اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌گوید که آمریکا از طریق یک کشور عربی با ایران تماس گرفت و پیشنهاد آتش‌بس و توقف اقدامات تجاوزکارانه را مطرح کرد.
دیدارنیوز: سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره تحولات پیرامون آتش‌بس با رژیم صهیونیستی گفت: ایالات متحده از طریق یک کشور عربی با ایران تماس گرفت و پیشنهاد آتش‌بس و توقف اقدامات تجاوزکارانه را مطرح کرد.
«اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌و‌گو با رسانه روسی درباره تحولات جاری سیاست خارجه ایران صحبت کرد.
متن کامل مصاحبه شبکه راشاتودی روسیه با بقائی که در روز هفتم تیرماه انجام شده، به این شرح است:
سوال: خیلی ممنون که به ما پیوستید. ابتدا می‌خواهم درباره این موضوع صحبت کنیم که صد‌ها هزار نفر، و طبق گزارش رسانه‌های دولتی ایران شاید حتی بیش از یک میلیون نفر، روز شنبه برای ادای احترام به ۶۰ نفر از کسانی که در حملات اسرائیل کشته (شهید) شدند، از جمله دانشمندان هسته‌ای، گردهم آمدند. می‌توانید درباره حال و هوای مردم ایران در این روز عزای عمومی بگویید؟
پاسخ: از شما برای دعوت به این برنامه تشکر می‌کنم. مردم ایران به شدت از فقدان جان‌های ارزشمند بسیاری از ایرانیان که در نتیجه حملات غیرقانونی اسرائیل به مناطق مسکونی و ترور اساتید دانشگاه و شخصیت‌های نظامی ما به شهادت رسیدند، خشمگین و ناراحت هستند. مردم واقعاً خشمگین‌اند، اما در عین حال به این که ایرانیان با محوریت پرچم ملی و استقلال سرزمین مادری خود متحد شده‌اند، احساس غرور می‌کنند.
به نظر می‌رسد که حملات به ایران، کشور را بیش از پیش متحد کرده است. جالب است که شاهد حضور دو مقام ایرانی در مراسم تشییع جنازه دولتی بودیم، در حالی که اسرائیل پیش‌تر ادعا کرده بود که آنها را در حملات خود ترور کرده است. می‌توانید درباره این موضوع توضیح دهید؟
نکته اینجاست که رژیم صهیونیستی به مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها، آمبولانس‌ها و کادر درمان حمله کرده و البته موفق شده تعدادی از ایرانیان، از جمله کودکان، زنان و افراد سالخورده را به قتل برساند. اما هر بار که کسی را می‌کشند، آنها را به عنوان دانشمند هسته‌ای یا فرمانده نظامی معرفی می‌کنند. حقیقت این است که اکثریت قریب به اتفاق کسانی که به شهادت رسیده‌اند، غیرنظامیان بی‌گناه، کودکان، زنان و سالمندان هستند.
می‌خواهم به خبر اصلی بازگردم. دونالد ترامپ با به کار بردن عبارتی ادعا کرده که جان (حضرت) آیت‌الله خامنه‌ای را نجات داده است. وزیر امور خارجه ایران به این اظهارات واکنش نشان داده و گفته اگر ترامپ در مورد مذاکره جدی است، باید این لحن به شدت توهین‌آمیز و غیرقابل‌قبول را کنار بگذارد. وضعیت مذاکرات بین تهران و واشنگتن در حال حاضر چگونه است؟
نخست اینکه استفاده از لحن توهین‌آمیز و بی‌ادبانه درباره مقامات ارشد و رهبران یک کشور دیگر، بسیار ناپسند و غیرقابل‌قبول است. این نوع رفتار هیچ اعتباری برای ایالات متحده یا مقامات آن به ارمغان نمی‌آورد و کاملاً غیرقابل‌قبول است. در مورد دیپلماسی، ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرده است. در واقع، ما در میانه یک فرآیند مذاکراتی بودیم و قرار بود روز یکشنبه با نمایندگان ایالات متحده دیدار کنیم، اما ناگهان رژیم صهیونیستی با حمایت و چراغ سبز ایالات متحده، روز جمعه، تنها دو روز پیش از دور ششم مذاکرات که قرار بود در مسقط برگزار شود، به ایران حمله کرد. ما همواره از دیپلماسی حمایت کرده‌ایم، اما اقدامات ایالات متحده و اسرائیل، دیپلماسی را تخریب کرد و این واقعاً خیانت به دیپلماسی بود.
