در ۲۰۲۳ چه گذشت/ خاورمیانه در مرکز حوادث؛ مثل همیشه

دیدارنیوزـ گروه اجتماعی: در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۳ زمانی که همه تصور می‌کردند بزرگترین بحران در دنیا همچنان جنگ روسیه و اوکراین است، خبر حمله حماس به مواضع اسرائیل جهان را شگفت زده کرد تا جاییکه شاید در چند روز آغاز جنگ و حملات مستمر نیرو‌های حماس همه تصور می‌کردند شاید خواب می‌بینند و بزودی از این خواب عجیب بیدار می‌شوند، اما واقعیت چیز دیگری بود.

در غزه حتی آغاز سال ۲۰۲۴ هیچ فرقی با روز‌های دیگر نداشت در روز‌هایی که بسیاری از مردم دنیا و کشور‌های دیگر به دنبال برپایی مراسم آغاز سال نو میلادی بودند، مردم غزه به دنبال سرپناهی برای مصون ماندن از خطر بمباران اسراییل بودند و نه درخت کاجی برای آذین‌بندی داشتند و نه بوقلمونی برای برگزاری مراسم شکرگزاری و نه بابانوئل.

اما در آن سوی دنیا، همه چیز شکل دیگری داشت، حتی جنگ میان روسیه و اوکراین هم تحت تاثیر مراسم‌های سال آغاز نو قرار گرفت و تنها این غزه بود که سال ۲۰۲۴ را به شکل متفاوتی شروع کرد.

زلزله در خاورمیانه

نکته قابل تامل اینجاست که سال ۲۰۲۳ در دل خود حوادث عجیبی را به همراه داشت چند ماه قبل از جنگ غزه در همین خاورمیانه پر از حادثه زلزله‌های عظیمی رخ داد که جهان مدت‌ها متاثر از اخبار و میزان کشته شده‌های آن بود.
کشور‌های ترکیه و سوریه در ماه فوریه زلزله قدرتمندی را تجربه کردند. این زمین لرزه به بزرگی ۷.۸ ریشتر ساعت ۴:۱۵ بامداد ۶ فوریه سال ۲۰۲۳ به مدت یک دقیقه و ۱۵ ثانیه جنوب و مرکز ترکیه و همچنین غرب و شمال سوریه را لرزاند.

زلزله دوم در ساعت ۱۳:۲۴ همان روز به بزرگی ۷.۵ ریشتر رخ داد. زمین لرزه سال ۲۰۲۳ ترکیه که با ۱۳ هزار پس لرزه همراه بود، حدود ۸۴.۱ میلیارد دلار خسارت به این کشور وارد کرد. تلفات این زلزله به ۵۹ هزار کشته در ترکیه و ۸ هزار کشته در سوریه رسید؛ و کمی بعد زمین لرزه شدیدی هم در هرات افغانستان رخ داد که ابعاد و کشته شده‌های آن هم کمتر از ترکیه نبود، اما همزمانی این اتفاق با جنگ غزه سبب شد خبر زلزله افغانستان خیلی در رسانه‌ها مورد توجه قرار نگیرد و در نهایت هم اخبار آن به انتشار تعداد پس لرزه‌ها به پایان رسید.

ایلان ماسک و جنجال جهانی

البته همه اتفاق‌های عجیب ۲۰۲۳ به ماجرا‌های جنگ و زلزله ختم نمی‌شود؛ در جولای ۲۰۲۳ خبر سید که ایلان ماسک توییتر را خریداری کرده بود، در همان ماه هم نام این شبکه اجتماعی را به ایکس تغییر داد. این اتفاق پس از اعمال تغییرات در وب‌سایت و حساب‌های تویتر رخ داد و به عنوان بخشی از برنامه‌ریزی ایلان ماسک برای ایجاد یک سوپر اپلیکیشن با عملکرد‌های متنوع مطرح شد. براساس شاخص میلیاردر‌های بلومبرگ، در آخرین روز‌های سال ۲۰۲۳، «ایلان ماسک» با ثروت ۲۲۹ میلیارد دلار عنوان ثروتمندترین فرد جهان را حفظ کرد. ایلان ماسک پس از ضرر ۱۳۸ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۲، حدود ۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ثروت خود اضافه کرده است. این رشد عمدتاً به عملکرد خوب شرکت تسلا و اسپیس‌ایکس در سال ۲۰۲۳ برمی‌گردد. براساس گزارش بلومبرگ و شاخص میلیاردر‌های این نشریه، مدیرعامل شرکت تسلا که در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۳۸ میلیارد دلار از ثروت خود را از دست داده بود، اکنون حدود ۹۲ میلیارد دلار به دارایی‌هایش افزوده است. این رشد بیشتر مدیون عملکرد خوب تسلا در سال ۲۰۲۳ است. ارزش بازار تسلا درحال‌حاضر به ۸۳۱ میلیارد دلار می‌رسد. ارزش بازار این شرکت در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۸۸ میلیارد دلار بود.

از هند تا چین

در میان جنجالی که ایلان ماسک برپا کرد و مدت‌ها درباره تغییر نام توییتر به X صحبت‌های مطرح بود، خبر آمد که در سال ۲۰۲۳ میلادی کشور هند از کشور چین پیشی گرفت و با جمعیت ۱.۴۳ میلیارد نفری، عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا را به دست آورد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد هند در دهه‌های آینده نیز به عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا باقی خواهد ماند.

