دیدارنیوز ـ
فرزین محمدی: شواهد حکایت از آن دارد که کارنامه دولت دوازدهم در کنترل و نظارت بازار، مردم را کاملا ناامید کرده است. از بامداد ۲۴ آبان ماه که به طور ناگهانی خبر افزایش قیمت بنزین اعلام شد، نهاد‌های دولتی نسبت به پایداری قیمت‌ها اطمینان خاطر دادند، اما بازار به قول آن‌ها اهمیتی نداد. قیمت گوجه فرنگی در تهران از کیلویی حدود ۵ هزار تومان به ۱۱ هزار تومان رسیده است در حالیکه اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور پس از افزایش قیمت بنزین گفته بود: «هیچ کالا و خدماتی در شرایط حاضر نباید گران بشود، دولت تصمیم و مجوزی برای این کار تا پایان سال ندارد».
همچنین پیش بینی میوه فروشان و مردم، افزایش قیمت دیگر کالا‌های اساسی اعم از میوه و تره بار و حبوبات است. یکی از مشتری‌های میوه فروشی که مردی حدود ۶۰ ساله است در پاسخ به این سوال که آیا قیمت کالا‌های دیگر نیز افزایش پیدا می‌کند؟ گفت: «اگر گران نشود عجیب است».
افزایش ۱۰۰ درصدی کرایه وانت‌های باری
اردیبهشت پارسال که به سبب خروج ایالات متحده آمریکا، تحریم‌های بانکی و تجاری از سر گرفته شد قیمت کالا‌های اساسی بیش از پنج برابر افزایش پیدا کرد. این در حالی است که قدرت خرید مردم نیز به سبب سقوط ارزش پول ملی، توان تامین سبد خانوار را از دست داده به طوریکه به گفته ناظران و کارشناسان، قریب به هفت دهک جامعه ایران به بسته حمایتی نیاز دارند و سازمان برنامه و بودجه نیز ۶۰ میلیون ایرانی را مشمول بسته‌های یارانه‌ای کرده است.
در آن زمان با وجود خبر‌هایی که وزارت صمت از بازرسان در بازار می‌داد، اما قیمت بسیاری از کالا‌ها به سبب اختلاف قیمت ارز آزاد و دولتی به وسیله احتکار بسیار بالا رفت، عجیب اینکه برای نمونه، در موضوع افزایش قیمت شکر یکی از انبار‌های محتکر، انباری دولتی بود. این کارنامه دولت در کنترل بازار سبب شد که مردم نسبت به اطمینان خاطر دولت برای پایداری قیمت‌ها اهمیت ندهند و اعتماد نکنند؛ چراکه هنوز تاثیر ملموس گرانی بنزین در اقتصاد ایران جان نگرفته که نرخ برخی از کالا‌ها همچون گوجه دوبرابر و کرایه وانت‌های باری نزدیک به ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
پیش از این کارشناسان نسبت به تبعات اجرای برنامه اصلاح قیمت بنزین هشدار داده بودند و برنامه خاصی برای اجرای آن درنظر داشتند، اما دولت به گونه‌ای این جراحی اقتصادی را انجام داد که ظاهرا حتی رئیس جمهور از زمان و نحوه اجرای آن خبر نداشته است. محمود جام ساز اقتصاددان و استاد دانشگاه پیش از این باوجود تاکید دولت به پایداری قیمت ها، موج گرانی جدید را پیش بینی کرده بود. به گفته این اقتصاددان اصلاح قیمت بنزین نیازمند منابع اعتباری قابل قبول برای پشتیبانی از دهک‌های آسیب دیده و کنترل بازار است، اما دولت در حالی این برنامه را اجرا می‌کند که حتی برای هزینه‌های جاری خود دچار مشکل است.
البته پس از اعتراضات مردم، مجلس نسبت به نحوه اجرای برنامه اصلاح قیمت بنزین اعتراض کرد، اما شواهد دیدارنیوز نشان می‌دهد که مردم به توان آن برای اصلاح قیمت‌ها اعتقادی ندارند.
