دیدارنیوز ـ
مرضیه حسینی: آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران (قره‌داغ) در استان آذربایجان شرقی که از ۲۸ مرداد آغاز شده بود و تا اول شهریور ادامه یافت، بیش از ۳۰۰ هکتار از پوشش گیاهی، مرتعی، مشجر و نیمه مشجر به ویژه در شهرستان خانقاه و در محدوده روستاهای مرداناقم، کلوانق و خانقاه را طعمه حریق کرد.
جنگلها قربانی ضعف مدیریت
جنگل‌های ارسباران با وسعت ۱۶۴ هزار هکتار در استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل واقع‌اند. وجود این پوشش گیاهی اهمیت ویژه‌ای برای حیات موجودات و انسان‌ها در این منطقه و کل کشور دارد. جنگلها ۴۰ درصد آب‌شیرین جهان را تامین می‌کنند و از این جهت نقش بسیار مهمی در زندگی و حیات موجودات زنده دارند.
از جنبه زیست‌محیطی نیز این جنگلها در تولید اکسیژن مورد نیاز برای موجودات زنده، تعدیل و تنظیم درجه حرارت کره‌زمین، تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی، حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش آن، جذب گازهای آلاینده و پناهگاه حیات‌وحش، نقش بسیار حیاتی دارند.
جنگل‌های ارسباران با مساحت ۱۶۴ هزار هکتار که ۱۵۴ هزار هکتار از آن جزء مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست بوده و به خاطر زیست بوم‌های گوناگون، ارزش بیولوژیک بسیار بالا و گونه‌های گیاهی و جانوری منحصر به فرد، به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست کره زمین شناخته می‌شود.
با وجود چنین اهمیتی، سوختن بیش از ۳۰۰ هکتار از این جنگلها مایه تاسف و تاثر بسیار است. مسئولان محلی از نبود امکانات گلایه کردند و ضعف شدید مدیریتی را دلیل طولانی شدن فرایند اطفای حریق دانستند.
سرهنگ علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت جنگلها و مراتع در گفتگو با ایلنا بر نبود تجهیزات برای اطفای حریق در مناطق صعب‌العبور جنگل‌های قره داغ تاکید کرده و گفته است: «نزدیک به دو روز جنگل‌های ارسبارن در آتش سوختند، ۱۰۰ نفر از نیروهای ما جهت خاموش کردن آتش بسیج شدند، اما بدون بالگرد و تجهیزات جدید، خاموش کردن آتش میسر نمی‌شد؛ این درحالی بود که سازمان هایی چون هلال احمر و هوانیروز در منطقه بالگرد داشتند، اما علی رغم خواهش‌های ما بالگردها را در اختیارمان قرار ندادند.»
هلیکوپترها آب نداشتند!
این ضعف مدیریت و عدم هماهنگی و همکاری میان دستگاه های دولتی در مهار فجایع طبیعی از جمله آتش سوزی در جنگل ها پدیده جدیدی نیست؛ پوشش گیاهی و جانوری در هر آتش سوزی به واقع قربانی نگاه خشک سازمانی و اداری و همچنین امنیتی به مسائل محیط زیستی می شود. در همین فقره اخیر ارسباران، نیروهای مختلف، بالگردهایشان را به کمک نفرستادند زیرا یگان حفاظت از جنگل ها و مراتع نتوانسته بود در چند سال اخیر اعتبارات لازم برای این نهادها را فراهم کند.
مردم دل سوخته و کارگران معدن مس به همراه سایر نیروهای داوطلب جهت خاموش کردن آتش به محل آتش سوزی شتافتند، مسئولینی چون فرماندار شهرخداآفرین، اسماعیل نجار رئیس ستاد بحران و محمدرضا پورمحمدی استاندار آذربایجان شرقی نیز در محل حاضر شدند.
حضور آنها اما تاثیر چندانی در ارسال تجهیزات اطفای حریق به محل نداشت. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از دولت به دلیل سهل‌انگاری در خاموش‌کردن آتش انتقاد کردند. آیت الله محمد علی آل هاشم، امام جمعه تبریز نیز دیروز در خطبه‌های نماز جمعه با انتقاد از عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور به کمبود امکانات اشاره کرده و گفته بود: «چهار روز است که ۳۰۰ هکتار از این جنگلها سوخته است و تابه حال نتوانسته اند آن را مهار کنند. اگر ستاد بحران یا سازمان جنگلها و مراتع با سایر دستگاه‌ها اختلاف دارند، جنگل‌های ارسباران چه گناهی دارند که طعمه حریق شوند؟»
آل هاشم همان شب به امیر حاتمی وزیر دفاع تلفنی زنگ زد و از او خواست تا امکانات را برای اطفای حریق تجهیز کنند. وی در خطبه‌ها اعلام کرد که پس از اصرارها و پیگیری ها «هلی کوپترها وارد میدان شده اند اما طبق اعلام ستاد بحران این بالگردها مجهز به آب پاش نبودند.»
مسئولان از احتمال عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها خبر داده اند. حمید ظهرابی، سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه گفته است: «بحث‌هایی در مورد عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها مطرح است. چند فرد مشکوک در ارتباط با این موضوع دستگیر شده‌اند اما بررسی‌ها در خصوص شناسایی عوامل حریق ادامه دارد.»
به نظر می رسد فرض عمدی بودن آتش سوزی با توجه به اتفاق مشابه در جنگل های آمازون که به اسم توسعه سرمایه داری و بهره کشی بیشتر از زمین صورت گرفته، بعید نباشد که این موضوع، بررسی های بیشتری را می طلبد. اما آنچه حائز اهمیت است کمبود امکانات و ناهماهنگی در مواجهه با این قبیل اتفاقات است که باید هرچه سریعتر فکری به حال آن کرد.
