بایدن در مقابل تصمیمی دشوار: آیا ایران و آمریکا توافق خواهند کرد؟

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.

منبع: شبکه ان بی سی آمریکا

نویسنده: دان دِلوس و ابیگیل ویلیامز

مترجم:  حمید رضا بابایی

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا احتمالا به زودی در شرایط سیاسی دشواری قرار خواهد گرفت و باید تصمیم بگیرد که آیا برای آزادی زندانیان آمریکایی در ایران، میلیارد‌ها دلار از پول ایران را آزاد خواهد کرد یا خیر.

دو مقام غربی و همچنین سه منبع مطلع اعلام کرده‌اند آمریکا و ایران مذاکرات خود را برای مبادله احتمالی زندانیان از سر گرفته‌اند و گفتگو‌های غیررسمی آن‌ها نیز با پیشرفت همراه بوده است.

به گفته این منابع، فرمول احتمالی این توافق، شامل آزادی زندانیان در هر دو کشور و آزاد شدن ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران از بانک‌های کره جنوبی است که در حال حاضر به دلیل تحریم‌های آمریکا مسدود شده است. ان بی سی برای نخستین بار در فوریه گذشته از مذاکرات تبادل زندانیان خبر داده بود.

دو دولت همچنین در حال بررسی توافق احتمالی غیررسمی برای جلوگیری از بحرانی هستند که می‌تواند ماحصل تشدید برنامه هسته‌ای ایران باشد، اما مشخص نیست که آیا هر یک از طرفین مایل‌اند امتیازات لازم را بدهند یا خیر، مثلا این که آیا واشنگتن مایل است تحریم‌های اقتصادی را علیه تهران کاهش دهد. گزارشات مربوط به تفاهم احتمالی غیررسمی در خصوص مسایل هسته‌ای نخستین بار در رسانه‌های ایرانی و اسرائیلی منتشر شد.

مقامات آمریکایی و ایرانی، به منظور مذاکرات غیرمستقیم، امسال بار‌ها به عمان سفر کرده‌اند. در این سفرها، مقامات عمانی میان دو طرف پیام‌هایی رد و بدل کرده‌اند. این مسئله را یک مقام آمریکایی و دو مقام غربی تایید کرده‌اند، اما به دلیل حساسیت ماهیت مذاکرات، اجازه نداشته‌اند درباره آن اظهار نظر کنند.

این مقامات تایید کرده‌اند که در مذاکرات، در خصوص مواردی نظیر شهروندان زندانی آمریکایی و برنامه هسته‌ای ایران تبادل نظر شده است. پیش از این، مقامات ایرانی و آمریکایی در نیویورک گفتگو کرده‌اند، یعنی در مقر سازمان ملل که ایران نیز در آن دفتر نمایندگی دارد.

مذاکرات غیرمستقیم درباره تفاهم احتمالی غیررسمی در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران، احتمالا شامل تعهد تهران به همکاری کامل با بازرسان آژانس بین‌‎المللی انرژی اتمی و همچنین خودداری از غنی سازی اورانیوم فراتر از ۶۰ درصد است.

کارشناسان می‌گویند ایران دائما فعالیت‌های غنی‌سازی خود را گسترش داده است و اگر بخواهد غنی‌سازی را تا ۹۰ درصد افزایش دهد، به اندازه کافی مواد شکافت‌پذیر در اختیار دارد تا بیشتر از یک بمب اتمی تولید کند.

در عوض آمریکا احتمالا تحریم‌‎های ایران و یا اِعمال برخی از موارد آن را کاهش خواهد داد. گرچه مشخص نیست که دولت بایدن چقدر مایل است از فشار مالی ناشی از محدودیت‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران بکاهد.

اگر مذاکرات درباره احتمال تبادل زندانیان و یا مسایل هسته‌ای ادامه یابد، بایدن باید تصمیم بگیرد که به ازای دادن دسترسی به ایران به پول‌های مسدود شده‌اش و یا کاهش تحریم‌ها – به ویژه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری پاییز آینده- آیا مایل است با انتقاد سیاسی در داخل کشور مواجه شود؟ دولت باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۵  به ایران اجازه داد به پول‌های مسدود شده‌اش دسترسی داشته باشد. این اقدام بلافاصله پس از اقدام ایران در آزادی گروهی از زندانیان آمریکایی صورت گرفت، اما با انتقاد شدید نمایندگان جمهوری‌خواه از اوباما در مجلس آمریکا مواجه شد.

