تقابل محیط‌زیست و انتقال آب خزر

این اتفاق در حالی افتاده است که نمایندگان استان‌های شمالی کشور با این طرح مخالف هستند و در طی روز‌های گذشته، تعدادی از آن‌ها در جریان جلسه علنی مجلس با در دست‌گرفتن پلاکارد‌هایی به طرح انتقال آب دریاچه خزر به سمنان معترض شدند و اعتراضات نمایندگان در این رابطه همچنان ادامه دارد. بر اساس شواهد، برخی نمایندگان شهر‌های جنوبی هم به حمایت از نمایندگان شهر‌های شمالی پرداخته اند. نمایندگان معترض پس از ترک جایگاه هیئت‌رئیسه همراه با پلاکاردهایشان در صحن علنی ایستادند.

وی در ادامه گفت: «طرح انتقال آب دریای خزر براساس قانون برنامه و بودجه ممنوع است. یعنی انتقال آب از یک مکان به مکان دیگر ممنوع است، اما افراد قدرتمند، قانون را رعایت نمی‌کنند. ما توانستیم جنگل‌های شمال کشور را ثبت جهانی بکنیم؛ یعنی میراث طبیعی ما است و ما به دنیا متعهد شده‎ایم که این جنگل‌ها را حفظ کنیم. امروز در حال انجام بدترین نوع تخریب در طول ۵۰ سال گذشته هستیم؛ یعنی دروغ بزرگ به ملت می‎گوییم، چراکه از طرفی می‎گوییم ما متعهد می‌شویم که دریای خزر و اکوسیستم این دریا را حفظ کنیم؛ اما باز داریم به ملت و همه دنیا دروغ می‎گوییم».

شریعت‎نژاد اظهار کرد: «در حال حاضر چندصدهزار متر مکعب زباله و فاضلاب از شهر‌های شمالی وارد دریا می‎شود و شیرآبه‎های زباله‎ها را وارد دریا می‎کنیم. در حقیقت هیچ‌کاری برای دریا و اکوسیستم انجام نمی‎دهیم. این موضوع انتقال آب هم تیر خلاص آخر است. صنایع آب‌بر را در فلات مرکزی ایران که آب شرب ندارند تعبیه می‎کنیم، بعد تصمیم می‎گیریم که آب را از یک نقطه به یک نقطه دیگر با هزینه بسیار بالا ببریم. بعد می‎گوییم ما به دنبال حقوق منابع طبیعی و علاقمند به محیط‎زیست هستیم، اما در واقع ما فقط علاقمند به پست و قدرت هستیم. دکتر روحانی و هر دولتی تا به امروز در دور دوم خودش قانون‌شکن و قانون‌گریز بوده است. تصمیمات دکتر روحانی هم دقیقا همین موضوع را نشان می‌دهد وگرنه هیچ کارشناسی با این انتقال، موافق نیست».

این نماینده گفت: «میزان شوری دریای خزر به آب این دریا بستگی دارد. آبی که از این حوزه خارج می‌شود دیگر به این بستر برنمی‌گردد و این دریاچه اقیانوس نیست. حجم آب کاهش می‎یابد و خود این موضوع، باعث می‎شود که شرایط این حوزه کاملاً بهم بریزد. موجودات آبی، گیاهان و جلبکانی که در این دریا هستند، با این تغییر حجم آب کلاً شرایطشان تغییر ‎می کند. کاهش حجم آب دریای خزر باعث تغییر حجم تبخیر و حجم بارندگی منطقه و تغییر اقلیم شمال می‌شود. این موضوع تاثیر بالایی بر جنگل‌های شمال کشور که میراث طبیعی ملت ایران است دارد. از سوی دیگر، در شرایطی که شمال کشور این مقدار آب دارد، اما با مشکل آب شرب دست و پنجه نرم می‎کند و یک سد برای مهار آب‌های سطحی این مناطق، درست نکردند. از طرف دیگر اراضی بسیاری در منطقه گلستان خشک کامل هستند و اگر ما برای آن‌ها آب استفاده کنیم این آب دوباره به منطقه برمی‌گردد. اما اگر آب را به جایی در فلات مرکزی ببرید یعنی کاری می‌کنید که تغییرات اقلیمی بسیاری را ایجاد کند و موجب برهم زدن نظم زندگی می‌شود. در واقع زیر شاخه درختی نشستید و دارید درخت را قطع می‌کنید برای چند صباح مدیریت و قدرت و ثروت».

