دیدارنیوز -
اسفندیار عبدالهی: حسن روحانی رئیس جمهور، اولین سفر رسمی خود را به عراق انجام می دهد. سفر مقامات سیاسی بلند پایه ایرانی به عراق، تاکنون معمولا بدون اطلاع رسانی قبلی صورت می گرفت، ولی روحانی تصمیم گرفت به طور رسمی یک سفر سنگین و دیپلماتیک با همراهی هیات های مهم سیاسی و اقتصادی به عراق انجام دهد و با شخصیت‌های برجسته سیاسی آن کشور از جمله عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق و برهم صالح رییس جمهوری عراق دیدار رسمی داشته باشد.
روحانی پیش‌تر با محمد الحلبوسی رییس پارلمان عراق در ایران دیدار کرده بود. با این حال، انتظار می رود که او با نمایندگان پارلمان عراق و تعداد بیشتری از سیاستمداران عراقی دیدار کند. پیش‌بینی می‌شود رییس جمهور ایران با نوری المالکی، نخست وزیر پیشین عراق؛ هادی العامری، از رهبران حشدالشعبی و عمارالحکیم نیز دیدار داشته باشد.
این سفر از نظر کارشناسان داخلی و بین المللی، مهم و تاریخی ارزیابی می شود. آمریکا کارشکنی های زیادی در جهت کاهش سطح روابط ایران و عراق انجام داده است ولی با توجه به نیازهای این دو کشور به هم و ارتباط تاریخی، فرهنگی و مذهبی بین ایران و عراق به نظر می رسد روز به روز این روابط محکم تر و بادوام تر شود.
در این سفر، یک دیدار مهم دیگر هم قرار است انجام شود: دیدار حسن روحانی با آیت الله سیستانی. با توجه به نوع روابطی که بین ایران و عراق وجود دارد و تلفیقی از رسمی و امنیتی می باشد، شاید از جهاتی باید این دیدار را مهمترین دیدار این سفر به حساب آورد. حتی می توان گفت اگر قرار است سفر رییس جمهور ایران و هیات همراه دستاوردی به همراه دشته باشد آن را باید در دفتر آیت الله سیستانی جستجو کرد.
سایت المانیتور می‌نویسد: یکی دیگر از جنبه‌های مهم این سفر، دیدار روحانی با آیت‌الله سیستانی مرجع تقلید بلندپایه شیعه در عراق خواهد بود. این در حالیست که احمدی‌نژاد به شدت از سوی روحانیون عراقی تحریم‌شده بود و تمایلی به دیدار با او نداشتند. دیدار روحانی با آیت‌الله سیستانی می‌تواند نشانه‌ای از تقویت روابط دو جانبه ایران و عراق باشد. آیت‌الله سیستانی خواستار حفظ توازن و تعادل در روابط خارجی عراق است. برای مثال، او فرمان ترامپ برای نگهداشتن نیروهای آمریکایی در عراق به منظور رصد فعالیت‌های ایران را محکوم کرده است. او همچنین اشاره کرده که نقش ایران در مبارزه علیه داعش در عراق ستودنی است. البته با این شرط که لطمه‌ای به حاکمیت ملی عراق وارد نسازد.
در همین رابطه، حسن هانی زاده کارشناس مسائل منطقه غرب آسیا در گفتگو با
دیدارنیوز گفت: سفر آقای روحانی به عراق می‌تواند در تحکیم مناسبات تهران-بغداد کاملا موثر باشد. ایران و عراق دو کشوری هستند که متغیرهای داخلی دو کشور به طور طبیعی بر دیگر کشورهای منطقه اثر می گذارد، اتفاقی که در عراق رخ بدهد اثر خود را در جامعه ایران باقی می‌گذارد، به همین دلیل از سال ۲۰۰۳ یعنی پس از سرنگونی رژیم صدام تاکنون که حدود ۱۶ سال می‌گذرد، ایران همواره سعی داشته که نقش مثبتی در امنیت عراق داشته باشد. در طول ۱۶ سال گذشته بارها عراق مورد تهاجم گروه‌های تروریستی قرار گرفته است و ایران هزینه‌های سنگینی برای برقراری امنیت پایدار عراق پرداخت کرده است، به همین دلیل هم نقش بسیار تاثیرگذاری در امنیت و حفظ ثبات عراق داشته و دارد.
