شمسالدین سیاسیراد:
به یاد روانشاد استاد فرجالله کمالی شاعر بومی سرای برازجانی
از روز شنیدن خبر بیماری سخت زندهیاد فرجالله کمالی برای شفای او دعا میکردم، شوربختانه اما در تقدیر و طالعش بازگشت به زندگی و ادامه شاعری نبود.
بهعنوان ناظری پیگیر و دوستدار "شعر کمالی" و نه از جایگاه منتقدی برخوردار از صلاحیتهای لازم در نقد ادبی، نگاه دردمندانه او به حرمان و سختیهای زندگی مردم گرفتار در چنگال فقر و نابرابری تاریخی مهمترین وجه تلاش ادبی با بنمایههای انتقادی و سیاسی او در ظرف "فرهنگ عامه" است.
استفاده خلاق از ظرفیتهای واژگانی و استعارههای بومی در خلق موزون مضامینی انسانی چون عشق و نوعدوستی در کنار پاسداشت آزادی سیاسی، برابری اجتماعی و عدالت اقتصادی از دیگر مشخصههای تلاش خستگیناپذیر و "سیزیف وار" ادبی او بود.
"شاعر بیبدیل بومی سرای دشت ما" با استفاده خلاقانه از واژهها، اصطلاحات و استعارههای اصیل بومی از یک طرف به حفظ، اشاعه و منزلت دوباره این سبک از گویش اصیل و تاریخی بخشی از سرزمین بزرگ ایران کمک کرده و از دیگر سو هوشمندانه از این ظرفیت در قالب اشعاری تلخ و آمیخته با طنز، ناملایمات و کژیهای زمانه را به رخ میکشید.
شکی نیست که گنجینه هویتساز و ارزشمندی که او با استفاده از قابلیتهای واژگانی و استعارههای رو به افول و فراموشی بومی در انتقال پیامهای بلند اخلاقی و انسانی به یادگار نهاده است، هرگز فراموش نخواهد شد و سینه به سینه حفظ و به نسلهای بعد منتقل خواهد شد.
مضامین شعر کمالی بهمثابه میراث دار شاعران متقدم بزرگ دشتستان نظیر زندهیاد منوچهر آتشی، وسیله آشنایی و بازخوانی ادبیات و فرهنگ اصیل دشتستان، این خطه تاریخی از ایران بزرگ و عزیز ما توسط عموم مردم به خصوص نسل جدید است.
امروز و در فقدان دردناکش، میراث ماندگار و ارزشمند فرجالله کمالی برای آیندگان اشعار او است که چه به صورت مکتوب و چه محفوظ در حافظه عموم مردم استان بوشهر برای همیشه زنده خواهد ماند.
بیتردید راهی که او به دشواری در عرصه شعر و ادبیات محلی پیمود، توسط دیگر شاعران "بیقرار دشتستون" که "رفتن به حکم دل" را انتخاب کردهاند، ادامه خواهد یافت.
در پایان، با ذکر شعری از استاد شفیعی کدکنی بزرگ، امیدوارم که یاد و نام "بیژن" دیارمان تا همیشه در دل مردم قدرشناس برازجان، دشتستان و استان بوشهر ماندگار و گرامی ماند.
سفرت بخیر اما تو دوستی خدا را
چو از این کویر وحشت به سلامتی گذشتی
به شکوفهها به باران برسان سلام ما را