شما گفتید که دیپلماسی تخریب شده است، یعنی اعتماد کاملاً از بین رفته است. در این صورت، واشنگتن چه کاری می‌تواند برای جبران این وضعیت انجام دهد؟
این موضوع به واشنگتن بستگی دارد که پاسخ دهد. آیا تضمینی وجود دارد که آنها آنچه را در ۱۳ ژوئن، تنها دو روز پیش از دور ششم مذاکرات انجام دادند، تکرار نکنند؟ فکر می‌کنم آنچه آنها همراه با رژیم صهیونیستی و متأسفانه با حمایت فعال برخی کشور‌های اروپایی انجام دادند، فرآیند دیپلماتیک را بی‌اعتبار کرد. بنابراین، این وظیفه آنهاست که تلاش کنند اعتماد ایرانیان را بازگردانند. همان‌طور که گفتم، ایرانیان به شدت از اتفاقاتی که در چهار هفته گذشته شاهد بودند خشمگین هستند. کشورشان به ناحق مورد حمله قرار گرفت و ما تحت یک اقدام تجاوزکارانه قرار گرفتیم. به جای محکوم کردن این حمله توسط ایالات متحده و سه کشور اروپایی، خود ایالات متحده مرتکب اقدام تجاوزکارانه علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما شد و کشور‌های اروپایی به جای محکوم کردن این حمله، سعی کردند آن را توجیه کنند.
دونالد ترامپ اکنون گفته است که اگر ایالات متحده معتقد باشد ایران در حال کار بر روی سطحی از غنی‌سازی اورانیوم است که او را نگران می‌کند، حملات بیشتری را از سر خواهد گرفت. می‌خواهم بدانم آیا این موضوع بر برنامه‌های آینده ایران تأثیر می‌گذارد و همچنین کشور چگونه از خود در برابر حملات احتمالی بعدی محافظت خواهد کرد؟
البته این حق و وظیفه ماست که از تمام امکانات خود برای حفاظت از مردم، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی‌مان در برابر هرگونه حمله غیرقانونی توسط هر بیگانه‌ای استفاده کنیم. اما فکر می‌کنم این وظیفه جامعه بین‌المللی و تک تک کشور‌های عضو سازمان ملل متحد است که بپرسند آیا ما به سمت قانون جنگل پیش می‌رویم، جایی که هیچ قانون یا منطقی بر روابط بین‌المللی حاکم نیست؟ یک قانون را به من نشان دهید که به هر کشوری اجازه دهد به صرف ادعا، علیه کشور دیگری زور به کار ببرد. استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حقی است که طبق ماده ۴ معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای به رسمیت شناخته شده است و ایران تنها به دنبال استفاده از این حق تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، نه بیشتر و نه کمتر.
شما درباره قانون جنگل صحبت کردید. وزیر امور خارجه ایران گفته است که ایران در صورت لزوم در نشان دادن توانایی‌های واقعی خود تردید نخواهد کرد. منظور او دقیقاً چیست؟
البته این وظیفه نیرو‌های مسلح ماست که در صورت هرگونه ماجراجویی جدید توسط رژیم صهیونیستی یا ایالات متحده، قدرت خود را نشان دهند. ما نشان داده‌ایم که در دفاع از خود در برابر هر متجاوزی مصمم هستیم.
