برای بررسی نقش زنان در سیاست و همچنین تاثیر آنان در مجلس شورای اسلامی، دیدارنیوز با لاله افتخاری فعال سیاسی اصولگرا و نماینده مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی به گفتگو پرداخته است. افتخاری می‌گوید: شاید بیشترین تعداد نمایندگان زن در مجلس دهم حضور داشته‌اند، ولی ما مصوبه قابل ذکری حتی به تعداد انگشتان یک دست از آنها نمی‌بینیم که در این عرصه داشته باشند. در حالی که طبق آماری که گزارش می‌شود و نشستی که من با خانم‌های مجلس داشتم، مصوبات قابل ذکری هم داشتند که تعداد اندک نمایندگان مجلس نهم و هشتم و ... بسترش را فراهم کرده بودند و بعضاً مصوب شده بودند و منتظر نظر شورای نگهبان بودند، یعنی کاری با مجلس نداشتند. بعضی از آنها هم قبلاً مصوب شده و اجرا شده بود و باید تأمین بودجه برای سال‌های آینده را دولت میپذیرفت؛ بنابراین تعداد نمایندگان خانم تأثیر مستقیمی بر کیفیت کار و حتی کمیت کار ندارد.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: نقش زنان در سیاست و تاثیرگذاری آنان در بُعد کلان سیاست از مسائلی است که بعد از گذشت ۴۱ سال از انقلاب هنوز آنگونه که باید و شاید تغییر بسزایی نکرده است. در صورتی که به نظر می‌رسد تا زنان در رأس امور نباشند و در زمره تصمیم سازان قرار نگیرند، مردان سیاستمدار نمی‌توانند نیمی از جامعه را به درستی درک کنند. شاید از این پس باید صندلیهای بیشتری برای زنان در امور سیاسی کشور در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر نیز زنان باید توانایی خود را بالاتر ببرند و بتوانند بیش از پیش، رضایت حداقل نیمی از جمعیت کشور که بانوان هستند را کسب کنند. سال‌هاست زنانی که وارد مجلس شورای اسلامی می‌شوند متهم به ناکارآمدی می شوند و به نظر می رسد باید برای ارتقای نقش و سهم بانوان، فکری اساسی کرد.
برای بررسی نقش زنان در سیاست و همچنین تاثیر آنان در مجلس شورای اسلامی، دیدارنیوز با لاله افتخاری فعال سیاسی اصولگرا و نماینده مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی به گفتوگو پرداخته است که در ادامه می خوانید.
دیدارنیوز: شما به عنوان یک زن سیاستمدار که سه دوره نماینده مجلس بوده‌اید، نقش زنان سیاستمدار را در کشور بعد از انقلاب اسلامی چگونه می‌بینید؟ آیا زنان در سیاست نقش پررنگی داشته‌اند؟
افتخاری: الزاماً نمی‌توان گفت هر کسی، چه زن و چه مرد، وارد سیاست شود، نقش پررنگ و یا کمرنگی در سیاست دارد. افراد بسته به توانایی خود و دغدغه‌هایی که دارند نقش‌های متفاوتی ایفا می‌کنند. برخی از زنان سیاستمدار هم توانستند در عرصه سیاست و یا مسئولیت‌هایی که داشتند نقش‌آفرین و تاثیرگذار باشند. حتی به نحوی هدایتگری و راهبری بعضی از موضوعات و مسائل را در غیر جامعه بانوان و برای آقایان هم عهده‌دار شدند. بعضی از زنان هم متأسفانه نتوانستند رسالت خود را درک کنند و امروز جایگاهی ندارند و می‌توانیم بگوییم تأثیر چندانی نداشتند. برخی هم تأثیر منفی داشتند، یعنی به خاطر عدم بصیرت کافی و عدم شناخت دوست از دشمن، گاهی اوقات در زمین دشمن بازی کردند و گاهی هم آگاهانه در این عرصه وارد شدند. بنابراین نمی‌توانیم صفر یا صد در نظر بگیریم و بگوییم خانم‌های سیاستمدار، همه نقش مؤثر یا شفافی داشتند یا بی‌اثر بودند. بسته به هر کدام، باید نسخه‌ای جداگانه پیچید تا در حقیقت شرح جداگانه‌ای از عملکردشان ارائه و بررسی شود.
دیدارنیوز: چرا ما در طول این چهل سال شاهد حضور پررنگ زنان در پست‌های مدیریتی نبودیم؟ فکر می‌کنید مشکل از سیاستمداری زنان است یا از جای دیگر است که اجازه ورود زنان به این عرصه را نمی‌دهند؟ چون در اوایل انقلاب شاهد این هستیم که زنان حضور پررنگی در انقلاب داشتند، اما به مرور کم رنگ‌تر شد.