هانی زاده اضافه کرد: هم آمریکا و هم برخی کشورهای پیرامونی عراق مخصوصا عربستان سعودی، امارات و اردن بارها در صدد بودند که با دخالت در مسائل داخلی عراق و گسترش ناامنی ها و ایجاد شکاف بین گروه های مختلف عراقی به نوعی دولت عراق را سرنگون و از ایجاد یک نظام دموکراتیک در عراق جلوگیری کنند. ایران به دلیل قرابت های موجود و داشتن مرز مشترک ۱۴۰۰ کیلومتری آبی و خاکی با عراق همواره تلاش داشته است که از ناامن شدن عراق و تاثیر کشورهای خارجی بر عراق جلوگیری کند. سفر آقای روحانی و دیدار ایشان با مقامات عراقی از جمله با آیت الله سیستانی می‌تواند در گسترش مناسبات مردمی و دولت ها با یکدیگر اثر گذار باشد. همچنین به دلیل وجود مشترکات عقیدتی بین اکثریت مردم عراق و ایران، نقش آیت الله سیستانی متعادل کننده روابط است. آیت الله سیستانی به دلیل جایگاهی که به لحاظ دینی در عراق دارد، می تواند در ایجاد وفاق بین همه جریان‌های سیاسی عراق و بین عراق و ایران نقش ایفا کند، لذا این دیدار، دیدار بسیار مهمی است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر به دلیل تحریم های اعمال شده آمریکا علیه ایران، عراق می‌تواند دروازه و مقصد مناسبی برای کالاهای ایرانی تلقی شود. حجم صادرات ایران به عراق، هم اکنون به رقم ۱۲ میلیارد دلار رسیده است و پیش‌بینی می‌شود در سه سال آینده، این رقم به ۲۰ میلیارد دلار برسد. این فرصت مناسبی است که ایران بتواند یک بازار مهم و با کیفیت در منطقه ایجاد کند، مخصوصاً در عراق که اقبال و استقبال زیادی از کالاهای ایرانی توسط مردم صورت می گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که چندین مسئله بین ایران و عراق از قبل باقی مانده است، مثل قرارداد الجزایر و چاه های مشترک نفت و گاز و اینکه وزیر نفت گلایه دارد که عراقی ها بدهی خود به ایران را نمی دهند و بهانه تراشی می کنند، به نظر شما سفر رییس جمهور می تواند در این زمینه ها گشایشی ایجاد کند؟ گفت: چالش های زیادی در این خصوص وجود دارد، از جمله مسئله چاه های نفت هورالهویزه و دیگر چاه های زمینی که بین ایران و عراق مشترک هستند، مسئله شط العرب، لایروبی آن رودخانه و قرارداد الجزایر، همه اینها مسائلی است که می‌تواند مناسبات ایران و عراق را تحت تاثیر قرار دهد. ضمن اینکه برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای سعی می کنند که بار دیگر مسئله مربوط به قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را زنده کنند و آن را به عنوان یک نقطه اختلاف انگیز بین ایران و عراق مطرح کنند، لذا با توجه به ریاست آقای عادل عبدالمهدی بر دولت عراق، به نظر می رسد این مسائل در چارچوب گفت‌وگوهای ایران و عراق قابل حل است و مسائل مهمی تلقی نمی‌شوند. این مسائل در جریان گفتمان بین مقامات ایران و عراق می‌تواند به یک نقطه قابل قبولی برسد.
این کارشناس مسائل منطقه غرب آسیا اظهار داشت: در حال حاضر رویکرد مردم عراق از شیعه، سنی و کرد به این سمت است که از ظرفیت های اقتصادی ایران برای بازارهای عراق استفاده کنند و در طول ۱۶ سال گذشته ثابت شده که ایران تنها کشوری است که اهمیت زیادی به امنیت پایدار عراق می دهد، لذا در طول سالهای گذشته ایران چه در موصل، الانبار و سایر مناطق عراق، نقش نظامی و امنیتی بسیار خوبی در برقراری امنیت و سرکوب گروه‌های تروریستی ایفا کرده است و لذا مردم عراق در حال حاضر به سمت و سویی حرکت می‌کنند که مانع نفوذ قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای شوند تا این کشور ها نتوانند مناسبات بین ایران و عراق را تحت تاثیر قرار دهند.
هانی زاده خاطرنشان کرد: آیت الله سیستانی همواره سعی کرده است دیدگاه همه گروه‌های سیاسی و مذهبی عراق را به هم نزدیک کند، ایشان می تواند نقش بسیار تاثیرگذاری در وفاق ملی و ایجاد مناسبات سازنده بین ایران و عراق ایفا کند و این گفتگوها می‌تواند شرایطی را فراهم کند که نقش تاثیرگذار آیت الله سیستانی افزایش پیدا کند، به همین دلیل دیدار آقای روحانی و آیت الله سیستانی در حقیقت یک دیدار تاریخی خواهد بود.
وی در پاسخ به این پرسش که آمریکایی‌ها حشدالشعبی را مزاحم خود در عراق تلقی می کنند، نقش آیت الله سیستانی را در تعادل بخشی بین حشدالشعبی و نیروهای آمریکایی از طرفی و از سوی دیگر هماهنگی با ایران، چگونه ارزیابی می کنید؟ گفت: حشدالشعبی در واقع یک نهاد برگرفته از متن جامعه عراقی است و در شرایطی شکل گرفت که گروهک های تروریستی با حضور فعال در مناطق مختلف عراق مخصوصاً در مناطق سنی نشین سعی کردند که شاکله عراق را تغییر بدهند و در حقیقت عراق را به کلی اشغال کنند، ضمن اینکه داعش هم از سوی آمریکا و هم از سوی عربستان و امارات به شدت تقویت می‌شد، نقش آیت الله سیستانی در شکل‌گیری حشدالشعبی بسیار مهم بود و در حال حاضر این نهاد نظامی-امنیتی و اجتماعی نقش تاثیرگذاری در امنیت عراق ایفا می کند. آمریکایی ها هم با توجه به این نقش و جایگاهی که بسیج مردمی و همچنین نیروهای النجبا و عصائب الحق در مناسبات داخلی عراق دارند مجبور به کرنش و کنار آمدن هستند. آمریکایی‌ها دنبال این هستند که این جنبش ها و نهادها از بین برود و فعالیت آنها کاسته شود ولی به هر حال نقش تاثیرگذار آیت الله سیستانی مانع نفوذ آمریکایی ها برای نابودی این جریان ها و نهادهای نظامی شده است.
