یک مدرس دانشگاه گفت: تجاوز به حریم مواریث فرهنگی و یادمان‌های تاریخی و بر هم زدن بافت شهر، ازجمله پیامدهای غفلت از کارکرد بیرونی ساختمان‌هاست.
وی تصریح کرد: در دو دهه‌ای که از تصویب قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان می‌گذرد ما در کارکردهای داخلی ساختمان پیشرفت‌های قابل‌قبولی داشته‌ایم اما در مورد کارکردهای بیرونی، دقت لازم صورت نگرفته و این مسئله باعث آسیب‌پذیری شهر و تضییع حقوق شهروندان شده است.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه رشته‌هایی مثل عمران، معماری، تأسیسات مکانیکی و الکتریکی تمرکز بر کارکردهای داخلی ساختمان دارند، گفت: به این رشته‌ها رشته‌های نقطه نگر گفته می‌شود و رشته‌هایی مثل نقشه‌برداری، ترافیک و شهرسازی نیز رشته‌های پهنه نگری هستند که بر کارکرد بیرونی ساختمان‌ها نظارت دارند.
صنیع زاده خاطرنشان کرد: در دو دهه گذشته، تخصص‌های نقطه نگر در شهرها فعال بوده و تخصص‌های پهنه نگر مورد غفلت واقع‌شده‌اند. این امر موجب شده که به کارکردهای بیرونی و محیطی ساختمان‌ها توجه کافی نشود و برای شهروندان مشکلات زیادی به وجود بیاید.
وی پیامدهای غفلت از کارکرد بیرونی ساختمان را چنین برشمرد: ایجاد اغتشاش در هویت کالبدی شهر، تجاوز به المان‌های طبیعی شهر، مسدود کردن کریدور هوایی، تجاوز به حریم مواریث فرهنگی و یادمان‌های تاریخی، بر هم زدن بافت شهر، ایجاد سایه و اشراف بر ساختمان‌های مجاور و برهم زدن حریم خصوصی شهروندان، همچنین کاهش فضای خدماتی به نفع فضای درآمدزا ازجمله پیامدهای غفلت از کارکردهای بیرونی یک ساختمان است.
سردبیر مجله «دانش نما» با اشاره به تأثیر متقابل انسان بر محیط و محیط بر انسان ادامه داد: شهر محیط زندگی و خانه دوم شهروندان است و همان‌طور که ما مواظب خانه اولمان هستیم باید مواظب خانه دوم و بزرگ‌ترمان نیز باشیم؛ چراکه اندیشمندان معتقدند محیط و انسان تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند و ضرب‌المثل معروفی هست که می‌گوید «اول ما خانه می‌سازیم و بعد، خانه ما را می‌سازد.»
وی شهر را به‌مثابه پازلی دانست که هر ساختمان، قطعه‌ای از آن است و اگر به کارکرد بیرونی این پازل‌ها توجه نشود، پازل شهر به‌کلی به هم می‌ریزد.
صنیع زاده با بیان اینکه پنج هزار اسلاید از مصادیق بی‌توجهی به کارکرد بیرونی ساختمان‌ها در کل کشور جمع‌آوری‌شده که نزدیک به ۱۰۰ اسلاید آن مربوط به شهر اصفهان است، تصاویری از چند نمونه این بناها را برای حاضران به نمایش گذاشت و درباره هر یک جداگانه صحبت کرد.
این مدرس دانشگاه، با اشاره به ساختمان ارگ جهان‌نما گفت: این محل سابقاً سرای هنرمندان بود و در طرح جامع شهری پیش‌بینی‌شده بود که به‌جای آن فضای سبز ساخته شود تا به نقطه مرکزی شهر آرامش تزریق کند اما طی تصمیم غلطی این مکان تبدیل به یک ساختمان تجاری اداری شد که شکل و شمایل آن به بافت شهر اصفهان نمی‌خورد و نه‌تنها آرامش این نقطه را بر هم زد بلکه نزدیک بود به دلیل همین بی‌توجهی به کارکردهای بیرونی، میدان نقش‌جهان را نیز از فهرست آثار ثبت جهانی خارج کند.
وی افزود: باید توجه داشت که بی‌توجهی به کارکردهای داخلی ساختمان نهایتاً برای یکی دو خانوار مشکل ایجاد می‌کند اما دقت نکردن به کارکردهای محیطی آسیب‌هایی را در مقیاس شهری و کشوری به وجود می‌آورد.
