دیدارنیوز ـ احمد کاظمی: حدود یک ماه قبل بود که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران طی اطلاعیه شماره ۴ خود اعلام کرد از ۲۰ مرداد ماه سال جاری عرضه بنزین در جایگاه‌های عرضه سوخت سراسر کشور فقط با ارائه کارت هوشمند سوخت، امکان پذیر خواهد بود. دلیل این تصمیم نیز حرکت در راستای نظارت بیشتر بر مصرف و عرضه بنزین و جلوگیری از قاچاق سوخت اعلام شد، قاچاقی که از قدیم الایام وجود داشته است و گفته می شود در حال حاضر، هر لیتر قاچاق بنزین برای قاچاقچیان به کشور‌های اطراف بین ۶۰۰ تومان تا ۱۱۸۸۰ تومان سود در پی دارد.
بر اساس اعلام وزارت نفت قرار است دوباره بعد از چندین سال، کارت سوخت‌های شخصی به چرخه سوختگیری بازگردد، علت این امر نیز جلوگیری از قاچاق سوخت اعلام شده است اما برخی از کارشناسان معتقدند این امر می‌تواند مقدمه‌ای برای افزایش قیمت بنزین در سال آینده باشد.
در اواسط بهار بود که خبر‌ها همگی از سهمیه بندی و افزایش قیمت حکایت می‌کرد و دولت در پشت پرده خود را مهیای این کار می‌دید، اما با توجه به مخالفت مجلس و همچنین نارضایتی مردم، این کار به سرانجام نرسید، اما به نظر می‌رسد افزایش قیمت بنزین و دیگر حامل‌های انرژی، اجتناب ناپذیر است و در نهایت، طی سال آینده محقق خواهد شد.
البته بهروز نعمتی سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی گفته است: بنابر مذاکرات نمایندگان دولت با مجلس در جلسه غیرعلنی، قرار شد کارت‌های سوخت برای جلوگیری از قاچاق سوخت دوباره زنده شوند، اما بنزین سهمیه‌بندی نمی‌شود و قیمت آن هم هر لیتر هزارتومان می‌ماند. نعمتی تاکید کرد که هیچ گونه افزایش قیمت بنزین نخواهیم داشت و احیای کارت سوخت، تنها برای ساماندهی بنزین است و مصرف آن هم سقفی ندارد.
همچنین علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز گفت: درباره موضوع بنزین، مباحث مفصلی اعم از اینکه سیستم کارتی بر روی بنزین اعمال شود، صورت گرفت. وی افزود:حتما سیستم ارائه بنزین از طریق کارت سوخت درست است و مجلس از آن حمایت می‌کند. رئیس مجلس تصریح کرد: همچنین درباره بحث سهمیه‌بندی بنزین نظر مجلس بر این نبود که قیمت بنزین افزایش پیدا کند. اکثریت مجلس موافق این فرآیند نبودند و نظر مجلس به دولت منعکس شد.
پشت پرده بازگشت کارت سوخت چه بود؟
دولت با توجه به افزایش تحریم‌ها و سربار شدن چندین برابری هزینه‌های جاری کشور تصمیم داشت تا با گران کردن بنزین، هم بخشی از این هزینه‌ها را جبران کند و هم جلوی قاچاق بنزین را بگیرد. این تصمیم تا آن‌جایی پیش رفت که دولت، زمان اجرایی شدن این طرح را در اردیبهشت و خردادماه به مجلس اعلام کرد اما مجلس در این زمینه موافق نبود و اعتقاد داشت تیم اقتصادی دولت نمی‌تواند تورم را کنترل کند، در نتیجه دولت را مجاب کرد که از این کار صرف نظر کند.
قرار بود بنزین ۲۵۰۰ تومان شود!
شواهد حاکی از آن است که دولت قصد داشت نرخ بنزین آزاد را ۲۵۰۰ تومان تعیین کند و سهمیه‌ای در حدود ۶۰ لیتر را برای بنزین یارانه‌ای با قیمت ۱۰۰۰ تومان در نظر بگیرد که جنبه عملیاتی به خود نگرفت.
نمایندگان مجلس اعتقاد داشتند در شرایط تورمی حاضر، آزاد کردن قیمت بنزین، عواقب و پیامد‌هایی خواهد داشت که مهم‌ترین آن ایجاد موج جدیدی از افزایش قیمت‌ها است و به تبع آن، ممکن است مشکلات امنیتی پیش آید.
بنزین سال آینده گران می‌شود
وحید شقاقی تحلیلگر مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه در بیستم مرداد ماه تنها کارت سوخت به چرخه سوخت گیری اضافه خواهد شد و اتفاق دیگری در این حوزه روی نخواهد داد، معتقد است: «اصلاح قیمت حامل‌های انرژی احتمالا در سال آینده اجرایی خواهد شد و می‌توان تخمین زد، قیمت بنزین آزاد نیز در حدود ۲۵۰۰ تومان نرخ‌گذاری شود.»
وی در همین رابطه به فرارو گفت: «با افزایش نرخ ارز در یک سال اخیر و بر هم خوردن تعادل قیمتی، اصلاح قیمت حامل‌های انرژی گریز ناپذیر است، بنابراین باید کار انجام شود، اما به دلیل عدم اطمینان مجلس به دولت در زمینه خوب اجرا کردن این مسئله، اصلاح قیمت به سال آینده موکول شد.»
