آیت‌الله هاشمی رفسنجانی؛ از آسمان تا زمین

دیدارنیوز ـ از جمله تأثیرگذارترین شخصیت‌های جمهوری اسلامی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است. وی چهره‌ای ویژه در تاریخ انقلاب است. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در طول حیات سیاسی با فراز و نشیب‌های بسیاری روبه‌رو شد. مردم روزی له و روزی دیگر علیه هاشمی رفسنجانی موضع می‌گرفتند. اما دوست و دشمن آیت‌الله در این نکته اشتراک نظر دارند که بسیاری از رویداد‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی حول شخصیت وی شکل گرفت و هیچ فردی نمی‌تواند منکر تأثیر عمیق وی در دوره حیاتش شود. دیدارنیوز به مناسبت سومین سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به صورت ویژه مقاطع مختلف زندگی وی را مورد بررسی قرار داد.

برای شناخت بیشتر زوایای زندگی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با یاران و همراهان وی به گفت‌وگو نشستیم. محمد هاشمی برادر و همراه همیشگی آیت‌الله در گفت‌وگو با دیدارنیوز گفت: چون هاشمی خاکریز اول بود در شرایط و برهه‌های مختلف مورد بغض و غضب و کینه اصولگرایان و راست سنتی بود. یک وقت مورد بغض و کینه جریان چپ بود. بسته به اینکه آن‌ها شکست می‌خوردند و یا پیروزی به دست می‌آوردند. همچنین همیشه مورد بغض و کینه معاندین خارج از کشور بود؛ بنابراین در برهه‌های مختلف این وضعیت به وجود می‌آید به این دلیل که هاشمی خاکریز اول است.

هاشمی رفسنجانی خاکریز اول نظام بود

وی در قسمت دوم گفت‌وگو گفت: «خط فکری آقای هاشمی از ابتدایی که در قم حاضر شد تا انتهای حیاتش ثابت و مشخص بود، دیگران گاهی به ایشان می‌پیوستند و گاهی در برابرش قرار می‌گرفتند».

ورود مرحوم هاشمی به انتخابات بر اساس مراجعات مردمی بود/ آقایان ابا دارند در مراسم ختم هاشمی شرکت کنند

غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی و از یاران هاشمی رفسنجانی، یکی از مدیران ارشد هاشمی بود که با دیدارنیوز به گفت‌وگو نشست. وی معتقد است آن‌هایی که هاشمی رفسنجانی را تخریب کردند کار اشتباهی انجام دادند و گفت: برخی بعدا ابراز ندامت کردند و گفتند بزرگترین اشتباه این بود که علیه آقای هاشمی این کار‌ها را انجام دادیم.

وزارت اطلاعات در هیچ دوره‌ای زیر اتوریته کامل رئیس‌جمهوری نبوده است/ اگر خاتمی مخالف بود باید جلوی تخریب هاشمی را می‌گرفت

غلامحسین کرباسچی در قسمت پایانی گفت‌وگو با دیدارنیوز گفت: آقای هاشمی همیشه هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اجرایی یک روش میانه و معقول را در کشور ترویج می‌کرد. نه معتقد به طرد همه افراد بود و نه معتقد بود که کسی به خاطر یک دیدگاه سیاسی حتما باید یک پست بالایی بگیرد. دنبال این بود که ببیند توسعه کشور چه چیزی را ایجاب می‌کند و از همه نیرو‌ها هم در جایگاه خودشان استفاده می‌کرد.

میردامادی در زندان گفت بزرگترین اشتباه ما مخالفت با آقای هاشمی بود/ ما در هر انتخاباتی که بازشماری کردیم آمار تغییر پیدا کرد

گفت‌وگو با جواد منصوری با سایر گفت‌وگوها متفاوت بود. محمد هاشمی و غلامحسین کرباسچی از همراهان آیت‌الله هاشمی بودند که موافق دیدگاه‌ها و مشی آیت‌الله بودند، اما جواد منصوری با نگاه انتقادی بر مواضع هاشمی رفسنجانی تاخت. وی گفت: زندگی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را به ۳ دوره تقسیم می‌کنیم. یکی از اول انقلاب تا سال ۶۸ و دیگری از ۶۸ تا ۸۴ و سر آخر از ۸۴ تا پایان عمر. جواد منصوری همچنین گفت: در واقع ما با چند هاشمی در ارتباط هستیم و باید روی آن کار شود.

