مسعود پزشکیان، از همان آغاز مسیر انتخاباتی خود، به مشورت‌های محمدجواد ظریف تکیه کرد. نه تنها به‌عنوان یکی از وزرای خارجه شناخته‌شده ایران، بلکه به‌عنوان یک استراتژیست که در دوران دیپلماسی خود توانست ایران را در سخت‌ترین شرایط، با کمترین هزینه ممکن از بحران‌ها عبور دهد.
دیدارنیوزـامیر رضا اعتمادی: مسعود پزشکیان، از همان آغاز مسیر انتخاباتی خود، به مشورت‌های محمدجواد ظریف تکیه کرد. نه تنها به‌عنوان یکی از وزرای خارجه شناخته‌شده ایران، بلکه به‌عنوان یک استراتژیست که در دوران دیپلماسی خود توانست ایران را در سخت‌ترین شرایط، با کمترین هزینه ممکن از بحران‌ها عبور دهد. اما امروز، در حالی که هنوز دولت پزشکیان تثبیت نشده، جریان‌های تندرو مترصد فرصتی برای کنار گذاشتن ظریف هستند. سؤال کلیدی این است: اگر آن‌ها موفق شوند، دولت پزشکیان بدون ظریف به کجا خواهد رسید؟
نقش ظریف در دولت پزشکیان؛ فراتر از یک مشاور ساده
محمدجواد ظریف، چه به‌عنوان وزیر خارجه و چه به‌عنوان یک چهره سیاست‌گذار، همیشه نقش فراتر از یک مقام اجرایی داشته است. او معمار توافق هسته‌ای و یکی از معدود دیپلمات‌هایی است که می‌توانست میان جناح‌های مختلف داخلی و قدرت‌های خارجی تعادل برقرار کند.
با آغاز دولت پزشکیان، ظریف نه‌تن‌ها در تدوین سیاست خارجی بلکه در بسیاری از تصمیمات کلان و حتی انتخاب کابینه تأثیر مستقیم داشت. پزشکیان، برخلاف بسیاری از روسای جمهور پیشین، تجربه دیپلماتیک نداشته و مشخصاً در حوزه سیاست خارجی به ظریف وابسته بود. حذف ظریف یعنی از دست رفتن این ستون استراتژیک در سیاست‌گذاری دولت.
حذف ظریف؛ تبعات و پیامد‌ها
۱. تضعیف سیاست خارجی و آغاز انزوا
دولت پزشکیان، در فضای جهانی پرتنش، نیاز به فردی دارد که زبان دیپلماسی را در سطح بین‌المللی بشناسد. کنار گذاشتن ظریف، یعنی ایران دوباره به دوران انزوای دیپلماتیک بازگردد.
۲. افزایش فشار‌های خارجی
توافقات بین‌المللی و تعاملات اقتصادی جهانی، با چهره‌هایی مانند ظریف ممکن می‌شود. حذف او یعنی کاهش اعتبار دیپلماتیک و افزایش تحریم‌ها و فشار‌های خارجی.
۳. افزایش قدرت تندرو‌ها در دولت
حذف ظریف به‌معنای قدرت‌گیری بیشتر جریاناتی است که به‌دنبال تقابل به‌جای تعامل هستند. این مسئله می‌تواند دولت را از مسیر اعتدال خارج کرده و آن را به زمین بازی رقبای سیاسی‌اش بکشاند.
۴. تضعیف دولت در برابر مجلس و نهاد‌های امنیتی
حضور ظریف، یک سد مهم در برابر نفوذ برخی نهاد‌ها در تصمیم‌گیری‌های دولت بود. حذف او، یعنی کاهش استقلال دولت در تصمیم‌گیری‌های کلان و تسلیم شدن در برابر فشار‌های داخلی.
۵. بی‌ثباتی داخلی و کاهش اعتماد عمومی
ظریف یکی از معدود چهره‌هایی است که میان مردم و نخبگان، مقبولیت بالایی دارد. کنار گذاشتن او، تنها به تضعیف دولت در عرصه بین‌المللی منجر نمی‌شود، بلکه اعتماد عمومی را نیز کاهش می‌دهد و احتمال بروز نارضایتی‌های گسترده را افزایش می‌دهد.
دولت پزشکیان بدون ظریف؛ فرصت یا بحران؟
برخی معتقدند حذف ظریف، می‌تواند فرصت استقلال برای پزشکیان باشد. اما سؤال اینجاست: آیا پزشکیان تیم جایگزینی برای سیاست‌گذاری خارجی دارد؟ آیا او می‌تواند بدون ظریف، در برابر فشار‌های داخلی و خارجی مقاومت کند؟
پاسخ این است که دولت پزشکیان بدون ظریف، بیش از آنکه فرصتی برای استقلال باشد، گامی به‌سوی بی‌ثباتی و انزواست. شاید پزشکیان بتواند به‌مرور مسیر متفاوتی را برای خود ترسیم کند، اما در کوتاه‌مدت، حذف ظریف یعنی ورود دولت به یک دوره از تزلزل، ناپایداری و فشار‌های فزاینده.
نتیجه‌گیری
اگر تندرو‌ها موفق شوند ظریف را کنار بگذارند، دولت پزشکیان در بهترین حالت، دولتی ضعیف، بدون سیاست خارجی کارآمد و گرفتار بحران‌های داخلی خواهد شد. حذف ظریف تنها یک تغییر در ساختار دولت نیست، بلکه نشانه‌ای از تغییر توازن قدرت به‌نفع جریاناتی است که تعامل را برنمی‌تابند و انزوا را ترجیح می‌دهند.
پزشکیان دو راه دارد: یا تسلیم فشار‌ها شود و شاهد افول دولتش باشد، یا با تمام توان از ظریف دفاع کند و استقلال دولت خود را حفظ کند. آینده دولت او، وابسته به تصمیمی است که در این بزنگاه تاریخی خواهد گرفت.
*کارشناس اقتصادی