شریعت‎نژاد در خصوص برخورد مجلس با این طرح گفت‌: «مجلس در بودجه سال گذشته با لابی‌هایی که دولت انجام داد، ردیف برای مطالعه این موضوع در نظر گرفت؛ اما باید مطالعه کنند که اصلا این کار شدنی است. بعد از مطالعه‌ای که وزارت نیرو انجام می‌دهد، باید ارزیابی زیست‌محیطی انجام شود که آیا این کار به نفع طبیعت است یا خیر؟ مجلس اقداماتی انجام داده است. نامه‌ای به رئیس جمهوری دادیم و انشالله نامه‌ای هم به نهاد رهبری خواهیم داد. استیضاح وزیر نیرو را هم تهیه کرده و ابلاغ کرده‌ایم. وزیر نیرو باید جواب بدهد. رئیس سازمان محیط‎زیست، رئیس دوست است. رئیس قبلی این سازمان در زمان آقای احمدی نژاد هم همین کار‌ها را می‌کرد؛ طرح‌ها را بدون ارزیابی محیط‌زیستی و بدون نظر کارشناسی و بدون اینکه مجموعه و زیر مجموعه در جریان باشند با رئیس جمهوری مکاتبه می‎کرد و نظر رئیس جمهوری را انجام می‌داد».

موسوی در بیان علل موافقت خود با این طرح گفت: «دریای خزر از یک طرف وصل به آب‌های آزاد ـ از طریق رود ولگا ـ است. اینگونه نیست که اگر آب برداشت شود دریای خزر خشک شود، لذا از لحاظ اکولوژیکی تغییر بسیار زیادی در آب دریا اتفاق نمی‎افتد. دسی دریای جنوب مثل خلیج فارس بین ۳۵ هزار تا ۴۰ هزار است، ولی این موضوع در آب دریای خزر کمتر است یعنی در بعضی از نقاط زیر ۲۰ هزار است، بنابراین آب خیلی مرغوبتری دارد. از سوی دیگر، نمایندگان استان‎های شمالی و مردم شمال کشور در برابر برداشت آب از این دریا مقاومت می‌کنند. استان‌های شمالی به اندازه‌ای که به آب نیاز دارند از آب دریا استفاده کنند و کسی آن‌ها را منع نکرده است، ولی اگر علم، فناوری، تکنولوژی و محیط‌زیست جوابش مثبت بود که آب از دریا برداشت شود چرا ما برداشت نکنیم؟ به واسطه توضیحاتی که دادم دلیلی ندارد که برداشت نکنیم؛ بنابراین اول باید تمام نیاز استان‎های شمالی به اندازه لازم و کافی که هیچ جا کمبودی نداشته باشند، تأمین شود و بعد اگر علم تأیید کرد که انتقال آب کار خوبی است دلیلی ندارد ما خودمان را از این نعمت الهی محروم کنیم».

وی در ادامه افزود: «باید در این حوزه، مطالعه صورت بگیرد. مملکت مرکز پژوهشی و مرکز علمی دارد. اگر محیط‎زیست بگوید به جنگل‎های خطه شمال خللی وارد می‌شود باید کار را متوقف کرد؛ اما اگر براساس دلایل علمی، خللی وارد نشود دلیل ندارد ما خود را از استفاده از این منابع منع کنیم. زمانی که سازمان محیط‌زیست مجوز می‎‌دهد یعنی همه مطالعات انجام شده است. وقتی بالاترین مقام تشکیلات محیط‌زیستی کشور چنین نامه‌ای می‌دهد یعنی کارشناسان سازمان محیط‎زیست به این نتیجه رسیدند که این انتقال بلامانع است».