اما اگر در خصوص زندانیان و یا مسائل هسته‌ای توافقی حاصل نشود و ایران نیز درصدد افزایش غنی سازی تا ۹۰ درصد باشد، شرایطی پیش خواهد آمد که احتمالا اسرائیل را برای حمله به تاسیسات اتمی ایران تشویق خواهد کرد؛ و در این صورت بایدن با یک بحران بین‌المللی روبرو خواهد شد.

وزارت خارجه آمریکا گزارش رسانه‌ها را درباره حصول توافق میان ایران و آمریکا درباره برنامه هسته‌ای تهران تکذیب کرده است.

مت میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا چند روز پیش به خبرنگاران گفت: "شایعه درباره توافق، موافقت و یا غیر آن بی‌پایه و گمراه کننده است. ما همواره معتقد بوده‌ایم که دیپلماسی بهترین مسیر پیش رو است. "

مقامات غربی می‌گویند اگر دو طرف در خصوص زندانیان به توافق برسند، این مساله احتمالا زمینه‌ساز توافقی غیررسمی برای مسایل گسترده‌تر مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد. ایران ادعای برنامه‌ریزی برای تولید بمب اتمی را تکذیب کرده است و می‌گوید برنامه هسته‌ای اش کاملا غیرنظامی است.

بایدن که به کاخ سفید راه یافت، وعده داد توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران موسوم به برجام را احیاء خواهد کرد. بر اساس این توافق، به ازای محدود شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌های آمریکا و بین‌المللی علیه تهران کاهش می‌یافت.

دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و تحریم‌های ضدایرانی را مجددا اِعمال و تحریم‌های جدیدی را نیز علیه آن وضع کرد. مذاکرات مربوط به احیاء برجام در سال گذشته شکست خورد.

ایران درباره تبادل بالقوه زندانیان، لحنی خوش‌بینانه اتخاد کرده است گرچه آمریکا پیشتر تهران را به ارائه بیانیه‌های گمراه کننده متهم کرده است که در دل خانواده‌های اتباع آمریکایی زندانی، امید واهی ایجاد کرده است.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران چند روز پیش گفت: "مذاکرات برای تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا ادامه دارد و اگر طرف مقابل مانند ما جدی باشد، این رخداد احتمالا در آینده نزدیک محقق خواهد شد."

دولت آمریکا می‌گوید سه شهروند آمریکایی در ایران زندانی هستند: سیامک نمازی، عمادی شرقی و مراد طاهباز. علاوه بر اینها، به گفته واشنگتن، تعدادی نامشخص از شهروندان آمریکا نظیر شهداد دلیلی در ایران حضور دارند که از منظر حقوقی ساکنان دائم آمریکا هستند.

سیامک نمازی بیش از هفت سال در تهران زندانی است، که طولانی‌ترین حبس یک شهروند آمریکایی در تاریخ محسوب می‌شود.

مقامات ایرانی، نمازی را به جرم "همکاری با دولت متخاصم خارجی" به ده سال زندان محکوم کرده‌اند. سازمان ملل، نهاد‌های حقوق بشری و دولت آمریکا مدعی‌اند این اتهامات بی اساس و بازداشت او نقض خودسرانه قوانین بین‌المللی است.

خانواده‌های این افراد پیشتر در خصوص توافقی احتمالی امید‌هایی به دل راه داده بودند، اما با توجه به این که هیچ توافقی حاصل نشده، امیدشان به یاس تبدیل شده است.

این خانواده‌ها مکررا خواستار دیدار رو در رو با بایدن شده‌اند، اما کاخ سفید هنوز به درخواست آن‌ها عمل نکرده است. نمازی دولت‌های مختلف آمریکا را به ناکامی در آزادی کردن اتباع زندانی آمریکایی متهم کرده است. در ژانویه گذشته وی به مدت یک هفته اعتصاب غذا و درخواست کرد بایدن با خانواده‌های افراد زندانی ملاقات کند.

نمازی در نامه‌ای از زندان خطاب به بایدن اعلام کرد: "در گذشته از شما تقاضا کردم خودتان هر طور صلاح می‌دانید راهی برای بازگرداندن گروگان‌های آمریکایی به وطن بیابید. اما فایده‌ای نداشت. نه تنها همچنان در ایرانی زندانی هستیم، بلکه شما نیز به خانواده‌های ما فرصت دیدار نداده‌اید."