حکایت پر آب چشم کارگران مهاجر ایرانی در کردستان عراق!

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: در طی روز‌های اخیر، خبری مبنی بر مهاجرت گروهیِ کارگران ایرانی به کردستان عراق در فضای مجازی منتشر شده است. کارگرانی که به تنهایی یا به همراه خانواده، برای کار کردن در بخش ساخت و ساز به شهر‌های اقلیم کردستان عراق مهاجرت می‌کنند. در بین آنان، افراد تحصیل کرده در مقاطع کارشناسی و ارشد نیز کم نیستند که فشار بیکاری و بی پولی، آنان را وادار به مهاجرت کرده است.

 

در همین خصوص و برای اطلاع از چند و چون مهاجرت کارگران ایرانی به کردستان عراق، دیدارنیوز با دکتر سیروان خسرو زاده نویسنده و پژوهشگر گفتگو کرده است که در ادامه می خوانید.

خسرو زاده: یک بخشی از این جذابیت به اوضاع نابسامان داخلی ایران بر می‌گردد. یعنی در واقع بخشی از مهاجرت نیروی کار ایرانی به کردستان عراق، متأثر از وضعیت نامناسب داخلی است، اما در خصوص جاذبه‌های اقتصادی کردستان عراق باید گفت که تا قبل از حمله داعش به کردستان عراق، وضعیت اقتصادی آنجا جاذبه داشت، اما بعد از حمله داعش و سپس تحت تأثیر تنش‌های اقلیم کردستان با بغداد، دولت مرکزی بودجه اقلیم کردستان را قطع کرد و تا مدتی اوضاع آنجا به هم ریخت. در آن مدت، کسی برای کار مهاجرت نمی‌کرد. تا اینکه جدیداً به دنبال تحولاتی که در عراق اتفاق افتاده و بهبود روابط بین اربیل و بغداد، دوباره شاهد یک جهش اقتصادی هستیم. در نتیجه آن، موج جدیدی از مهاجرت نیروی کار به آنجا شروع شده است که با توجه به اوضاع نابسامان داخلی، این موج چشمگیرتر از گذشته است.

خسرو زاده: کرد‌های عراق دارای رفاه معیشتی قابل توجهی هستند و اغلب تن به هر کاری نمی‌دهند و خود را درگیر کارگری و ساختمان سازی نمی‌کنند. از طرف دیگر، ارزش پولشان هم ده برابر ارزش پول ما است، در نتیجه برای انجام پروژه‌های ساخت و ساز به استفاده از کارگران مهاجر نیازمندند. فرصت‌های کاری و کار کارگری در آنجا، یکی در بخش کشاورزی است که از چیدن میوه و برداشت تا درو را در بر می‌گیرد. فرصت کاری مهم تر، اما در بخش ساخت و ساز است که اکنون بخش عمده کارگران، در این قسمت مشغول به کار هستند. این ساخت و سازها، مجتمع‌های ساختمانی یا تجاری گسترده و بسیار وسیعی را شامل می‌شوند که سرمایه گذاران این مجموعه‌ها همیشه کرد‌ها نیستند و بخش زیادی از آن را عرب‌ها به عهده می‌گیرند، اما پیمانکاری آن را خود کرد‌های عراق و یا ایران برعهده دارند. البته در یک مقیاس کوچک تر، کار‌های تخصصی‌تر نیز وجود دارد، مثلا کسانی که مهارتی مثل نانوایی یا مشاغلی از این دست دارند عمدتا به کرکوک می‌روند.