اکنون می‌خواهم درباره حملات ایالات متحده در اوایل ماه و خسارات وارده به تأسیسات هسته‌ای ایران صحبت کنم. وزیر امور خارجه این خسارات را "قابل توجه" توصیف کرده است. آیا می‌توانید درباره حجم خسارات توضیح دهید؟
البته، برای همه روشن است که طی ۱۲ روز جنگ، حملات رژیم صهیونیستی و همچنین اقدام تجاوزکارانه ایالات متحده علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما در اراک، فردو و نطنز، خسارات قابل توجهی به تأسیسات ما وارد کرده است. در عین حال، ما صد‌ها نفر از هم‌وطنان عزیزمان را در این حملات از دست دادیم که طی این اقدامات قتل‌عام شدند. اما نکته این است که ما در دفاع از امنیت ملی و منافع ملی خود جدی و مصمم هستیم و فکر می‌کنم مردم ما در دو هفته گذشته این موضوع را به وضوح نشان داده‌اند.
در چند هفته گذشته این احساس وجود داشته که جهان در آستانه یک پرتگاه قرار دارد. ما شاهد حملات اسرائیل به ایران، سپس حملات ایالات متحده و در نتیجه آن، پاسخ ایران بودیم و بعد آتش‌بس برقرار شد. آیا از اینکه اوضاع این‌قدر سریع آرام شد، شگفت‌زده شدید؟
ببینید، این جنگ چیزی نبود که ما به دنبال آن باشیم. جنگ به ایرانیان تحمیل شد و ما مجبور شدیم در برابر این اقدام تجاوزکارانه مبارزه کنیم. از روز اول روشن کردیم که تسلیم خواسته‌های ناعادلانه آنها نخواهیم شد. ما با تمام قوا مبارزه کردیم و این کار را انجام دادیم. فکر می‌کنم آنچه رخ داد، نتیجه پایداری و عزم ایرانیان در دفاع از تمامیت ارضی و عزت ملی‌شان بود.
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران اعلام کرده است که اسرائیل عملاً مجبور شد به‌طور یک‌جانبه به تجاوزات خود پایان دهد. به نظر شما چرا اسرائیل با توقف مخاصمه موافقت کرد؟ آیا این نتیجه هشدار‌های واشنگتن بود یا واقعاً اسرائیل نگران خسارت‌هایی بود که ایران توانسته بود به‌رغم سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین به آن وارد کند؟
فکر می‌کنم ما ثابت کردیم که در دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و منافع خود کاملاً جدی هستیم. واقعیت این است که ایالات متحده از طریق یک کشور عربی با ایران تماس گرفت و پیشنهاد آتش‌بس و توقف اقدامات تجاوزکارانه را مطرح کرد. ما بار‌ها ثابت کرده‌ایم که ایران به دنبال جنگ یا رویارویی نیست. ما در دفاع از منافع و امنیت خود بسیار جدی هستیم، اما در نهایت با این آتش‌بس موافقت کردیم.
ایران پس از حملات ایالات متحده به خاک این کشور در هفته گذشته، کاملاً در چارچوب حق خود برای تلافی عمل کرد. پاسخ ایران به پایگاه آمریکا در قطر بود. ایران به‌وضوح اعلام کرده که این اقدام علیه همسایه عربی‌اش نبوده است. اما می‌خواهم بدانم این جنگ ۱۲ روزه چه تأثیری بر روابط دوجانبه با کشور‌های همسایه داشته است؟
این اقدام تلافی‌جویانه نبود، بلکه استفاده از حق دفاع مشروع طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در برابر یک حمله غیرقانونی و بی‌جهت از سوی ایالات متحده بود. ما پایگاه العدید را هدف قرار دادیم، چون متعلق به ایالات متحده بود؛ این یک پایگاه آمریکایی در قطر بود و هیچ ربطی به کشور دوست و همسایه ما، قطر، نداشت. رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ما با همتایان خود در قطر تماس گرفتند و به‌وضوح اعلام کردند که این حملات به هیچ‌وجه علیه قطر یا دیگر کشور‌های حوزه خلیج‌فارس نبوده است. ما به سیاست حسن همجواری با همسایگان خود پایبند و مصمم هستیم روابط خوب خود را با کشور‌های عربی همسایه ادامه دهیم. فکر می‌کنم آنها کاملاً درک کرده‌اند که این اقدامی نبود که ما بخواهیم انجام دهیم؛ ما مجبور بودیم در برابر حملات ایالات متحده که تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما را هدف قرار داده بود، از خود دفاع کنیم.
