دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در واکنش به محدودیت‌های گسترده چین بر صادرات عناصر نادر معدنی، از اول نوامبر تعرفه ۱۰۰ درصدی جدیدی بر کالا‌های چینی اعمال خواهد کرد.
دیدارنیوز: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، اعلام کرد که در واکنش به محدودیت‌های گسترده چین بر صادرات عناصر نادر معدنی، از اول نوامبر تعرفه ۱۰۰ درصدی جدیدی بر کالا‌های چینی اعمال و کنترل‌های صادراتی تازه‌ای بر محصولات نرم‌افزاری حیاتی وضع خواهد کرد.
نشریه وال استریت ژورنال در گزارشی به آغاز دور تازه تقابل تجاری میان واشنگتن و پکن پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز جمعه اعلام کرد که در واکنش به محدودیت‌های چین بر صادرات عناصر نادر معدنی، تعرفه‌ای مضاعف به میزان ۱۰۰ درصد بر کالا‌های چینی اعمال خواهد کرد و کنترل‌های صادراتی جدیدی نیز بر محصولات نرم‌افزاری حیاتی وضع می‌کند.
ترامپ در پست خود در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» نوشت که این اقدامات جدید از اول نوامبر اجرایی خواهند شد. اعلام این تصمیم پس از تهدید‌های قبلی ترامپ برای اقدامات تلافی‌جویانه صورت گرفت؛ تهدید‌هایی که موجب سقوط بازار و ثبت بدترین روز شاخص «اس‌اند‌پی ۵۰۰» از ماه آوریل تاکنون شد.
این اقدام پس از آن اعلام شد که چین در همین هفته محدودیت‌های تازه‌ای بر صادرات عناصر نادر معدنی وضع کرد؛ عناصری که بخش جدایی‌ناپذیر از تولید کالاهایی، چون نیمه‌هادی‌ها، خودرو‌های برقی و جنگنده‌های جت به شمار می‌روند. چین در زمینه فرآوری این مواد، جایگاهی مسلط دارد و همین امر به آن کشور در برابر ایالات متحده و دیگر قدرت‌های صنعتی اهرم فشار قابل‌توجهی می‌دهد.
ترامپ در بیانیه خود نوشت: «باورکردنی نیست که چین دست به چنین اقدامی زده باشد، اما این اتفاق افتاده و دیگر تاریخ است.»
واکنش کاخ سفید و شکاف در تیم اقتصادی دولت
پس از ماه‌ها گفت‌و‌گو‌های تجاری میان واشنگتن و پکن، مقامات آمریکایی با احتیاط نسبت به پیشرفت مذاکرات ابراز خوش‌بینی کرده بودند. اما اعلام محدودیت‌های تازه از سوی چین در روز پنجشنبه، موجب شوک و خشم در کاخ سفید شد.
به گفته منابع آگاه، برخی از اعضای دولت ترامپ خواستار آغاز مذاکرات تجاری از نقطه صفر با پکن هستند. «اسکات بسنت» وزیر خزانه‌داری و «جمیسون گریر» نماینده تجاری آمریکا که هدایت مذاکرات را بر عهده داشته‌اند، از این اقدام چین به‌شدت خشمگین شده‌اند.
این تنش تازه نشان می‌دهد که با وجود چندین ماه آتش‌بس تعرفه‌ای و دیدار‌های مکرر مقامات دو کشور، روابط میان دو اقتصاد بزرگ جهان همچنان شکننده است و می‌تواند با کوچک‌ترین تحریک، به بحران تبدیل شود.
با این حال، هنوز یک بازه حیاتی برای مذاکره در این مناقشه در حال تشدید وجود دارد. بین تاریخ اول نوامبر، که تعرفه‌های ترامپ اجرایی می‌شوند، و اول دسامبر، تاریخی که پکن برای آغاز کنترل‌های صادراتی خود تعیین کرده، یک ماه فاصله است. این بازه زمانی می‌تواند فرصتی برای هر دو طرف فراهم آورد تا پیش از اجرای تدابیر تنبیهی، مسیر کاهش تنش را در پیش گیرند.