خسرو زاده: کشور ترکیه برخلاف ایران که نسبت به مسئله اقتصادی کردستان عراق کاملاً بی تفاوت است و تلاشی نمی‌کند از این فضا به نفع خود استفاده کند، خیلی فعال است. ترکیه اقتصاد شکننده‌ای دارد و از هر فرصتی برای ثبات اقتصادی خود استفاده می‌کند. در همین راستا کردستان عراق هم برای ترکیه به منزله یک فرصت اقتصادی است، تا جایی که مواضع این کشور در آنجا غالباً به عنوان یک کشور اشغال گر، امپریالیستی و حتی فاشیستی قابل مشاهده است. ترک‌ها در قرارداد‌هایی که برای احداث مجتمع‌های ساختمانی با کردستان عراق می‌بندند یکی از اساسی‌ترین شروطشان این است که از نقشه ساختمان گرفته تا مصالح ساختمان و کارگر‌هایی که در آنجا مشغول به کار خواهند شد، باید با انتخاب ترک‌ها باشد. در مجمتع‌هایی که احداث می‌کنند یک کارگر غیر ترک را به کار نمی‌گیرند. مصالح به کار رفته در آن ساختمان‌ها از ترکیه وارد می‌شود. انفعال و عملکرد نامطلوب کشور ما در این جا مشهود است که از فرصت اقتصادی که درآنجا پیش آمده کاملاً غافل است.

خسرو زاده: کردستان عراق به دوبخش تقسیم شده است. این اقلیم تحت نفوذ دو حزب حاکم یعنی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان است. بخش‌های سلیمانیه، کرکوک، گرمیان، خانقین و کلار، تحت نفوذ اتحادیه میهنی و اربیل، زاخو و داهوک، تحت نفوذ حزب دموکرات هستند. کارگر‌هایی که از مرز حاجی عمران در مرز آذربایجان غربی به این اقلیم، مهاجرت می‌کنند بیشتر به حوزه تحت نفوذ حزب دموکرات وارد می‌شوند و کارگر‌هایی که از استان کردستان می‌روند بیشتر به استان‌های سلیمانیه، خانقین، کلار و گرمیان می‌روند. به صورت کلی، اما کارگران غالباً از استان‌های غرب و شمال غرب که اکثرا کرد نشین و لرنشین هستند می‌روند؛ البته استان‌های همدان و تا حدودی استان‌های شمالی مثل گیلان و حتی اهواز و سایر نقاط نیز کارگر‌های مهاجر دارند. طیف سنی کارگران از ۱۲ سال تا ۷۰ سال متفاوت است، اما اغلب آن‌ها در فاصله ۲۰ تا ۴۰ سال بوده و متاهل هستند. کارگر‌های باغبانی اغلب با خانواده هایشان مهاجرت می‌کنند و در ویلا‌ها و خانه باغ‌های بزرگ، کارگری می‌کنند. این کارگران بیشتر مریوانی هستند. در حوزه مناطق تحت نفوذ حزب دموکرات مثل داهوک، چون تعداد زیادی از مهاجران یا آوارگان سوری حضور دارند و همچنین عرب‌های سُنی موصل که بعد از حمله داعش به موصل، به این مناطق آمده و هنوز به موصل بازنگشته اند و به علاوه، کارگران ترک نیز حضور دارند و در آن حوزه مشغول به کار هستند، کارگران ایرانی، جمعیت کمتری دارند.

 

 

 

خسرو زاده: در آنجا، چون دولت ترکیه، حضور قوی دارد از کارگران تُرک، سوء استفاده‌ای نمی‌شود، اما بار‌ها از کارگران ایرانی شنیده شده که گفته اند کارگری که چندین ماه کار کرده، پیمانکار به راحتی حق او را ضایع کرده است. آن کارگر هم برای پیگیری حقوق از دست رفته خود، هیچ مرجعی سراغ نداشته است. در آنجا فساد مالی و فساد اداری و همچنین غلبه فرهنگ عشیره‌ای نیز حاکم است. آنگونه که من از صحبت با کارگران متوجه شدم این ضایع شدن حق کارگر بیشتر از طرف پیمانکار صورت می‌گیرد. این پیمانکاران اکثرا ایرانی هستند. پیمانکاران ایرانی در تبانی با پیمان کار‌های بالادستی، گاهی کارگران را استثمار می‌کنند. حتی من شنیده ام کارگری که خیلی پیگیر مطالبات خود بوده است هدف گلوله این صاحب کاران قرار گرفته و کشته شده است. محل زندگی آن‌ها نیز مناسب نیست، کارگران در اتاق‌های بسار کوچک و به صورت گروهی زندگی می‌کنند.