به یاد استاد جلال متینی، میراث دار فرهنگ و ادب پارسی

دیدارنیوز-حسن امین* : قلمرو ادبی وفرهنگی ایران زمین، گستره وسیعی دارد و در این وادی چهره‌های سترگ و بزرگی را آفریده است. یکی از میراث داران ادب ایران در تاریخ معاصر، دکتر جلال متینی است که عمری را در این مسیر پیمود. دکتر جلال متینی رئیس اسبق دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر فصلنامه ایرانشناسی در دیار غربت در آمریکا به کاروان رفتگان پیوست. دکتر متینی (مشهد ۱۳۰۷ - آمریکا ۳۰ دی ۱۴۰۳)، تحصیلات لیسانس تا دکتری را در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران در محضر بزرگانی، چون ملک‌الشعرا بهار، استاد جلال‌الدین همایی و عبدالعظیم خان قریب به پایان برد. وی حدود هیجده سال در سمت‌هایی، چون ریاست دانشکده ادبیات، معاونت و ریاست دانشگاه فردوسی خدمت کرد و در جریان انقلاب ۱۳۵۷ به آمریکا مهاجرت کرد و در آنجا به تدریس تاریخ و فرهنگ ایران در دانشگاه برکلی مشغول شد.

دکتر متینی شاهنامه پژوه بود. کتاب کوش نامه را مثل ده‌ها متن ادبی دیگر همچون پند پیران تصحیح و چاپ کرد. مهمتر از همه وی بنیانگذار و سردبیر دو نشریۀ ارزشمند، «ایران‌شناسی» و دیگری با نام «ایران‌نامه» در خارج از کشور بود که هر دو با همکاری پژوهشگران و استادان ایرانی داخل و خارج کشور از پربارترین نشریات ایران‌شناسی سدۀ اخیر بودند.
مقالات خود استاد متینی در زمینه‌های ادبی و تاریخی نشان از دانش و بینش او و علاقه اش به ایران داشت. کتاب‌های تازه‌ای که به دستش می‌رسید، چه چاپ ایران و چه خارج را معرفی می‌کرد. از جمله یکی از کتاب‌های من یعنی دیوان حاج ملا هادی سبزواری را در بهار ۱۳۷۵ در شماره ۲۹ فصلنامه ایرانشناسی موشکافانه نقد و بررسی کرد. نیز کتاب سلامان و آبسال در چهارده روایت، بازتاب بودا در ایران و اسلام و نامه‌های دکتر قاسم غنی را.
دکتر متینی بیش از چهارده مقاله خود مرا در مجله ایرانشناسی چاپ کرد و طی سه یادداشت، در شماره‌های مختلف فصلنامه. مناظره ها، نقادی‌ها و تعریض‌های رد و بدل شده بین من و استادم دکتر مهدی حایری یزدی فیلسوف، دوست پیشکسوتم دکتر احمد مهدوی دامغانی استاد ادبیات و دوست ارجمندم محمدعلی طالقانی را در این مجله در اختیار اهل تحقیق گذاشت.
استاد متینی شاگردان بسیاری تربیت کرد که بعضی از خود او پیشی گرفتند، همانند استاد شفیعی کدکنی و زنده یاد سعیدی سیرجانی و ... با دکتر مصدق خوب نبود و با دکتر علی شریعتی که تحت ریاست او در دانشگاه مشهد استخدام شده بود، سخت مخالف بود. به علی دهباشی هم نیش می‌زد.
با همه این‌ها وجودش مغتنم بود و مخصوصاً مجله ایرانشناسی که در غربت غرب به پارسی منتشر کرد، از غنایم زبان و ادبیات فارسی و ذخایر فرهنگ ایرانی است. اگر چه عمر به کمال کرد، فقدانش را به جامعه ادبی و دانشگاهی - بویژه همکاران فصلنامه ایرانشناسی- تسلیت می‌گویم.
یادش گرامی و راهش پر رهرو باد!

*ادیب و عضو جبهه ملی