نماینده یزد اظهار کرد: «معمولا در نظریه‎های علمی، تکنولوژی و پژوهشی، همه اساتید صاحب‌نظر هم نظر نخواهند بود، اما مجموعه برآیند کارشناسی جواب داده است که این کار بلامانع است. من می‎گویم فی‎نفسه نباید گفت برداشتن آب از دریا کار اشتباهی است. اگر علم این کار را تایید کرد باید برداشت شود، چون نیاز صد درصد کشور است. عرض کردم اگر ما بتوانیم به وسیله شیوه‎هایی، از ورود ۴ الی ۵ میلیارد متر مکعب از آب بارش‎ها به دریا جلوگیری کنیم چرا باید کسی بگوید کار اشتباهی است؟ چرا نباید یک بیستم این آب را برداریم؟»

موسوی در خصوص اتفاقات مجلس و مخالفت تعدادی از نمایندگان گفت: «اگر مجلس به گزارش سازمان محیط‌زیست و دولت اعتماد ندارد، می‌توانیم این موضوع را در مرکز پژوهش‌های مجلس مورد مطالعه قرار دهیم و آن‌ها یک تیم کارشناسی برای تحقیقات قرار دهند. بعد ارزیابی کنند مطالعاتی که انجام شده است، درست است یا خیر. حتماً بابت اتفاقی که دیروز در مجلس افتاد (اعتراض نمایندگان استان‌های شمالی) مرکز پژوهش‌ها شروع به کار کرده است و نظرش را می‎دهد».

محمد درویش کارشناس محیط‌زیست در گفتگو با دیدارنیوز ضمن اعلام مخالفت با طرح انتقال آب دریای خزر گفت: «همه ۴۰ نماینده استان های شمالی مخالف این طرح هستند. همه دریاچه‎هایی که در دنیا وجود دارند یک رودخانه‌هایی به آن‌ها می‎ریزند. مگر به دریاچه ارومیه چهارده رودخانه نمی‎ریخت، پس چرا خشک شد؟ این موضوع که فلان رودخانه وارد دریای مازندران می‎شود یا نمی‎شود دلیل بر این نیست که این دریاچه خشک نمی‎شود؛ مسئله این است که ما چه میزان برداشت و تغذیه می‎کنیم، بنابراین چون دریاچه خزر یک دریاچه بسته است، امکان اینکه در این دست کاری‌های انسانی، دچار چنین تلاطماتی بشود بسیار زیاد است. نماینده یزد احتمالا تا به امروز یک دریاچه را از نزدیک ندیده است وگرنه چنین حرفی نمی‌زد».

 

وی در ادامه افزود: «من با این طرح مخالفم، دلیلش هم این است که اکوسیستم دریای خزر همین الان هم ظرفیت بسیار ناگواری دارد. میزان آلایندگی‌های این آب، چندین برابر حد مجاز است. بسیاری از گونه‌های آبزی، منقرض شده یا در آستانه انقراض هستند. ماهی کیلکا را تقریباً از دست داده‎ایم، ماهی خاویاری دارد از بین می‌رود؛ فک خزری در آستانه انقراض است. در چنین شرایطی که توصیه می‎کنند به دلیل آلودگی آب، مردم وارد دریای خزر نشوند، ما قرار است دوباره تلخابه‎ای را وارد آب بکنیم و کیفیت را کمتر کنیم. در واقع محل شیرین کردن آب در حال حاضر، تالاب میانکاله در جنب نکا است که زیستگاه ماهی خاویاری است و این منطقه با این اتفاق به شدت آسیب‎پذیر خواهد شد و درآمد صیادیمان کاهش خواهد یافت و بیکاری افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر کیفیت آبزیانی که مردم استفاده می‌کنند، کاهش می‌یابد و هزینه سلامت افراد از نوع درمانی افزایش می‎یابد. همه این‌ها خسارت به این کشور است. علاوه بر این مسیری که این لوله عبور خواهد کرد منجر به تخریب هزاران درخت ارزشمند ایلخانی می‌شود و نرخ فرسایش را افزایش می‎دهد و منجر به گسست اکولوژیک در جنگل‌های ارزشمند شمال خواهد شد. غیر از این ماجرا‌ها نکته‌‎‎ بسیار مهم این است که قیمت تمام شده این پروژه بسیار گران است».


