همدان، اولین پایتخت مادها و راوی دورترین خاطرات سرزمین‌مان است؛ شاخص‌ترین جاذبه تاریخی همدان مجموعه عظیم هگمتانه با ۳ هزار سال قدمت است.
دیدارنیوز: «در سفر به همدان نباید بازدید از غار علیصدر را از دست بدهید.»
نادر نینوایی در جهان صنعت نوشت: «همدان که روزگاری نامش هگمتانه بوده، نخستین پایتخت مادها و راوی دورترین خاطرات سرزمین‌مان است. قرار گرفتن یکی از طولانی‌ترین غار‌های ایران (غارعلیصدر) و وجود جاذبه‌های گردشگری و تاریخی متعدد همدان را به یکی از شهر‌های جاذب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
قرار گرفتن ترکیبی از جاذبه‌های تاریخی نظیر آرامگاه باباطاهر و بازار سنتی، در کنار تفریحات امروزی مثل پیست اسکی و تله‌کابین، همدان را تبدیل به مقصدی جذاب برای سفر و گردشگری کرده است.
شکوه تاریخ ایران در هگمتانه
شاخص‌ترین جاذبه تاریخی همدان مجموعه عظیم هگمتانه است. هگمتانه با ۳ هزار سال قدمت بخشی مهم از تاریخ تمدن چندهزارساله ایران را روایت می‌کند. آن‌طور که «هرودوت» مورخ یونانی گفته که تاریخ هگمتانه به عصر مادها می‌رسد؛ دوره‌ای که هنوز امپراتوری هخامنشیان سر بر نیاورده بود و زمان زیادی از کوچ آریایی‌ها به مناطق غربی فلات ایران نمی‌گذشت.
هگمتانه البته افزون‌بر دوره مادها در دوره هخامنشیان، ساسانیان و حتی در دوران اسلامی نیز منطقه مهمی بوده است. کشفیات از این منطقه شامل آثار زرین از دوره‌های تاریخی ایران است و جام‌های زرین و سیمین از جمله ریتون مشهور طلایی در هگمتانه کشف شده‌اند.
مجموعه کلیسا‌ها و موزه هگمتانه از جمله دیگر جاذبه‌های این مجموعه تاریخی هستند.
موزه هگمتانه یک سالن اصلی، یک سرسرا و دو راهرو دارد و ۲۰۰ شیء تاریخی از دوره‌های مختلف در آن به نمایش درآمده‌اند. اشیای بخش دوران تاریخی موزه شامل سرستون‌های سنگی، کاسه و کوزه، انواع خمره‌های کوچک و بزرگ، انواع ظروف شیشه‌ای و مجسمه گلی و سنگ‌های تزئینی است.
این آثار از روستای شورین، دروازه شیر‌سنگی و دبیرستان ابن‌سینا کشف شده‌اند. مهر شیشه‌ای با نقش نیایشگر، انواع مهر تزئینی از جنس سنگ، استخوان، سرپیکان‌های مفرغی، پیکره‌های انسانی از جنس سفال و ستون کتیبه‌ای با خط میخی متعلق به دوره اردشیر دوم هخامنشی، از دیگر اشیای موزه هستند.
اشیای بخش تاریخی به دوره‌های هخامنشی، اشکانی، ساسانی و همچنین اشیای تاریخی به نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد تا نیمه اول بعد از میلاد مسیح مربوط هستند. همچنین دو اسکلت تاریخی از زوجی که در کنار هم در گور خفته‌اند در موزه هگمتانه نگهداری می‌شوند که همواره مورد توجه بازدیدکنندگان قرار دارند.
یکی دیگر از بخش‌های دیدنی هگمتانه کلیسا‌هایی است که مهاجران ارمنی بنا نهاده‌اند. این مهاجران برای عبادت و اجتماع عمومی، کلیسای گریگوری استپانوس را در شرق هگمتانه ساخته‌اند. استپان اولین شهید مسیحیان بود و از او با عنوان استپان مقدس یا استپانوس مقدس نیز یاد می‌کنند. همچنین خانه کشیش گریگوری در ضلع شرقی کلیسای ارامنه قرار گرفته است. مدرسه نور و گورستان
قدیمی کلیسای پروتستان نیز از دیگر جاذبه‌های هگمتانه هستند.