افتخاری: چگونه در اول انقلاب حضور زنان پررنگ بود و امروز نه. شما حضور پررنگ زنان را در چه می‌بینید؟ من حس نکرده‌ام که اول انقلاب حضورشان پررنگ‌تر بوده و الان کمرنگ‌تر شده است؛ اما در کل بخشی به این برمی‌گشت که طول کشید تا خانم‌ها توانستند آن عقب ماندگی که طاغوت ایجاد کرده بود را جبران کنند و بتوانند در مدیریت‌های میانی فعالیت کنند و به مدیریت‌های بالاتر برسند. همچنین بخشی زمان برد تا تخصص و تحصیلات لازم را کسب کنند. بخشی هم به مسئولیت‌های سنگینی که در پست‌های بالا وجود دارد، باز می‌گردد. خانم‌هایی که می‌خواهند به امور زندگی خود هم توجه داشته باشند این مسئولیت‌ها را کمتر می‌پذیرند یا کمتر به آنها واگذار می‌شود. بخش دیگری هم نگاهی است که آقایان نسبت به خانم‌ها دارند، چون عمدتاً مسئولیت‌ها دست آقایان است کمتر می‌توانند خانم‌ها را بشناسند و به کار بگیرند. البته امروز در خیلی مکان‌ها خانم‌ها توانسته‌اند سمت‌های مدیریتی در سطح کلان را داشته باشند، از نمایندگی مجلس تا ریاست دانشکده‌ها یا پژوهشکده‌ها. اما الزاماً کسب منصب مدیریت کلان به مفهوم مشارکت خانم‌ها در جامعه نیست. همچنان که در پیروزی انقلاب و تداوم آن خانم‌ها بسیار نقش‌آفرین بوده و هستند، اینگونه نیست که حتماً از طریق سمت‌های مدیریتی بتوانند نقش‌آفرینی خود را نشان دهند. در عرصه‌های مختلف توانسته‌اند آن نقش‌آفرینی و تاریخ سازی خود را به منصه ظهور برسانند.
دیدارنیوز: قدرت زنان در مجلس را چقدر می‌دانید؟ بعضی می‌گویند نفوذ زنان در مجلس بسیار کم است و زنان نتوانسته‌اند نقش لازم را حداقل برای احقاق حقوق زنان در مجلس به درستی انجام دهند. آیا این مسئله درست است؟ در این راستا چه نقدی می‌توان بر نمایندگان زن داشت؟
افتخاری: کسی که به مجلس وارد می‌شود اگر بخواهد مصوبه‌ای را بگیرد، یک نماینده از ۲۹۰ نماینده است. به هر حال باید دیدگاه و خواسته خود را به همه نمایندگان دیگر تفهیم کند تا بتواند مصوبه‌ای را بگیرد و رأیی را کسب کند. چه خانم‌ها و چه آقایان در این عرصه باید از قدرت لازم برخوردار باشند و از آن طرف مخاطبین‌شان هم آن دغدغه لازم را داشته باشند و احساس کنند در این عرصه خلائی وجود دارد. البته در مجالس مختلف در همه مسائل اگر صفر و صدی نگاه کنیم یا نگاه غیر کارشناسانه‌ای داشته باشیم، این از عدم آگاهی ما است. در مجلس برای بحث زنان و خانواده، دو نوع مصوبه داریم. یک مصوبه که جنسیت ندارد، مثل برق، آب و گاز و اشتغال که جنسیت پذیر نیست و قطعاً بخش قابل توجهی از دغدغه‌های خانم‌های ما را می‌تواند پوشش دهد. یک سری دیگر از مصوبات با نام زنان و خانواده است که بسته به مجالس مختلف تفاوت داشته و ربطی به تعداد نمایندگان زن نداشته است؛ برای مثال شاید بیشترین تعداد نمایندگان زن در مجلس دهم حضور داشته‌اند، ولی ما مصوبه قابل ذکری حتی به تعداد انگشتان یک دست از آنها نمی‌بینیم که در این عرصه داشته باشند. در حالی که طبق آماری که گزارش می‌شود و نشستی که من با خانم‌های مجلس داشتم، مصوبات قابل ذکری هم داشتند که تعداد اندک نمایندگان مجلس نهم و هشتم و ... بسترش را فراهم کرده بودند و بعضاً مصوب شده بودند و منتظر نظر شورای نگهبان بودند، یعنی کاری با مجلس نداشتند. بعضی از آنها هم قبلاً مصوب شده و اجرا شده بود و باید تأمین بودجه برای سال‌های آینده را دولت میپذیرفت؛ بنابراین تعداد نمایندگان خانم تأثیر مستقیمی بر کیفیت کار و حتی کمیت کار ندارد.