این تحلیلگر اقتصادی با بیان اینکه هر قدر اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را به تاخیر اندازیم، خسارت آن برای کشور بیشتر است، گفت: «به غیر از بنزین، باید نرخ گازوئیل و برق نیز اصلاح شود، در این زمینه شاهد هستیم به دلیل ارزان بودن قیمت برق در کشورمان چینی‌ها با اجاره سوله در مناطق مختلف، اقدام به تولید بیت کوین می‌کنند.»
وی افزود: «همچنین در زمینه بنزین و گاروئیل شاهد قاچاق آن‌ها به خارج از کشور هستیم، بنابراین برای جلوگیری از اینگونه خسارت‌ها اصلاح قیمت حامل‌های انرژی ضروری است.»
شقاقی ادامه داد: «سناریوی دولت از ۲۰ مردادماه این است که کارت سوخت را برگرداند، اقدامی که ضروری است اما این سوال پیش می‌آید که چرا در ابتدای کار دولت یازدهم، زنگنه وزیر نفت با توجه به فراهم بودن زیر ساخت‌ها و همچنین هزینه زیادی که برای عملیاتی کردن کارت سوخت انجام بود، آن را کنار گذاشت؟»
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه قیمت بنزین باید اصلاح شود، گفت: «قیمت بنزین آزاد می‌تواند ۲۵۰۰ تومان تعیین شود و با توجه به سهمیه‌ای که برای هر خودرو درنظر گرفته می‌شود، دولت می‌تواند با افزایش یارانه نقدی و کمک‌های حمایتی به اقشار ضعیف و نیازمند، از آن‌ها حمایت کند.»
اختلاف نظر کارشناسان در مورد نحوه افزایش قیمت بنزین
به نظر می رسد تنها راه اصلاح قیمت بنزین افزایش تدریجی آن است، چیزی که که در تمام کشور‌های جهان نیز انجام شده و امتحان خود را پس داده است. بر پایه این مدل، دولت می‌تواند هر ساله با توجه به نرخ تورم سالیانه، قیمت بنزین را افزایش دهد، در چنین صورتی، دیگر این مشکلاتی که برای افزایش یکباره بهای این حامل انرژی بعد از چندین سال به وجود آمده، از میان برداشته می‌شود.
در این مدل، مردم نیز در این میان فشار زیادی را متحمل نمی‌شوند و از این طریق هم اصلاح الگوی مصرف حامل‌های انرژی از جمله بنزین به صورت تدریجی انجام خواهد شد. اما در عمل آیا واقعا مردم ما و مخصوصا دهک‌های آسیب پذیر، تحمل افزایش قیمت بنزین را دارند؟
موضوعی که گویا برخی از کارشناسان از آن غافل هستند، شرایط بحرانی کشور در کشاکش تحمیل شدیدترین جنگ اقتصادی علیه کشورمان است، جنگی که در آن، مردم عادی هدف گرفته شده و نابود می‌شوند.
از طرفی، تجربه چندسال اخیر نشان داده است افزایش یک ریالی قیمت بنزین، افزایش چند برابری همه کالا‌ها را در پی دارد! این در حالی است که رشد درآمد مردم، مدت‌هاست که از افرایش قیمت‌ها و نرخ تورم عقب افتاده است و مردم مجبور شده‌اند مصرف بسیاری از کالا‌ها را از سفره خود حذف کنند.
بعضی از کارشناسان اقتصادی معتقد هستند امروز زمان مناسبی برای افزایش قیمت بنزین نیست، چراکه این امر بازهم تبدیل به ابزاری می‌شود تا قیمت کالا‌ها به بهانه افزایش قیمت بنزین، دوباره روند صعودی به خود بگیرد.
آلبرت بغزیان کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه دولت‌ها از زمانیکه شروع به افزایش قیمت بنزین کردند، باید همان روند را ادامه می‌دادند، اظهار داشت: «زمانیکه در سال‌های گذشته تورم تک رقمی بود، اگر دولت به صورت تدریجی و پلکانی نرخ بنزین را اصلاح می‌کرد، دیگر این همه نگرانی برای انجام این کار وجود نداشت.
نظر بغزیان و برخی کارشناسان دیگر بر این منوال است که در صورتیکه منابع حاصل از افزایش قیمت بنزین صرف توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، افزایش بهره‌وری بخش‌های تولید و افزایش کیفیت سوخت تولیدی و... شود، آن زمان می‌توان از اصلاح قیمت بنزین نتیجه درستی گرفت.
داستان ادامه دار قیمت سوخت و افزایش دوره ای آن، سال ها است که افکار عمومی را در مقاطع مختلفی از سال، به خود درگیر می کند؛ بی آنکه سازوکار منسجم و مدونی برای آن تدوین شده باشد. شاید اگر همگان می دانستند بر اساس کدامین فرمول و چارچوبی، قیمت ها برای آینده معین می شود آنگاه دچار اضطراب ناشی از عدم تحلیل شرایط نمی شدند و برنامه ریزی بهتری برای زندگی خود می کردند.