جاذبه‌های طبیعی و تفریحی همدان
در سفر به همدان نباید بازدید از غار علیصدر را از دست بدهید. امکان قایقرانی در آبی که کف غار را پوشیده، فراهم است و با قایقرانی در آن می‌توانید شاهد یکی از پدیده‌های شگرف زمین‌شناختی باشید که در دوره ژوراسیک ایجاد شده است. در مسیر غار و در حین قایقرانی می‌توانید قندیل‌ها (استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها) را به نظاره بنشینید. دمای داخل غارعلیصدر همواره بین ۱۲ تا ۱۴ درجه سانتیگراد است و همین امر قایقرانی در هوای مطبوع در تمام طول سال را مقدور می‌کند.
یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی اطراف همدان چشمه فرشه است که یکی از چشمه‌های پرآب الوند بوده و از جمله جاذبه‌های گردشگری همدان است.
آب چشمه در امتداد دره‌ای به مسیر خود ادامه داده و در این مسیر، چشمه‌های بزرگ و کوچک به یکدیگر پیوند می‌خورند. این چشمه در ۱۷ دی ۱۳۹۸، در فهرست میراث طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است.
دیگر جاذبه طبیعی اطراف همدان دریاچه سد اکباتان است. این دریاچه در ۱۱ کیلومتری شرق همدان قرار گرفته و با ۶۰ هکتار وسعت و طبیعتی بکر چشم‌های بازدیدکنندگان را به خود خیره می‌کند.
حدود ۱۵ هکتار زمین‌های درختکاری شده پیرامون سد را دربر گرفته‌اند. فضای زیبای اطراف دریاچه و امکان ورزش‌های آبی این محل را به یکی از بهترین تفریحگاه‌های اطراف همدان تبدیل کرده است.
در ۵ کیلومتری غرب شهر همدان نیز دهکده توریستی گنجنامه قرار گرفته که یکی از جاذبه‌های تفریحی شاخص این شهر است.
آب و هوای کوهستانی منطقه، مناظر دره الوند و چشم‌انداز زیبای دشت میشان گردشگران را به سوی این منطقه جذب می‌کند. در این دهکده توریستی می‌توانید به تماشای سنگ‌نبشته‌های گنجنامه و آبشار گنجنامه بنشینید. همچنین تله‌کابین گنجنامه، پیست اسکی تاریک‌دره، تله‌سیژ و تله‌اسکی در این منطقه قرار گرفته است.
خدمات مرتبط با ورزش تعادل هوایی در ضلع غربی مجتمع گنجنامه، پیاده‌روی روی پل معلق ۲۰۰ متری، تیرول یا پرواز فردی روی کابلی به طول ۵۲۰ متر از جمله تفریحات دیگر این منطقه گردشگری است که ارائه می‌شود.
اماکن تاریخی همدان
دو آرامگاه تاریخی در همدان قرار گرفته که بدون بازدید از آن‌ها نمی‌توانید مدعی شوید که به همدان رفته‌اید.
آرامگاه باباطاهر عریان شاعر ایرانی‌تبار و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم یکی از این دو آرامگاه است. آرامگاه باباطاهر در میدانی به همین نام در شمال همدان قرار گرفته است.
محوطه داخلی آرامگاه با کاشی‌کاری معرق و تزئینات بسیار ظریفی آذین شده است. در محوطه داخلی این آرامگاه، ۲۴ دوبیتی روی ۲۴ قطعه سنگ حک شده و در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی مزار قرار گرفته است.
دیگر آرامگاه تاریخی همدان مربوط به ابوعلی سیناست. طرح و نقشه بنا از برج قابوس بن وشمگیر در شهر گنبدکاووس الهام گرفته شده است. در تالار جنوبی آرامگاه هم سکه، سفال و اشیای کشف‌شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد مسیح نگهداری می‌شود. در تالار شمالی آرامگاه بوعلی نیز مجموعه‌ای نفیس از کتاب‌های خطی و آثار بوعلی‌سینا به نمایش در آمده است.
در سفر به همدان حتما سری هم به مجموعه تاریخی بازار همدان در محدوده خیابان باباطاهر بزنید که قدمت آن به عصر قاجار می‌رسد. برج قربان، حمام تاریخی قلعه، آرامگاه عارف قزوینی و گنبد علویان از دیگر دیدنی‌های تاریخی همدان هستند که نباید بازدید از آن‌ها را از دست بدهید.»