در مجالس گذشته که ۸ الی ۹ خانم بودیم کتابچه‌ای از مصوبات مربوط به زنان و خانواده تهیه کرده بودیم، از کاهش ساعت کاری مادرانی که فرزندان معلول داشتند تا دورکاری آنان، حمایت از زنان سرپرست خانواده و همچنین حقوق و مسئولیت‌های زنان با نگاه اسلام که طرحی جامع و کامل بود. بنده در زمانی مسئولیت دوره‌ای اجلاس بانوان عضو پارلمان‌ها و مجالس سنای کشور‌های اسلامی را داشتم. حقوق و مسئولیت‌های زنان با نگاه اسلام را به تصویب سازمان کنفرانس اسلامی رساندم که در کل جهان اسلام اجراء شود، در مقابله با کنوانسیون‌هایی که مفید هم نیست و به عنوان حقوق زنان از سوی نهاد‌ها و سازمان‌های بین المللی تصویب و به کشور‌های مختلف تحمیل می‌شود. جالب این است خود کشور‌های صادر کننده هم به آنها نمی‌پیوندند. این سند مهمی است که می‌تواند به جهان اسلام اقتدار دهد و حتی برای کشور‌های غیر اسلامی هم می‌تواند گره گشا باشد. بعضی از کشور‌ها از آن استفاده کرده‌اند و در پارلمان‌های خود به تصویب رسانده‌اند، ولی شاید زیاد اطلاع‌رسانی صورت نگرفته است. بحث تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم خانواده که به بخش زنان و خانواده برمی‌گردد، اما بحث جمعیت به خاطر نواقصی که داشت از صحن بیرون کشیده شد. ما این موضوع را از نوبت صحن بیرون آوردیم، چون به کاهش جمعیت منجر می‌شد. ظاهر آن جمعیت و تعالی خانواده بود، ولی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کرد.
بخش دیگری از این قوانین مثل بیمه زنان خانه‌دار که یک سال هم به اجرا درآمد و دولت باید هزینه‌های آن را بپذیرد، دیه و افزایش مرخصی زایمان برای بانوان و حتی برای پدران مرخصی در نظر گرفته بودیم که متأسفانه در مجلس دهم آن را از بین بردند. خیلی از مسائل دیگر که با وجود تعداد اندکی که داشتیم، ولی توانستیم قوانین خوبی را به تصویب مجلس برسانیم. در حقیقت توانستیم همکاران مرد خود را متقاعد کنیم تا در رأی‌آوری این قوانین به ما کمک کنند، این موارد فقط بخشی از عملکرد ما بود. الزماً خانم‌هایی که به مجلس راه پیدا می‌کنند نه صرفاً با رأی خانم‌ها به مجلس می‌روند بلکه بسیاری از آقایان و مردم حمایت می‌کنند. در مجلس هم آنها نمایندگان خانم‌ها فقط نیستند، اما کاری مضاعف انجام می‌دهند؛ یعنی مثل همه نمایندگان آقا در کمیسیون‌ها، صحن علنی و مسائل حوزه انتخابیه شرکت می‌کنند و فعال هستند، مثل خودم که تنها نماینده‌ای بودم که ۱۷ دفتر و رابط در حوزه انتخابیه خودم داشتم و در ملاقات‌های مردمی حضور داشتم. در کنار همه این‌ها بحث بانوان و خانواده نیز مطرح می‌شود و غیر همه کار‌های دیگر، مباحث تخصصی خودمان را هم داشته‌ایم. مثلاً بنده مسئولیت فراکسیون قرآن، عترت و نماز را داشته‌ام، یعنی چیزی که منجر شد به یک سری اسناد ماندگار در همه حوزه‌های آموزشی، پژوهشی، تبلیغی، ترویجی، هنر و همه مسائل؛ همچنین یک سری مصوبات بودجه‌ای که می‌تواند بسیار مؤثر باشد. وقتی ۶۰ درصد از دانش آموختگان ما خانم هستند بحث قوانین مربوط با علم و فناوری و اشتغال‌زایی به خانم‌ها در تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی علم می‌توانند موفق باشند، علاوه بر اینکه برای آقایان هم هست. یا فراکسیون دفاع مقدس، فرهنگ دفاع، مقاومت و زنده نگاه داشتن این فرهنگ چیزی است که در اوایل انقلاب زنان بیشترین سهم را داشته‌اند. در حقیقت ارزش‌گذاری به سهم همه افراد انقلابی ما در پیروزی و تداوم انقلاب به ویژه خانم ها است، به فرمایش امام در پیروزی و هم تداوم انقلاب، زنان هم دوش و یا جلوتر از مردان حرکت کردند؛ بنابراین من فکر می‌کنم این‌ها مسائلی نیست که بگوییم خانم‌ها کار نکرده‌اند. البته باید تبلیغ و اطلاع‌رسانی بیشتری می‌شد، من میپذیرم که ما ضعف اطلاع‌رسانی و تبلیغ داشتیم که باید جبران می‌شد.