آمریکا پایگاه‌های نظامی متعددی در خاورمیانه دارد. ایران این پایگاه‌ها را تهدیدی برای امنیت منطقه خاورمیانه می‌داند؟
فکر می‌کنم حضور آمریکا در منطقه ما همیشه منشأ تنش و ناامنی بوده است. به همین دلیل است که ایران همیشه به همسایگان خود پیشنهاد داده که باید روی یک سیستم امنیت دسته جمعی کار کنیم که مبتنی بر اراده و منافع کشور‌های منطقه باشد، نه بر اساس نفوذ و حضور نیرو‌های خارجی.
می‌خواهم درباره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صحبت کنم. پارلمان ایران اکنون موافقت کرده که تمام همکاری‌ها با آژانس متوقف شود. آیا این تصمیم نهایی است؟
این تصمیم قبلاً توسط پارلمان ما گرفته شده و شورای نگهبان آن را تأیید کرده است. این بدان معناست که این تصمیم تنها نیاز به امضای رئیس‌جمهور دارد تا نهایی شود و دولت موظف به اجرای آن خواهد بود. این تصمیم به معنای قطع یا پایان کامل همکاری با آژانس نیست. این لایحه درباره تعلیق همکاری با آژانس است، اما در عین حال به شورای عالی امنیت ملی اختیار می‌دهد تا درباره مسیر آینده تصمیم‌گیری کند.
پس آیا این به این معناست که ممکن است در آینده بازرسان آژانس بتوانند از سایت‌ها بازدید کنند؟ این موضوع برای اثبات به جامعه جهانی که ایران سلاح هسته‌ای ندارد، بسیار مهم است. بدون این بازدیدها، ایران چگونه می‌تواند این موضوع را ثابت کند؟
فکر می‌کنم ایران طی دو یا سه دهه گذشته به‌وضوح اعلام کرده که به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. بسیار تأسف‌بار است که گزارش آخر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان مبنایی برای قطعنامه‌ای توسط سه کشور اروپایی و ایالات متحده استفاده شد تا بهانه‌ای بی‌اساس علیه برنامه هسته‌ای ایران مطرح کنند. یکی از بهانه‌هایی که اسرائیل و آمریکا برای حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما استفاده کردند، همین گزارش و قطعنامه مبتنی بر آن بود. مردم و افکار عمومی ما به‌شدت از نقش آژانس و مدیرکل آن عصبانی هستند، به‌ویژه به این دلیل که اخیراً آقای گروسی، مدیرکل آژانس، به‌وضوح اعلام کرد که هیچ نشانه‌ای مبنی بر حرکت ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای وجود ندارد. ایران هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و هیچ گزارش آژانسی نشان‌دهنده انحراف ایران از اهداف صلح‌آمیز یا عدم پایبندی به تعهداتش نبوده است. بنابراین، این یک واقعیت است که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز بوده و می‌ماند. بازرسان آژانس همچنان در ایران هستند و به کار خود ادامه می‌دهند، اما مسئله این است که تأسیسات هسته‌ای ما به شدت آسیب و مورد هدف قرار گرفته‌اند. سازمان انرژی اتمی ما در حال بررسی میزان خسارات است تا ببینیم چگونه می‌توان همکاری با آژانس را از سر گرفت. در حال حاضر، آنچه از آژانس و شورای حکام انتظار می‌رود این است که به مسئولیت‌ها و وظایف خود پایبند بمانند و حملات رژیم‌های آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ما را به‌طور صریح و بدون ابهام محکوم کنند. این کاری است که آژانس و مدیرکل آن انجام نداده‌اند و مردم ایران از این نهاد چنین انتظاری دارند.