دولت پول ندارد از جیب ما برمی دارد
هوا تازه تاریک شده است و پلاستیک‌های خرید مردم سنگین به نظر نمی‌رسند. بازار میوه و تره بار خیابان جمالزاده جنوبی گوجه را کیلویی ۵ هزار تومان می‌فروشد در حالیکه پیش از گرانی بنزین نزدیک به سه هزار تومان بود. یکی از فروشندگان این بازار به خبرنگار دیدارنیوز می‌گوید: «اینجا همه جنس‌ها به قیمت دولتی فروخته می‌شود با این حال میزان خرید مردم حتی در اقلامی مثل سیب زمینی و پیاز پایین آمده است». به گفته او قیمت گوجه به دلیل گرانی بنزین افزایش پیدا کرده است. گوجه در بازار‌های میوه و تره بار دولتی ۵ هزار تومان قیمت خورده است در حالی که میوه فروشی کمی بالاتر از این بازار دولتی، آن را یازده هزار تومان قیمت زده است.
یکی از خریداران میوه فروشی درمورد افزایش قیمت گوجه می‌گوید: «همه راننده‌ها که سهمیه بنزین دریافت نمی‌کنند و مجبورند که آزاد بنزین بزنند، چرا باید توقع داشته باشیم که کرایه کمتری بگیرند؟ وقتی کرایه بالا برود قیمت جنس هم گران می‌شود». او که یک آشپز است سه فرزند دارد؛ «درآمد من در ماه خیلی معمولی است، اما قیمت‌ها هفته به هفته بیشتر می‌شود. من چه طوری باید کسری درآمدم را جبران کنم؟» او بازار میوه و تره بار دولتی را با انگشت نشان می‌دهد و می‌گوید: «اگه دو سه ساعت دیگه برگردی، مردمی که بعد از تعطیلی تره و بار برای بردن سبزی‌ها و میوه‌های دورریختنی اینجا جمع می شوند را می‌بینی. بعضی از مردم حتی توان خرید قیمت دولتی میوه را هم ندارند؛ چه برسد به گرانی که هنوز شروع نشده است».
صاحب یکی دیگر از میوه فروشی‌های خیابان جمالزاده که مردی میانسال است پیش بینی می‌کند که قیمت بقیه اجناس هم افزایش یابد. او می‌گوید: «امروز صبح در میدان میوه و تره بار کسی از گران شدن گوجه تعجب نکرد چراکه همه به راننده حق می‌دهند. دولت باید برای این موضوع برنامه‌ای درنظر بگیرد وگرنه هرکس به نسبت هزینه خود قیمت را بالا می‌برد». او نیز خرید سبزی و میوه دورریز توسط افراد را تایید و پیش بینی می‌کند که قیمت اجناسی مانند سیب زمینی و پیاز نیز گران خواهد شد. یکی از مشتریان حاضر در میوه فروشی نیز موافقت خود را با فروشنده نشان می‌دهد و می‌گوید: «دولت پول ندارد از جیب ما برمی دارد». او که راننده یک شرکت خصوصی است درباره گرانی‌های پس از افزایش قیمت بنزین می‌گوید: «قیمت‌ها از پارسال سر به فلک گذاشته، اما درآمد مردم تغییر نکرده، حالا هم که بنزین سه برابر شده شک نکنید که قیمت‌ها پنج برابر می‌شود». او که سرپرست یک خانواده چهار نفره است در خصوص برنامه حمایتی دولت می‌گوید: «به ما می‌گویند که این پول از گرانی بنزین است که به خودتان می‌دهیم، اما مگر می‌شود؟ دولت پول هزینه‌های خودش را ندارد از ما می‌گیرد. مگه میشه با ۴۵ تومان یارانه و ۷۰ تومان کمک دولت زندگی کرد؟»
یکی دیگر از مشتریان که زنی خانه دار است در خصوص اینکه آیا امید به اصلاح قیمت‌ها توسط مجلس دارد یا خیر می‌گوید: «مشکل از مجلس یا دولت نیست. مشکل از این جاست که مردم برای مایحتاج روزانه مشکل دارند، اما خیلی از آقازاده‌ها فساد اقتصادی دارند».
قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی گفته بود که به‌طور میانگین روزی ۳۰هزار بازرسی در بازار از سوی افزون بر چهارهزار بازرس در حال انجام است، اما شواهد دیدارنیوز در این باره نشان می‌دهد که مردم هیچ امیدی به کنترل قیمت‌ها ندارند. همچنین از پنج نفری که از آن‌ها نسبت به توان مجلس سوال شد هر پنج نفر اعلام عدم اعتماد کردند. گزارش میدانی خبرنگار ما حاکی از آمادگی مردم برای مقابله با موج جدید گرنی باوجود اطمینان خاطر و قول نهاد‌های دولتی مبنی بر کنترل قیمت‌ها است.
همچنین برخی از فروشندگان از افزایش نرخ کرایه وانت‌بار‌ها گلایه دارند که باعث شده است قیمت برخی از میوه‌ها و صیفی‌جات نیز به دنبال آن افزایش پیدا کند به طوری که میوه‌فروش‌ها از افزایش ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی نرخ کرایه وانت‌بار‌های داخل و خارج شهر‌ها گلایه دارند. علاوه بر گوجه فرنگی، در بازار اقلام مصرفی میوه و صیفی جات مانند نارنگی، پرتقال و انار هم در روز‌های اخیر رشد قیمت داشته‌اند. به طور متوسط قیمت برخی از میوه‌ها بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان افزایش قیمت داشته‌اند که مغازه‌داران این افزایش قیمت را به خاطر افزایش هزینه کرایه‌ها، عنوان می کنند. قیمت مرغ نیز افزایش را شاهد بوده، به طوری که با نرخ ۱۲۹۰۰ عرضه شده است که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان افزایش داشته است. هر شانه تخم‌مرغ نیز از ۱۷۰۰۰ به ۱۹۰۰۰ تومان رسیده است و اقلامی مانند برنج و حبوبات نیز مقداری با افزایش قیمت مواجه شده اند.
سهل ممتنع
اجرای برنامه‌های حمایتی دولت به گونه‌ای است که به جای ایجاد آرامش و امنیت در بازار به موج تورم و گرانی می‌انجامد، چه سیاست‌های تحریمی سال گذشته و چه اجرای برنامه اصلاح قیمت بنزین. از کنار این موضوع که برنامه اصلاح قیمت بنزین امری ضروری برای اقتصاد ایران است نمی‌توان گذشت، اما چطور می‌توان قبول کرد در زمانیکه که به گفته دولتمردان شرایط جنگی است، دست به جراحی اقتصادی زد؟! اصلاح قیمت حامل‌های انرژی برنامه‌ای بود که بخش خصوصی نیز نسبت به اجرای آن اصرار داشت و برنامه‌ای نیز در این خصوص در اختیار دولت گذاشت، اما به گفته مسعود خوانساری عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران، دولت برنامه این بخش را ناقص اجرا کرده است. کارشناسان نیز ناتوانی دولت در اجرای این برنامه را مشکل اصلی تبعات به وجود آمده کنونی می‌دانند چراکه دولت عملا برنامه‌ای را اجرا کرده است که باعث از هم گسیختگی دهک‌های جامعه شده است.
سقوط ارزش پول ملی به گونه‌ای بود که هفت دهک جامعه ایران را تحت تاثیر قرار داد و ضریب جینی را به شدت افزایش داد. بر اساس اعلام مرکز آمار نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به آبان ماه امسال ۴۱.۱ درصد بوده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۹ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین در این ماه نرخ تورم نقطه‌ای به ۲۷ درصد رسیده است؛ یعنی خانوار‌های ایرانی به‌طور میانگین ۲۷ درصد بیشتر از آبان ۹۷ برای خرید مجموعه کالا‌ها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند.
دولت برای اجرای برنامه اصلاح قیمت بنزین باید زمانی دست به کار می‌شد که علاوه بر آمادگی زیرساخت‌های حمل و نقل کشور، دولت نیز توان حمایت از اقشار آسیب پذیر را داشته باشد، اما تیم اقتصادی دولت به جای تمرکز روی چرخ‌های تولید کشور که راهکار برون رفت از شرایط رکود کنونی است و در زمانیکه پول صندوق توسعه ملی به ته رسیده، دست خود را در جیب مردم می‌کند. یکی از مشتریان مغازه میوه فروشی که راننده بود در پاسخ به سوالی درخصوص راهکار پیش روی مردم گفت: «مردم گفتند، اما ...».
