بازی رسانه‌ای با افکار عمومی، پیچیدگی دیپلماسی و آینده مبهم

دیدارنیوز _ مصطفی خوشابی*:

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها به راند دوم رسیده است. خروجی که در رسانه‌ها بعد از نشست اول در عمان به چشم می‌خورد، فضایی بسیار مثبت از سوی طرفین مذاکره را ترسیم می‌کند. رسانه‌های داخلی به ویژه رسانه‌هایی که همسو با دولت چهاردهم هستند این مذاکرات را امیدوار کننده و بسیار مثبت پیش‌بینی می‌کنند که می‌توان گفت این همه آن چیزی نیست که در آینده مذاکرات شاهد خواهیم بود!

آنچه در روز‌های اخیر از رصد اخبار و واکنش‌های طرف آمریکایی دیده می‌شود، با فضایی که در داخل کشور شکل گرفته است فاصله معناداری دارد. از منظر رسانه‌ای دولت دونالد ترامپ از ابزار‌های قوی برخوردار است و به نوعی می‌توان گفت که تیم رسانه‌ای دونالد ترامپ بازی رسانه‌ای و عملیات‌های پیچیده رسانه‌ای را به خوبی می‌شناسد و از همین طریق می‌خواهد مذاکرات را به سمتی پیش ببرد که در انتها به نفع آمریکا به پایان برسد و پیروزی بزرگ برای ترامپی که تا به اینجای کار دولت خود، نتوانسته دستاوردی داشته باشد را رقم بزند.

با نگاهی به واکنش‌های مقامات مختلف آمریکایی می‌توان دریافت که شاید در دوره‌های بعدی مذاکره باید شاهد تنش‌های بیشتری باشیم و این مذاکرات به مانند دور اول مثبت نخواهد بود.

بازی دیپلماسی آمریکا بعد از پایان مذاکرات دور اول شروع شد. ویتکاف بعد از مذاکرات دور اول در مسقط، آن را سازنده و مثبت اعلام کرد و در ادامه موضع‌گیری‌های خود عنوان داشت که آمریکا تنها در پی آن است که ایران به تسلیحات هسته‌ای دست نیابد. اما بعد از چند روز علی‌رغم آنکه حتی او میزان غنی‌سازی مجاز ایران از نظر آمریکا در مذاکرات را اعلام کرده بود با چرخشی متفاوت اعلام کرد که ایران نباید غنی‌سازی داشته باشد و غنی‌سازی صفر، آن چیزی است که دونالد ترامپ در پی آن است!

از سوی دیگر از رفتار رسانه‌ای ترامپ هم پایداری مشخصی در مواضع به چشم نمی‌خورد. بعد از مذاکرات، دونالد ترامپ گفت‌و‌گو‌ها بین نمایندگان دو کشور را خوب دانست و از بد پیش نرفتن این مذاکرات گفت، اما چند روز بعد مجددا مواضع خود را متفاوت نشان داد و تهران را به اقدامات نظامی تهدید کرد.

کابینه آمریکا نیز به مانند وزیر دفاع این کشور مساله پرونده نظامی را همچنان روی میز می‌بینند و آنچنان که در ایران به آن پرداخته می‌شود، مذاکرات را مثبت نمی‌بینند.

با توجه به اخباری که در زمینه مذاکرات در رسانه‌های خارجی منتشر می‌شود، می‌توان راه این مذاکرات را از طریق دیپلماسی بسیار مبهم و بسیار پیچیده دید.

از پیچیدگی‌های آن می‌توان به انتشار اخبار متناقض نشست در ایتالیا و تغییر به مسقط، جو مثبت مذاکرات و تغییر به تهدید نظامی، موافقت طرف آمریکایی به غنی‌سازی در مقیاس کوچک و تغییر به جمع‌آوری فناوری هسته‌ای اشاره کرد.

در همین حین اتحادیه اروپا بدلیل حذف شدن از میز مذاکرات، موضع منفی نسبت به مذاکرات می‌گیرد و آمریکا با اعزام نمایندگان خود به فرانسه در پی بهبود اوضاع است، برداشت از این نوع اقدامات فضاسازی مثبت است و از سوی دیگر حضور روبیو وزیر خارجه آمریکا که مواضعی تند نسبت به ایران دارد در جو مذاکرات، فضایی منفی را ترسیم می‌کند.

در کل اگر به صورت واقع بینانه بخواهیم به این سری از گفت‌و‌گو‌ها بنگریم، با ابهامات بسیاری برای آینده این گفت‌و‌گو‌ها رو‌به‌رو خواهیم شد.

سایه جنگ گرچه بعد از مذاکرات دور اول کمرنگ‌تر شده، اما با توجه به مصاحبه‌های ترامپ و مقامات آمریکایی هر لحظه احتمال تقویت آن و یا حتی بروز آن ممکن خواهد بود و این نوع رفتار به‌مثابه دلخوش کردن جو داخلی ایرانی به رفتار‌های مقطعی بوده که هر لحظه با تهدیدی کوچک، شکننده است.

ایران در دور اول مذاکرات دست برتر را از نظر تعیین محل مذاکرات، استراتژی مذاکره غیرمستقیم و محدود ساختن موضوع مذاکره به هسته‌ای در اختیار داشت و اگر ایران می‌خواهد همچنان دست بالا را داشته باشد، باید این فضای سراسر ابهام را به سمت خود برگرداند و بازی رسانه‌ای را از دستان آمریکا خارج کند. این امر مستلزم آن است تا دستگاه دیپلماسی و همچنین مقامات مرتبط با تزریق اخبار و تحلیل‌های صحیح و دست اول، فضای رسانه‌ای دنیا را به نفع خود تغییر دهند. از سوی دیگر کارشناسان و صاحب‌نظران نیز باید این مذاکرات را به سمت واقعیات بر اساس تقابل تاریخی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا و بازی مشترک برخی کشور‌ها مانند عربستان، قطر، امارات و رژیم صهیونیستی با همراهی آمریکا سوق دهند و فضای رویاگونه دور اول مذاکرات را به سمت واقعیات، که همان احتمال افزایش تنش‌ها در دور‌های بعدی مذاکرات و یا حتی شکست آن است حرکت دهند، تا جامعه در صورت عدم به نتیجه رسیدن مذاکرات، آماده پس‌لرزه‌های آن باشد و استراتژی قورباغه پخته این کشور‌ها در موضوعات داخلی ایران، راه به جایی پیدا نکرده و آگاهی عمومی لازم وجود داشته باشد.

در معادلات و تحلیل‌ها این نکته را فراموش نکنیم که تل‌آویو عمیقا در حال ایجاد فضای رسانه‌ای شکست مذاکرات است. نزدیکی ایران و آمریکا برای رژیم صهیونیستی به‌هیچ عنوان مطلوب نیست و این کشور به هر طریقی سعی دارد تا با ایجاد تنش در مذاکرات و ناتمام گذاشتن آن، نظریه‌های خود مبنی بر صلح‌آمیز نبودن فناوری هسته‌ای ایران را به اثبات برساند و به بهانه اینکه ایران عامل بی‌ثباتی خاورمیانه است، جنگی نابودکننده را از منظر اقتصادی، سیاسی و نظامی به خاورمیانه تحمیل کند که در صورت وقوع جنگ، تمامی ریسک‌های ژئوپلیتیک را قرمز شده و بازندگان این جنگ تمامی کشور‌های منطقه از اروند تا فجیره خواهند بود.

*رئیس مرکز فناوری‌های نوین رسانه‌ای