خانه‌های سنگی روستا و معماری پلکانی اورامان در کردستان، این روستا را تبدیل به موزه‌ای روباز از گذشته مردمان غرب کشور کرده است.
دیدارنیوز: در یکی از غربی‌ترین مناطق کشور و در مرز عراق، روستایی متفاوت و سرشار از جاذبه‌های گردشگری وجود دارد که هم به سبب جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی و هم به خاطر آیین‌های ریشه‌دار و فرهنگ دست نخورده مردمانش، می‌تواند مقصدی ویژه و دوست‌داشتنی برای گردشگران به حساب آید.
اورامان که در بخش اورامان شهرستان سروآباد استان کردستان قرار گرفته برشی از فرهنگ، زندگی و گذشته مردمانی را روایت می‌کند که در دوره‌های مختلف در این منطقه زیسته‌اند. تاکنون نشانه‌هایی از حاکمیت امپراتوری آشور، مادها، هخامنشیان و یونانیان در این منطقه یافت شده است.
خانه‌های سنگی روستا و معماری پلکانی اورامان این روستا را تبدیل به موزه‌ای روباز از گذشته مردمان غرب کشور کرده است. جشن‌های آیینی اصیل و مراسمی نظیر پیرشالیار که همچنان در اورامان برگزار می‌شود و صنایع‌دستی شاخص این خطه فرصت آشنایی با هنر، سنن، فرهنگ و باور‌های ریشه‌دار مردم این ناحیه را به گردشگران می‌دهد.
معماری پلکانی روستا
مهم‌ترین شاخصه روستای اورامان که در همان نگاه نخست چشمان گردشگران را به خود خیره می‌کند، ساختار پلکانی و خانه‌های از جنس سنگ روستاست. معماری روستا با تکیه بر ساخت‌وساز با استفاده از سنگ و به شکل خشکه‌چین بنا شده است، به این معنا که ملاتی در ساخت خانه‌ها به کار نرفته است و خانه‌های روستا روی شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به شکل پلکانی قرار گرفته‌اند. پنجره‌های آبی، سقف‌های چوبی و گل و گلدان‌های متعدد، جلوه‌ای زیبا به خانه‌های روستا داده‌اند و آدمی با دیدن آن‌ها احساس می‌کند به روستایی در آن سوی رویا‌ها پا گذاشته است.
خانه‌های روستا در بیشتر موارد در دو طبقه ساخته شده‌اند و براساس وضعیت اقتصادی صاحب‌خانه، فضا‌های خانه‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. طبقه همکف خانه‌های اورامان معمولا محل نگهداری گوسفندان یا انباری بوده و ساکنان خانه در طبقه بالایی سکونت دارند.
ساختار پلکانی روستا به‌گونه‌ای است که با گذر از آن از شیب کوه بالا می‌روید و سقف هر خانه، حیاط خانه بالایی است. این نوع معماری برای کسانی که به ماسوله سفر کرده‌اند کاملا شناخته شده است و با آن آشنایی دارند.
یکی از رسوم تماشایی اورامان
شناخته‌شده‌ترین آیین و رسم رایج در اورامان مراسم پیرشالیار است. مراسم پیرشالیار در حقیقت یکی از رسومی است که از سالیان دور تاکنون در اورامان برگزار شده و امروز نیز گردشگران بسیاری را به اورامان می‌کشاند.
اهالی اورامان در این مراسم که در نیمه بهمن‌ماه برگزار می‌شود با لباس‌های کردی خاصی حضور می‌یابند و موسیقی‌های عرفانی و مراسم خاص پختن آش و نوعی حرکات موزون را به نمایش می‌گذارند.
اینطور روایت شده که پیرشالیار یکی از بزرگان منطقه اورامان بوده و مردم برای بزرگداشت وی این مراسم را برگزار می‌کنند. آنچه درخصوص مراسم پیر شالیار حائز اهمیت است، آداب و رسومی است که در این مراسم پاس داشته شده و برگزار می‌شود. در این آداب و رسوم، ریشه‌هایی از باور‌های باستانی دیده می‌شود که نشان از قدمت تاریخی اورامان و ماندن رسوم خاص باستانی این منطقه در اذهان تاریخی مردم است. برخی از پژوهشگران این مراسم را به آداب باستانی ایرانیان مرتبط می‌دانند که گویا بعد‌ها با اعتقادات اسلامی گره خورده است. مقبره پیر شالیار که از مریدان عبدالقادرگیلانی بوده است، در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. شایان توجه است که این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف‌زنی، نوعی رقص، خوردن آش و شب‌نشینی و خواندن شعر و دعاست.
جاذبه‌های اورامان
یکی از دیدنی‌های طبیعی اورامان رودخانه سیروان است که در جنوب غربی استان کردستان جریان دارد، این رودخانه پس از دریافت آب از بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان کردستان مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان تبدیل به سیروان می‌شود. بخش عمده این رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه باستانی اورامان جریان دارد و سپس در خاک عراق پس از پیوستن به رودخانه دیاله، وارد رود بزرگ دجله می‌شود.
حواشی این رود که بزرگ‌ترین رودخانه کردستان محسوب می‌شود، بسیار زیبا بوده و بستر و کناره‌های آن زیستگاه انواع پرندگان و ماهی‌هاست.
توجه داشته باشید که بهترین مسیر و چشم‌انداز برای دیدن عظمت و زیبایی سیروان، فاصله بین روستا‌های اسپریز تا هجیج است که به سبب قرارگیری جاده شنی در راستای رودخانه دارای ایستگاه‌های با منظره فوق‌العاده برای فراغت، عکاسی و تصویربرداری است.
افزون بر این، دریاچه اورامان نیز از دیگر جاذبه‌های طبیعی این منطقه است. اورامان دریاچه‌ای است که فقط در فصل خاصی آب می‌گیرد و یکی از جاذبه‌های ویژه روستای اورامان محسوب می‌شود. این دریاچه در بالای منطقه اورامان تخت واقع شده و منظره بسیار زیبایی دارد.
یکی دیگر از جاذبه‌های اورامان مسجد چوب سنگی این روستا است که با معماری سنتی‌اش راوی بخشی از هنر‌های سنتی و گذشته روستا است.
اگر از جمله دوستداران طبیعت اطراف چشمه‌ها هستید باید حتما در سفر به اورامان سری هم به چشمه بل بزنید. کانی بل یا چشمه بل، چشمه‌ای طبیعی و پرآب در کوه‌های شاهو کرمانشاه است که اسمش از خدای بابلیان گرفته شده است. این چشمه، بیشتر در کرمانشاه جاری می‌شود، ولی به کردستان هم می‌رسد. در کردستان، نزدیک روستای هجیج و رود سیروان قرار دارد. این چشمه، برای مردم اورامان مقدس و تاریخی است. چشمه بل یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های اورامانات محسوب می‌شود.
در نظر داشته باشید که برای سفر به اورامانات، باید ابتدا راهی کردستان شوید. در کردستان پس از یافتن مریوان باید نشانه‌ها را به سمت روستای اورامان یا هورامان تخت دنبال کنید.
در سفر به اورامان خرید صنایع‌دستی از این روستای تاریخی را فراموش نکنید. نازک‌کاری چوب، سازسازی سنتی، ارغوان‌بافی، موج‌بافی و قالیبافی از جمله هنر‌های سنتی شاخص رایج در اورامان هستند که می‌توانید هر یک از صنایع‌دستی را خریداری کنید و با خود به یادگار ببرید.