دیدارنیوز: در انتخابات گذشته شاهد این بودیم که شورای نگهبان، خانم‌های اصلاح طلب را رد صلاحیت کردند. فکر می‌کنید اگر ما مجلسی داشتیم که خانم‌های اصلاح طلب و اصول گرا در کنار هم با تفکرهای مختلف حضور پیدا می‌کردند، اوضاع بهتر نبود؟ مجلس آینده که اکثراً خانم‌های اصولگرا هستند را چگونه می‌بینید؟
افتخاری: ما خانم‌های اصلاح‌طلب کم نداشتیم که تأیید صلاحیت شدند و در عرصه انتخابات هم وارد شدند و رأی کمی هم نیاوردند، اما به مجلس راه پیدا نکردند. یعنی اینگونه نیست که بگوییم راه برای آنها بسته بود. البته بعضاً فعالیت‌هایی که کرده بودند در چهارچوب نظام نبود، چند تا از اصول‌گرایان هم رد صلاحیت شدند. اینطور نبود که شورای نگهبان بخواهد به اصولگرا و اصلاح‌طلب تقسیم کند. هر کدام از افرادی که به عنوان نیروی داخل انقلاب تعریف می‌شدند، تأیید کردند. بعضی از همان اول ثبت‌نام نکردند و افرادی هم در شهرستان‌ها و تهران رأی نیاورند. به هر حال مردم نسبت به اصلاح‌طلبان اقبال نداشتند، بنابراین نمی‌توانیم شورای نگهبان را متهم کنیم. علاوه بر اینکه مسائل زنان و خانواده، اصلاح‌طلب و اصولگرا نمی‌شناسد. کلاً اگر کسی در خصوص مسائل داخل کشور فکر انقلابی داشته باشد همانطور که رهبری می‌گویند و بخواهد استقلال و سربلندی و آینده کشورش را بخواهد، تفاوتی ندارد که از کدام دیدگاه باشد. اما مسئله این است که خانم‌هایی که با نام اصلاح طلبی به مجلس آمدند، نه همه ولی عمدتاً نگاه درون‌گرا نداشتند. یعنی به سرمایه‌های عظیم انسانی که درون کشور ما و به ویژه در جامعه زنان ما وجود دارد، توجه نکردند و همچنین به توانایی‌های ما توجه نکردند. حتی به مصوبه مجلس شورای اسلامی که می‌گوید حقوق زنان باید بر اساس اسلام باشد و همه قوانین، معاهدات و هر آنچه از فعالیت‌های داخلی و خارجی مسئولان در حوزه زنان و خانواده با این مغایرت داشته باشد و وجاهت قانونی ندارد. به دنبال اجرای معاهدات، دستورات، کنوانسیون‌ها و مصوبات سازمان ملل و دیگران بودند. کسی که به کشورش توجه ندارد و به دنبال افرادی است که برای کشور زیانبار هستند، قطعاً مردم اقبال خوبی نخواهند داشت.
مردم تجربه برجام را دارند که می‌بینند اعتماد به دیگران جز آسیب و هزینه‌های مادی و معنوی برای کشور ما چیزی نداشته است. کسانی که برای زنان و خانواده هم همین نگاه را داشته باشند و به جای استفاده از ظرفیت داخلی برای حل مشکلات و مطالبات زنان و خانواده به دنبال اهداف دگراندیشان هستند قطعاً مردم ما به آنها اعتماد نمی‌کنند؛ چون می‌بینند که دغدغه آنها تأمین خواسته و نیازهای دگراندیشان است و سابقه خوبی از آنها در حافظه مردم ما وجود ندارد. مردم نمی‌توانند به آنها اعتماد کنند. عملکرد آنها بود که کار را به اینجا رساند.
