به مناسبت ۱۸ مهرماه روز ملی زاینده رود.
دیدارنیوز ـ زاینده‌رود شاید تنها رودخانه ایران باشد که بسیاری از ایرانیان حداقل یک عکس کنار آن در آلبوم خاطراتشان دارند. رودخانه‌ای آرام، صبور و زیبا که هر وقت خشک می‌شود، می‌توان به‌وضوح ملال را در چهره اصفهانی‌ها یا گردشگرانی که از راه‌های دور و نزدیک آمده‌اند دید؛ گرچه سرچشمه‌های آن به استان چهارمحال و بختیاری می‌رسد و نمی‌توان آن را تنها در یک استان خلاصه کرد.
وقتی تشکل‌های محیط زیستی روز ۱۸ مهرماه در سال ۱۳۸۲ را به‌عنوان «روز نکوداشت زاینده‌رود» نام‌گذاری کردند، کمتر کسی فکر می‌کرد که این موضوع به یک روز تاریخی تبدیل شود. در تجمعی که ۱۷ سال پیش صورت گرفت. مهم‌ترین شعار این بود: «زاینده‌رود را زنده، کامل و همیشه می‌خواهیم».
باگذشت نزدیک به دو دهه هنوز هم می‌شود بر همین شعار پای فشرد، چراکه تجربه نشان داده که زاینده‌رود به مراقبت دائم نیازمند است و خلاصه کردن توجه‌ها تنها در یک روز، کافی نیست. لازم است تمام دستگاه‌ها و افراد حقیقی و حقوقی در تمام سال به تصمیم‌ها، رویکرد‌ها و اقدامات خود در قبال این رودخانه پراهمیت دقت کنند و مسئولیت اجتماعی خود را تنها به یک حضور در این مراسم یا صدور پیام و نصب شعارنوشته تقلیل ندهند.
در چند سال گذشته تمرکز بسیار زیاد و البته قابل‌درکی روی احیای دریاچه ارومیه انجام شد که خوشبختانه با اقدامات خردمندانه دولت و ستاد احیا، زندگی به این دریاچه بازگشت و بخشی از تهدید‌های محیط زیستی از ساکنان پیرامون آن برداشته شد، زاینده‌رود هم با افزون بر هفت میلیون نفر بهره‌ور؛ ازنظر محیط زیستی، گردشگری، اجتماعی و حتی امنیتی همپای دریاچه ارومیه اهمیت دارد و ذینفعان بومی آن باید در هر برنامه مدیریتی مداخله داده شوند، در غیر این صورت تصور اینکه همواره این رگ حیاتی درگذر از قلب اصفهان پرآب و زنده باشد، تنها یک رؤیا باقی خواهد ماند.
تلاش تشکل‌های مردم‌نهاد برای مراقبت از ارزش‌های زیستیو ظرفیت‌های اجتماعی زاینده‌رود بسیار ارزشمند و قابل‌تقدیر است، اما همه ما که این رود چشم‌نواز را دوست داریم باید به سمتی گام برداریم که برنامه مدیریت زیست بومی تالاب بین‌المللی گاوخونی، به‌عنوان برنامه‌ای جامع و کارشناسی شده برای ساماندهی و احیای زاینده‌رود از سراب تا پایاب که مسئولیت سازمان‌ها و دستگاه‌های دیگر هم در قبال آن تعیین‌شده است، به‌صورت الزام‌آوری اجرایی شود. تنها در این صورت است که می‌توان «زاینده‌رود را زنده، کامل و همیشه» داشت.
یادداشت: ایرج حشمتی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