اتفاق جالب‌تر اینکه کشور هند برای اولین بار در طول تاریخ برگزاری اجلاس سران گروه بیست، از ۹ تا ۱۰ سپتامبر سال ۲۰۲۳ میزبان این اجلاس بود. در هجدهمین نشست سران گروه بیست به میزبانی هند افراد مشهوری مانند بایدن رئیس جمهور آمریکا، ترودو رئیس جمهور کانادا و ریشی سوناک نخست وزیر بریتانیا حضور داشتند. پوتین رئیس جمهور روسیه و شی رئیس جمهور چین از غائبین این اجلاس بودند.

تیتان ناپدید شد

یکی دیگر از حوادث عجیب ۲۰۲۳ در ماه ژوئن اتفاق افتاد؛ زیر دریایی گردشگری تیتان با ۵ سرنشین که به منظور بازدید از بقایای کشتی تایتانیک راهی اقیانوس اطلس شده بود دو روز بعد نزدیک سواحل نیوفاندلند کانادا غرق و ناپدید شد و طبق بررسی‌های انجام شده فشار شدید آب در اعماق اقیانوس باعث درون پاشی یا انفجار به درون این زیردریایی شده است.

برندگان جایزه نوبل

هر سال جایزه صلح نوبل به کسانی که در حوزه علم شیمی، فیزیک، اقتصاد، صلح و ... فعالیت چشمگیر و منحصر به فرد دارند اعطامی شود. براین اساس جایزه نوبل ۲۰۲۳ در شیمی به «مونگی گابریل باوندی»، «لوئیس بروس» و «الکسی اکیموف» کاشفان نقاط کوانتومی، نوبل فیزیک به «پیر آگوستینی»، «فرنس کراوس» و «آن لوئیلیه»، نوبل اقتصاد به «کلودیا گلدن» و جایزه صلح نوبل به «نرگس محمدی»، زن ایرانی داده شد.

عضویت ایران در پیمان شانگهای

در بین اتفاق‌هایی که به آن اشاره شد، ایران هم سهمی داشت و آن هم این بود که در بیست و سومین نشست سران سازمان همکاری شانگهای که به صورت مجازی و به ریاست هند برگزار شد، عضویت جمهوری اسلامی ایران در این سازمان به صورت رسمی اعلام و ایران نهمین عضو سازمان همکاری شانگهای شد. قطعاً عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای به دلیل شاخصه‌ها و ظرفیت‌های قابل توجه این سازمان مزایای بسیاری برای کشورمان در پی خواهد داشت.

از سوی دیگر شاید یکی دیگر از حوادث تلخ ۲۰۲۳ که در ایران رخ داد قتل داریوش مهرجویی و همسرش بود که روز ۲۲ مهرماه ۱۴۰۲ در منزل شخصی‌شان در کرج به قتل رسیدند. طبق تحقیقات و مدارکی که پلیس به دست آورد در همان ۲۴ ساعت اول به باغبان سابق باغ مهرجویی که اهل افغانستان بود و قبلاً به‌خاطر سرقت از این خانه بازداشت شده بود مشکوک شده سراغ او رفته و پس از ساعاتی جستجو او را در حوالی زیبادشت دستگیر کردند. شواهدی که از سوی پلیس به‌دست آمده، جای هیچ شکی باقی نمی‌گذاشت که باغبان سابق مهرجویی، عامل اصلی جنایت است.

و، اما مهمترین نکته‌ای که باید در آغاز سال ۲۰۲۴ به آن اشاره جدی داشت تغییرات اقلیمی و آب و‌هوایی در کل دنیا بود که البته سهم ایران از این بحران و استمرار خشکسالی همچنان پررنگ‌تر است. سازمان ملل برای اینکه نشان دهد نسبت به این تغییرات بی تفاوت نبود اجلاسی را با عنوان اجلاس cop۲۸ در دبی و در شرایط تشدید تلاش‌ها برای محدود کردن روند گرمایش و کاهش نقش سوخت‌های فسیلی در جهان برگزار کرد؛ و مهمترین موضوعی که به آن پرداخته شده این بود که هوای زمین به ویژه در خاورمیانه گرمتر از هر زمانی شده است. شرکت کنندگان پس از دو هفته بحث و تبادل نظر توافق کردند که از گاز‌های گلخانه‌ای بکاهند و به انرژی‌های تجدید پذیر روی آوردند و مهمتر اینکه با گاز کربن که برای سلامت انسان خطرناک است مقابله کنند. این اجلاس اتفاق خوبی برای جهان در سال گذشته میلادی بود.

همان طور که گفته شد ایران سهم زیادی در بحران خشکسالی و آلودگی هوا دارد تا جاییکه تعداد روز‌های هوای پاک در ایران و کلانشهر‌ها به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسد این در حالی است که کارشناسان پیش بینی می‌کردند که پاییز امسال پربارش خواهد بود، اما این پیش بینی غلط از آب درآمد و پاییز ۱۴۰۲ یکی از کم‌بارش‌ترین فصل‌های دهه‌های گذشته بوده است؛ و در نهایت تغییرات اقلیمی و افزایش دمای جهانی یکی از پربحث‌ترین موضوعات سال گذشته بود و سال ۲۰۲۳ به عنوان گرم‌ترین سال تاریخ شناخته شد، اما جالب است بدانید در نهایت پیشرفت سریع فناوری هوش مصنوعی در سال جاری میلادی از مهمترین اتفاقاتی است که نوعی خطر عمیق برای جامعه و بشریت به شمار می‌رود.