورهایی که در خط خاکستری تحریمها قرار دارند، کم نیستند و ممکن است برای معامله با ایران پا پیش بگذارند.
از سوی دیگر نزدیکی تهران و کاراکاس در دوران تحریم شاید بتواند تا حدی بخشی از نیازهای اقتصادی و فنی دو کشور را برطرف کند. ارسال محموله بنزین به ونزوئلا و تعمیر تأسیسات پالایشگاهی این کشور میتواند منافع سیاسی و اقتصادی مقطعی برای ایران داشته باشد. بر اساس آمارهای شرکت اطلاعات انرژی کپلر، ایران هم اکنون حدود ۱۰۵ میلیون بشکه نفت بیمشتری انبار کرده که تقریبا نیمی از آنها در نفتکشهای لنگر انداخته در خلیج فارس و بقیه در تاسیسات ذخیره نفت خشکی است. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اخیرا اعلام کرد که مخاذن بنزین ایران پر شده و جایی برای ذخیره بنزین نیست. در حقیقت ایران با مازاد تولید سوخت مواجه است؛ چرا که به دلیل تحریمها نمیتواند مانند قبل صادرات داشته باشد، همچنین نمیتواند بنزین مازاد را بیش از این ذخیره کند و باید به فروش برساند، ونزوئلا هم در تولید و تامین نیاز داخلی خود دچار مشکل است به همین دلیل تبادل بنزین بین دو کشور منافع اقتصادی برای هر دو کشور دارد. با این حال روشن نیست که اقتصاد تحت فشار ونزوئلا تا چه اندازه میتواند به کاهش مشکلات اقتصادی ایران در کوتاه مدت و میان مدت کمک کند. به نظر میرسد که این اقدام تهران و کاراکاس در مقطع فعلی را باید بیشتر یک قدرتنمایی راهبردی و سیاسی دانست که کمتر منافع اقتصادی در آن دخیل بوده است.
از نگاه تهران اعزام نفتکشهای ایرانی ارسال بنزین به ونزوئلا نقشه ترامپ را به هم ریخته است و نشانه خوبی برای بی اثر ساختن این تحریمها شده است. آنچه که خشم آمریکا را بر انگیخته است، بیش از حمل چند محموله فراورده نفتی بین ایران و ونزوئلا، حذف سوئیفت، دور زدن دلار و بیاثر جلوه دادن تحریمها است. در هر حال به نظر ایران و ونزوئلا فعلا در یک منازعه از زنجیره جدالهایشان با آمریکا به موفقیت رسیدهاند.