سردبیر مجله «دانش نما»، کارخانه صنایع پشم را نمونه دیگری از بی‌توجهی به کارکردهای بیرونی برشمرد و درباره آن توضیح داد: این محل در دوره صفویه یکی از باغات چهارگانه چهارباغ بود که در دوره پهلوی اول تبدیل به کارخانه بافندگی شد. قرار بود بعدها این محل به موزه تبدیل شود اما بخش‌های مختلف آن تفکیک و در آن ساخت‌وساز شد. طی این فرایند حق عموم مردم در اختیار عده‌ای خاص قرار گرفت و اکنون تنها سر در ورودی و کوشک مرکزی این کارخانه باقی‌مانده است.
صنیع زاده یادآور شد: در گذشته یکی از تفریحات خانواده‌های اصفهانی این بود که از محدوده دروازه شیراز روی بلندی بروند و چشم‌انداز شهر را ببینند اما با ساخته‌شدن مجتمع پزشکان در دروازه شیراز این منظر مخدوش شد و چشم‌اندازی که مایه مسرت شهروندان بسیاری بود در اختیار عده‌ای معدود قرار گرفت.
وی ادامه داد: متأسفانه مردم وکیل مدافعی ندارند که در این موارد از حق آن‌ها دفاع کند اما در دنیا شهرسازان این وظیفه را بر عهده‌دارند و شهرسازان ما نیز باید بپرسند چه کسی اجازه داده این چشم‌انداز از عموم شهروندان گرفته شود؟
این مدرس دانشگاه سپس موقعیت ساختمان دادگستری را مورد بررسی قرار داد و گفت: محل این ساختمان در خیابان نیکبخت، سابقاً کارخانه پنبه بود و بعد تغییر کاربری داد و به یک ساختمان اداری برای دادگستری تبدیل شد اما سنخیتی بین این ساختمان با بافت مسکونی آن وجود ندارد و اکنون انواع مشکلات اجتماعی و فرهنگی برای ساکنان این محدوده به وجود آمده است. برای مثال زمانی که به خاطر اسیدپاشی‌های زنجیره‌ای مردم اصفهان روبروی ساختمان دادگستری تجمع کردند، زندگی ساکنان این خیابان مختل شده بود.
صنیع زاده، مجتمع کوه سفید را نیز مخدوش‌کننده حریم کوه دنبه دانست و اظهار کرد: کسانی که از غرب وارد اصفهان می‌شدند کوه دنبه را به‌عنوان نمادی از شهر اصفهان می‌دیدند اما اکنون با ساخته‌شدن این مجتمع در حریم کوه دنبه و بی‌توجهی به کارکرد محیطی، این نماد و اثر طبیعی مخدوش شده است.
وی سپس به نمونه‌های دیگری از این بی‌توجهی به کارکردهای بیرونی در کشور اشاره کرد: ساخت مصلا در حریم بلافصل ارگ تاریخی علیشاه تبریز، ساخت هتل آسمان در تبریز که منظر ارگ کریم‌خان زند را مخدوش کرد، ساخت هتل بلند دزاشیب در بافت آرام تهران، ساخت برج آرین در همدان و خیلی از نمونه‌های دیگر را نیز می‌توان در این خصوص موردتوجه قرار دارد.
سردبیر مجله «دانش نما»، مسجد جامع اصفهان، میدان نقش‌جهان و مجتمع امین در نزدیکی پل خواجو را نمونه‌هایی دانست که کارکرد مطلوب بیرونی داشته و ضایعه‌ای برای شهروندان ایجاد نکرده‌اند.
این مدرس دانشگاه، راه برون‌رفت از این مشکل را نیز در این موارد خلاصه کرد: تبلیغ و تدوین آیین‌نامه کنترل شهرسازی، تهیه و ابلاغ مبحث شهرسازی ذیل مقررات ملی ساختمان، استفاده از تخصص‌های مغفول (شهرسازی، ترافیک و نقشه‌برداری) در نظام ساخت‌وساز کشور و ارزیابی دوره‌ای عملکرد مدیران دستگاه‌های اجرایی به جلوگیری از بروز این مسائل کمک خواهد کرد.
وی افزود: آشنایی هفت رشته مهندسی با کار یکدیگر، از دیگر مواردی است که می‌تواند تا حدودی به رفع این مشکلات در آینده کمک کند.
صنیع زاده تأکید کرد: مشکلات یادشده منحصر به شهر اصفهان نیست، بلکه یک مشکل ملی است و باید در مقیاس ملی حل شود.