فرصت کوتاه برای عقب‌نشینی چین و احتمال لغو نشست سران
ترامپ جمعه‌شب گفت که عمداً تاریخ اجرای تعرفه‌ها را چند هفته جلوتر تعیین کرده تا به چین فرصت عقب‌نشینی دهد. او افزود: «به همین دلیل تاریخ اول نوامبر را انتخاب کردم؛ خواهیم دید چه پیش می‌آید.»
او پیش‌تر در همان روز، تهدید کرده بود که نشست مورد انتظار با شی جین‌پینگ، رهبر چین، که قرار بود اواخر ماه جاری در کره‌جنوبی برگزار شود، ممکن است لغو شود؛ اقدامی که علت آن را تصمیم پکن برای محدودیت صادرات عناصر نادر عنوان کرد.
هرچند ترامپ بعداً گفت که همچنان برای دیدار با رئیس‌جمهوری چین آمادگی دارد، تهدید او بسیاری از مقامات چینی را غافلگیر کرد؛ چرا که انتظار نداشتند اقدامشان بتواند نشست سران را در معرض خطر قرار دهد. تحلیلگران چین می‌گویند در حالی که پکن هنوز از موضع خود اطمینان دارد، خطر ناخواسته تعلیق نشست ممکن است انگیزه‌ای برای رهبران چینی ایجاد کند تا اقدامات خود را به تعویق بیندازند یا از آن عقب‌نشینی کنند.
سقوط بازار‌های سهام آمریکا در واکنش به تهدید تعرفه‌ای
با نخستین تهدید ترامپ در روز جمعه، بازار سهام آمریکا به‌شدت سقوط کرد. شاخص نزدک که تمرکز آن بر شرکت‌های فناوری است، بیش از ۳/۵ درصد افت کرد. شاخص اس‌اند‌پی ۵۰۰ نیز با کاهش ۲/۷ درصدی، بدترین عملکرد روزانه خود از دهم آوریل تاکنون را ثبت کرد و شاخص داوجونز نزدیک به ۹۰۰ واحد سقوط داشت.
بازار سهام در هفته‌های اخیر یکی پس از دیگری رکورد‌های جدیدی ثبت کرده بود و سرمایه‌گذاران گمان می‌کردند بدترین بخش از جنگ تجاری آمریکا و چین سپری شده است.
هدف چین از محدودیت‌های تازه صادراتی
به گزارش وال‌استریت ژورنال، تصمیم چین برای تقویت کنترل‌های صادراتی بخشی از یک راهبرد محاسبه‌شده بود تا اهرم نفوذ خود بر اقتصاد آمریکا را نشان دهد و ترامپ را با دست ضعیف‌تری به میز مذاکره بازگرداند.
مقامات پکن بر این باورند که ترامپ مشتاق دستیابی به توافق است، اما تا کنون نتوانسته‌اند واشنگتن را متقاعد کنند که به حذف کامل تعرفه‌ها و کنترل‌های صادراتی تن دهد.
ایالات متحده در ماه اوت پذیرفته بود که برای ۹۰ روز دیگر، تعلیق تعرفه‌های ۱۴۵ درصدی را تمدید کند؛ اما مهلت این توافق در اواسط نوامبر، اندکی پس از رسیدگی دیوان عالی آمریکا به پرونده قانونی بودن بسیاری از تعرفه‌های ترامپ، به پایان می‌رسد.
واشنگتن و پکن بار‌ها از پیشرفت در مذاکرات سخن گفته‌اند، اما دستیابی به توافقی بلندمدت همچنان دور از دسترس مانده است.
بررسی اقدامات تلافی‌جویانه در دولت آمریکا
به گفته یکی از منابع آگاه، برخی از مقامات دولت آمریکا ماه‌هاست به‌طور محرمانه گزینه‌های مقابله‌جویانه علیه چین را بررسی می‌کنند تا در صورت وخامت روابط اقتصادی دو کشور، به اجرا بگذارند.
