رصد کردن دانشجویان در اینترنت وجاهت قانونی ندارد

دیدارنیوزـ رسول شکوهی: کشور ما ستاره‌های زیادی را در حوزه‌های مختلف داشته و دارد اما بعضی اوقات، دیده شده که ستاره ای بر دوش افرادی نشانده شده که نباید. «دانشجوی ستاره دار» عبارتی است که به گوش ما آشنا است. موضوعی که در بیشتر انتخابات‌های ریاست جمهوری و در مناظره‌های کاندیداها نیز مطرح می شد و هر کسی مسئولیت اجرای آن را بر دوش دیگری می‌انداخت.

دوران دانشجویی برای بسیاری از ما یادآور خاطرات مختلفی است. جمع‌های مختلف دانشجویی و فعالیت‌هایی که در این محیط، شکل می‌گیرد. در برخی موارد، چاشنی سیاست هم به آن اضافه می‌شود و گاهی شکل‌های مختلفی نیز می‌گیرد. عبارت «فعال دانشجویی» شاید از اینجا شکل گرفته است. دانشجوهایی که در دوران تحصیل خود فعال تر هستند و اکثرا در مسائل سیاسی ورود می‌کنند.

 

قطعا به این علت که شور جوانی در این دوره از دیگر مسائل، قدرت بیشتری دارد و جوانان در چارچوب‌ها به سختی جای می‌گیرند نیز باعث شده که دانشگاه‌ها آئین نامه انظباطی داشته باشند و براساس آن به سنجش دانشجویان بپردازند. هر چند که در بعضی موارد کار به دانشگاه محدود نشده و نهادهای امنیتی وارد حوزه دانشگاه شده اند اما این آئین نامه‌ها فقط جنبه انضباطی دارد و جنبه‌های دیگری نباید به آن داد.

با رشد تکنولوژی و گسترش شبکه‌های اجتماعی، جوانان و دانشجویان از جمله گروه‌هایی هستند که در این حوزه فعالیت زیادی دارند. اینکه فعالیت دانشجویی در بستر شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی ادامه یابد و از این بستر استفاده شود، اتفاقی طبیعی است اما اینکه دانشگاه بخواهد به این حوزه ورود پیدا کند و بر آن نیز نظارت داشته باشد از آن پدیده‌های سوال برانگیز محسوب می‌شود. یا حتی اگر دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی استفاده شخصی بکنند و مطالب و عکس‌های خود را با دوستان خود به اشتراک بگذارند، باز هم ورود دانشگاه به این مسائل جای سوال دارد.

انتشار خبری در رسانه‌ها باعث تعجب افکار عمومی و بسیاری از دانشجویان شد. «نظارت بر رفتار دانشجویان در فضای مجازی» یا «رصد دانشجویان در اینترنت» عنوانی است که برای این خبر انتخاب شده بود.

مدیرکل امور دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان گفت: رسیدگی و برخورد با تخلفات دانشجویان در فضای مجازی به اصلاحات آیین‌نامه انضباطی دانشجویان، اضافه شد. جاماسب نوذری در مورد تغییرات جدید در آیین‌نامه انضباطی دانشجویان، اظهار کرد: آیین‌نامه انضباطی دانشجویان با اصلاحیه جدید، تغییرات زیادی نکرده است، برخی اصلاحات در حد تغییر کلمات بود و در واقع اصلاحات پیچیده‌ای در آن اعمال نشد. وی خاطرنشان کرد: برخی موارد مانند رسیدگی به تخلفات در فضای مجازی یا پژوهشی و مواردی که از سال ۷۸ تاکنون در این آیین‌نامه تغییر نکرده بود، اصلاح شد.

این مسئول سازمان امور دانشجویان در مورد تخلفات دانشجویان در فضای مجازی به برخی موارد اشاره کرد و گفت: انتشار عکس‌های غیراخلاقی یا مرتکب شدن کار خلاف اخلاق در فضای مجازی، همچنین انتشار تصاویر نامناسب در کانال‌های اطلاع‌رسانی، شامل برخورد‌های انضباطی با دانشجویان می‌شود.

اینکه دانشگاه و نهادهای زیر نظر آن تا چه حد می‌توانند به این مسائل ورود کنند یا از لحاظ حقوقی چه مناسباتی در این حوزه حاکم است و به صورت کلی این تصمیمات چه تاثیری خواهد داشت سوالاتی است که ذهن بسیاری از دانشجویان و افراد جامعه را به خود درگیر کرده است.