هاشمی در سال ۵۰ از مجاهدین خلق حمایت می‌کرد/ هاشمی مایل بود رئیس جمهور مادام العمر بشود/ برکناری خاتمی از وزارت ارشاد توسط رهبری بود

اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بخشی از گفت‌وگو اذعان داشت: «غرب به آقای هاشمی به عنوان نیرویی که می‌تواند روی او تکیه کند حساب کرد و به آقای خاتمی نیز این گرا را داد که باید بیشتر توجهت به آقای هاشمی باشد نه به آقای خامنه‌ای، و خاتمی هم دقیقا به این سفارش عمل کرد».

هاشمی تصور می‌کرد جایگزین خاتمی می‌شود/ آقای هاشمی و آقای خامنه‌ای نماینده دو تفکر متفاوت هستند

به یاد آیت‌الله پراگماتیست را حامد سیاسی‌راد نوشت. نویسنده معتقد است گمانه این بود که حسن روحانی، یادگار هاشمی رفسنجانی است و می‌تواند راهی که او شروع کرده بود را بعد از او نیز ادامه دهد. در عمل، اما بعد از هاشمی رفسنجانی هیچ کس نتوانست نقش او را ایفا کند و حالا شرایط برای دولت، جریان اصلاحات و کلیت نظام سخت‌تر از هر زمان دیگری است، شرایطی که اگر هاشمی رفسنجانی بود، شاید این گونه درگیرش نمی‌شدیم. اصلاحات بعد از هاشمی با مشکل تبیین موضع مواجه شد. هاشمی مدت‌ها از جایگاه رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام چنان صریح موضع گیری می‌کرد که گویی خط مقدم را برای نیرو‌های سیاسی اصلاح طلب ترسیم کرده است. اصلاح طلبان می‌دانستند که هاشمی خط قرمز‌های نظام را به عقب رانده و حالا می‌توانند پا را فراتر بگذارند. اما در دوران «پساهاشمی» یافتن مرزی برای تبیین موضع و فعالیت ذیل آن، کار سختی بود.

هاتف سپهر هم با نگاه به کتاب «عالیجناب سرخ پوش و عالیجنابان خاکستری پوش» یادداشتی تحت عنوان «عالیجناب سرخ پوش؛ اشتباه استراتژیک اصلاح طلبان» نوشت. نویسنده با تبیین شرایط روز‌های پیش از انتخابات ششم مجلس شورای اسلامی می‌نویسد: «در آستانه انتخابات مجلس ششم شورای اسلامی طیفی از تندرو‌های جناح اصلاح طلب، مرحوم هاشمی رفسنجانی را آماج حملات خود قرار دادند. سلسله مقالات اکبر گنجی آن روز‌ها در روزنامه‌هایی چون صبح امروز، مشارکت، عصر آزادگان و... منتشر می‌شد و نهایتا وی مجموع آن مقالات را در قالب کتاب «عالیجناب سرخ پوش و عالیجنابان خاکستری پوش» روانه بازار کرد. گنجی در این کتاب، هاشمی رفسنجانی را عالیجناب سرخ پوش خواند و به صورت مستقیم و یا تلویحی مسئولیت قتل‌های زنجیره‌ای را به دوش او انداخت. در واقع در آن مقطع، پروژه‌ای در حال اجرا بود که اکبر گنجی یک قطعه از آن پازل بود و دیگران نیز تکه‌های دیگر پازل را تکمیل کردند.

انصراف آیت‌الله از حضور در مجلس ششم دیگر یادداشتی بود که توسط مسلم تهوری نوشته شد. نویسنده نگاهی تاریخی به آن مقطع از حیات سیاسی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی دارد و می‌نویسد: «ورود آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به عرصه مبارزات انتخاباتی مجلس ششم با هجمه شدیدی از سوی طیف تندروی اصلاح طلبان روبه‌رو شد. علی‌رغم میل اصلاح طلبان، مرحوم هاشمی رفسنجانی در انتخابات شرکت کرد و بعد از یک سری فعل و انفعال به عنوان نفر بیستم لیست تهران به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کرد. البته آیت‌الله قبل از شروع کار مجلس ششم از حضور در مجلس انصراف داد».

پادکست آیت‌الله هاشمی رفسنجانی؛ از آسمان تا زمین نیز خلاصه‌ای از پرونده مذکور است و شنیدن آن ذهنیتی از کل پرونده به مخاطب می‌دهد.

دو گزارش تصویری «اولین خاکریز نظام» و «یاد یار» تکمیل کننده پرونده آیت‌الله هاشمی رفنسجانی؛ از آسمان تا زمین است.