این اقدامات شامل تدابیری برای حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی آمریکا در برابر نفوذ چین و محدود کردن سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در خاک آمریکا می‌شود. پس از اعلام محدودیت‌های تازه از سوی پکن، مقامات آمریکایی همچنین در حال بررسی استفاده از تحریم‌ها و کنترل‌های صادراتی بیشتر برای جلوگیری از دسترسی چین به بازار‌های آمریکا هستند.
بازگشت مناقشه‌ای که گمان می‌رفت حل شده است
تنش تازه بر سر کنترل‌های صادراتی یادآور اختلافی است که گفته می‌شد چند ماه پیش میان واشنگتن و پکن حل‌وفصل شده بود. اوایل امسال، چین محدودیت‌های صادراتی خود بر مواد معدنی را تشدید کرد؛ اقدامی که صنایع مختلف آمریکا از خودروسازی تا دفاعی را نگران کرد. تیم ترامپ نیز در واکنش، کنترل‌های صادراتی مشابهی بر قطعاتی اعمال کرد که چین برای تولید خود به آمریکا وابسته است.
به گفته منابع مطلع از مذاکرات، «هه لی‌فنگ» معاون نخست‌وزیر چین بر این باور بود که پس از گفت‌و‌گو‌های اخیر در مادرید، توافق غیررسمی برای «تعلیق» وضع محدودیت‌های جدید حاصل شده بود. اما این درک زمانی از بین رفت که آمریکا کنترل‌های تازه‌ای بر شرکت‌های خارجی وضع کرد.
پیامد‌های اقتصادی تصمیم پکن برای آمریکا
اگرچه دولت آمریکا از قبل تصمیم خود را به پکن اطلاع داده بود و واکنش اولیه چین ظاهراً پذیرنده بود، اما به گفته منابع مطلع، تصمیم نهایی برای واکنش شدیدتر مستقیماً توسط شخص شی جین‌پینگ اتخاذ شد.
این اقدام چین می‌تواند پیامد‌های گسترده‌ای برای اقتصاد آمریکا داشته باشد. اوایل امسال خودروسازان آمریکایی هشدار داده بودند که در صورت عدم دسترسی به آهن‌ربا‌های ساخته‌شده از عناصر نادر چینی، ناچار خواهند شد بسیاری از کارخانه‌های خود را تعطیل کنند. آنان گفتند توقف تولید می‌تواند به اندازه دوران همه‌گیری کرونا گسترده باشد.
محدودیت‌های تازه صادراتی پکن ممکن است حتی سختگیرانه‌تر از دور قبلی باشد. طبق مقررات جدید، شرکت‌های جهانی که کالاهایی با محتوای مواد معدنی چینی بیش از ۰/۱ درصد ارزش محصول تولید می‌کنند، باید برای صادرات آن از دولت چین مجوز بگیرند.
خطر لغو نشست سران و محاسبات دو رهبر
هرچند پکن اقدامات خود را واکنشی مشروع می‌داند، اما به نظر می‌رسد این واکنش نتیجه معکوس داده است. «یون سون»، مدیر برنامه چین در اندیشکده استیمسون در واشنگتن، گفت: «فکر نمی‌کنم آنها پیش‌بینی کرده بودند که نشست سران در خطر قرار گیرد.»
لغو این دیدار می‌تواند ضربه‌ای برای شی جین‌پینگ باشد که خواهان تداوم گفت‌و‌گو با ترامپ برای مدیریت روابط دوجانبه است. ترامپ نیز در ماه‌های اخیر بار‌ها تمایل خود را برای دیدار حضوری با همتای چینی‌اش ابراز کرده تا بتواند پکن را به خرید گسترده محصولات کشاورزی آمریکا، به‌ویژه سویا، متقاعد کند.
«کرگ آلن»، دیپلمات پیشین و رئیس سابق شورای بازرگانی آمریکا و چین، گفت: «هر دو رهبر خواهان دیدار هستند و هر دو بیش از اندازه به خود مطمئن‌اند؛ همین امر دستیابی به هرگونه مصالحه را دشوار می‌کند.»