 

حسین نقاشی از فعالین دانشجویی دانشگاه تهران بود و امروز به عنوان یک چهره سیاسی و رسانه ای شناخته می‌شود. به سراغ او رفتیم و نظراتش درباره این موضوع را جویا شدیم. نقاشی که فارغ التحصیل رشته حقوق است در ابتدا این موضوع را از منظر حقوقی مورد بررسی قرار داد. او بر این نکته تاکید داشت که کمیته‌های انضباطی یا هر نهاد دانشگاهی دیگر، وظیفه تامین امنیت و حفاظت از دانشجویان را در چارچوب دانشگاه دارد و حتی اگر خارج از دانشگاه جرمی از سوی دانشجویی رخ دهد باید مسیر خاص خود را از طریق نهادهای قضایی طی کند.

بر اساس گفته‌های نقاشی در صورت وقوع جرم در داخل دانشگاه نیز باز هم نهادهای قضایی وظیفه رسیدگی به آن را دارند. نکته مهم صحبت‌های او تاکید بر این مساله بود که باید بین تخلف و جرم تفاوت قائل شد و کمیته‌های انضباطی در چارچوب آیین نامه‌هایی که دارند به تخلفات دانشجویی که در مقام دانشجویی تعریف می‌شوند رسیدگی می‌کنند و هیچ مسئولیت دیگری ندارند.

نقاشی در این باره گفت: «اینکه دانشجویی در صفحات شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی و بیرون از دانشگاه کاری انجام دهد و جرمی مرتکب شود دیگر به صفت دانشجو بودن با آن برخورد نمی‌شود که کمیته‌های انضباطی به آن ورود کنند، بلکه به مانند دیگر اقشار جامعه به جرم آن رسیدگی می‌شود. از لحاظ حقوقی گنجاندن چنین بندی در آیین نامه‌های انضباطی درست نیست و وجاهت حقوقی ندارد».

تفاوت بین تخلف و جرم هم تا حدودی روشن است. به عنوان مثال تخلف دانشجویی یعنی فردی در امتحانات تقلب کند یا به استاد خود توهین کند، اما جرم ربطی به اینکه فرد، دانشجو هست یا خیر ندارد. اگر فردی در صفحات شخصی خود عکس مستهجنی را منتشر کند برای آن جرم انگاری شده و مسیر خود را طی می‌کند و هیچ ارتباطی با دانشجو بودن او یا نهادهای دانشگاه ندارد.

دیگر نکته ای که نقاشی به آن اشاره داشت ایجاد فضای نا امنی و عدم اعتمادی بود که در بین دانشجویان بعد از انتشار این خبر به وجود آمد. او بر این نکته تاکید کرد که دانشگاه باید از حریم خود و دانشجویان حفاظت کند و این تصمیم می‌تواند عکس این اتفاق را به وجود آورد و نا امن کردن روانی دانشجویان نتیجه این تصمیم خواهد بود.

این فعال سیاسی همچنین نقدی به دولت نیز داشت. نقاشی به این نکته اشاره داشت که در دولتی که همواره بر آزادی دانشگاه و دانشگاهیان تاکید داشته و از دانشگاه امن به جای دانشگاه امنیتی سخن گفته اجرای تصمیماتی نظیر این موضوع بر خلاف شعارهای مطرح شده بود و به هیچ وجه اتفاق مثبتی نیست.

حسین نقاشی صحبت‌های خود را اینگونه جمع بندی کرد: «به صورت کلی این ماجرا اشتباه است و وجاهت حقوقی ندارد و همچنین احساس نا امنی در فضای دانشگاهی ایجاد می‌کند. نمی‌توان گفت که این تصمیم به دنبال محدود کردن فعالین دانشجویی یا تشکل‌ها باشد اما برای تمام دانشجویان کشور ایجاد نا امنی می‌کند. برخی احساس می‌کنند که آزادی‌های فردی آنها تحت الشعاع قرار می‌گیرد و عده ای دیگر احساس می‌کنند که آزادی‌های سیاسی شان در برخی اظهار نظر‌ها محدود می‌شود. اگر کاری در چارچوب قانون جرم است مرجع رسیدگی به آن، کمیته‌های انضباطی دانشگاه نیست و مرجع رسیدگی به آن محاکم قضایی و دادرسی عمومی است و این ربطی به دانشگاه ندارد. این مساله یک خطای آشکار است و یک ورود بی دلیل و غیر حقوقی است».