درویش بیان کرد: «چیزی حدود هر متر مکعب ۶۰ هزار تومان برآورد شده است. چه محصولی قرار است تولید بشود که ۶۰ هزار تومان ارزش داشته باشد و این چه اقتصادی است که می‌تواند با آب ۶۰ هزار تومانی برای متر مکعب به حیات خودش ادامه بدهد؟ اصلاً منطقی نیست ما ۱۸ الی ۱۹ هزار میلیارد تومن هزینه کنیم، برای اینکه ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب منتقل کنیم. آن ۱۸ هزار میلیارد تومان می‌تواند به درد‌های این ملت اختصاص پیدا کند. کیفیت آموزش و پرورش در این کشور درست بشود و واقعاً لازم نیست ما چنین پولی را هدر بدهیم که همین هدر دادن موجب تخریب طبیعت ایران می‌شود».


وی در مورد شرایط آب استان سمنان گفت: «استان سمنان همین الان میانگین سرانه آبی که دارد بیشتر از متوسط کشوری است و اگر یک پنجم و یا یک ششم این را هزینه کنند می‌توانند ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب را از محل بازچرخانی، تصفیه و برای بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب ذخیره کنند. چرا ما کار آسان‌تر را نکنیم که هزینه‌هایش کمتر است و خسارت محیط‌زیستی هم ندارد؟».


درویش در خصوص علل تایید طرح انتقال توسط سازمان محیط زیست بیان کرد: «آقای کلانتری با شرط انجام گرفتن این طرح اصلاً رئیس سازمان شده است که منویات رئیس جمهوری که سمنانی است را اجرا بکند. ما دوتا رئیس‌جمهوری (احمدی نژاد و روحانی) داشتیم که در تمام موارد باهم تضاد داشتند، اما فقط در یک مورد با هم اشتراک نظر داشتند؛ آن هم انتقال آب به سمنان است؛ چون سمنانی هستند و به حوزه انتخابی خودشان قول دادند که آب بیاورند. همانطور که آقای خاتمی رئیس‌جمهور شد آب به یزد برد، آقای رفسنجانی رئیس جمهور شد آب به کرمان و رفسنجان برد. حالا ما دو تا رئیس‌جمهور سمنانی داریم که می‌خواهند بگویند که ما نمک‌نشناس نبوده‌ایم و رأی مردم شهر خود را جبران کرده‌ایم. واقعاً غم‌انگیز است که ما اصول کشورداری را کنار بگذاریم و درگیر چنین مواردی شویم. زمانی نمایندگان مجلس در بودجه تصویب کردند که ردیف طرح انتقال آب حذف شود و خیلی هم خوشحال کننده بود، ولی با این وجود دوباره این موضوع، مطرح شده است».


وی در پایان گفت: «محیط‌زیستی‌ها می‌توانند طبق ماده ۶۶ آئین دادرسی به قوه قضاییه شکایت کنند، چون یک تخریب غیر قابل جبران دارد اتفاق می‌افتد. کمیته فنی منابع طبیعی استان مازندران، سازمان جنگل و مراتع و ... از آسیب‌های این طرح صحبت کرده‌اند و به استناد این صحبت‌ها می‌توانند علیه کلانتری و وزیر نیرو شکایت کنند. از سوی دیگر نمایندگان مجلس باید وزیر نیرو را استیضاح کنند و آقای کلانتری را به مجلس بکشانند و از او توضیح بخواهند».