درست است. این موضوع مهمی است، نه؟ اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرده، با وجود خسارات و پیامد‌های احتمالی این حملات. آیا این یکی از دلایل اصلی گرفتن این تصمیم است که ایران آژانس را برای زمان حاضر در حاشیه قرار داده و همانگونه که شما گفتید ایران الزاما تمامی همکاری خود با آژانس را قطع نکرده و بازرسان آژانس هنوز در ایران حضور دارند؟
این طرح، همان‌طور که گفتید، بازتاب خواسته عمومی بود و تقریباً با اجماع پارلمان تصویب شد؛ و این نشان می‌دهد مردم ما تا چه اندازه نسبت به مواضع آژانس و گروسی عصبانی هستند. آنچه ایالات متحده و رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما انجام دادند، کاملاً غیرقانونی و مغایر با معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بود. در عین حال، باید توجه داشت که برنامه هسته‌ای ایران تنها برنامه هسته‌ای در جهان است که توسط قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، یعنی قطعنامه ۲۲۳۱، تأیید شده و شامل غنی‌سازی در داخل ایران هم می‌باشد. بنابراین، اقدامات آمریکا و رژیم صهیونیستی نه‌تنها نقض اصول منشور سازمان ملل، به‌ویژه ماده ۲ بند ۴ که استفاده از زور را منع می‌کند، بلکه نقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نیز است.
بیایید درباره آینده برنامه هسته‌ای ایران صحبت کنیم، هم در زمینه انرژی صلح‌آمیز و هم در مورد احتمال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح تسلیحاتی که می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده در برابر اسرائیل، که بسیاری معتقدند خود دارای سلاح هسته‌ای است، استفاده شود. آینده این برنامه چگونه است؟ از نظر شما چه چشم‌اندازی دارد؟
فکر می‌کنم هیچ‌گاه غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی در ایران وجود نداشته است و این موضوع باید روشن شود. برنامه هسته‌ای ما کاملاً صلح‌آمیز بوده است. همان‌طور که گفتم، لطفاً گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بررسی کنید و یک نمونه یا مدرک نشان دهید که حاکی از انحراف برنامه هسته‌ای ایران از اهداف صلح‌آمیز باشد. بله، آنها درباره مسایلی مربوط به دو دهه یا ۲۵ سال پیش صحبت کرده‌اند، اما هیچ مدرکی ارائه نکرده‌اند که نشان دهد برنامه هسته‌ای ایران به سمت تسلیحاتی شدن یا تولید سلاح منحرف شده است. این موضوع باید در برخورد با برنامه هسته‌ای ایران مدنظر قرار گیرد. به‌عنوان عضوی از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای از سال ۱۹۷۰، هیچ‌کس نمی‌تواند ما را از حقوق اساسی‌مان تحت این معاهده محروم کند. هر عضو معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای حق دارد از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده کند. آنچه ایالات متحده انجام می‌دهد، تفسیر بسیار خطرناکی از مفاد معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است که به این معناست که کشور‌های در حال توسعه حق استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز را ندارند. فکر می‌کنم این برای هیچ عضو مسئول و شایسته معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قابل‌قبول نیست.
می‌خواهم درباره روابط ایران و روسیه صحبت کنم. وزیر امور خارجه ایران، آقای عراقچی، اوایل هفته قبل با ولادیمیر پوتین دیدار کرد و گفت که این مذاکرات بسیار خوب بود. آیا می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره آنچه در این دیدار بحث و توافق شد، ارائه دهید؟
اساساً این دیدار فرصتی بود تا ایران درباره آخرین وضعیت منطقه ما پس از حملات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده توضیح دهد. همان‌طور که می‌دانید، ما روابط بسیار خوبی با روسیه داریم. توافق‌های دوجانبه بین ایران و روسیه در زمینه شراکت راهبردی اخیراً توسط پارلمان‌های هر دو کشور تصویب شده و مدتی است که اجرایی شده است. روابط خوب بین دو کشور ایجاب می‌کند که هر دو دولت در تماس نزدیک و رایزنی درباره تحولات منطقه ما و فراتر از آن باشند. در عین حال، روسیه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و همچنین عضو مهمی در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و بریکس است. ما در تماس نزدیک با آنها هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که آنها بتوانند نقش مهمی هم در شورای امنیت، هم در شورای حکام آژانس، و هم در جا‌های دیگر در راستای پیگیری صلح و عدالت در سراسر جهان، به‌ویژه در رابطه با تحولات منطقه ما، ایفا کنند.
