بحران بی‌آبی یکی از مسائل جدی کشور است. عیسی کلانتری وزیر اسبق کشاورزی، در مصاحبه اخیر خود بار دیگر نسبت به این مسئله هشدار داده است. امید جهانشاهی در یادداشت خود به بهانه این هشدار، به ایران مداری و توسعه بر پایه فهم ایران توجه کرده است.
دیدارنیوز ـ امید جهانشاهی: اول‌بار نیست که مصاحبه‌ای از عیسی کلانتری خبرساز می‌شود. او بار‌ها در مورد حیاتی‌ترین مسئله ایران، عنصر حیات، یعنی آب هشدار داده بود. این بار نیز در مصاحبه با خبرآنلاین تصریح کرد که: «حکومت اگر تصمیم بگیرد می‌تواند یک شبه مسائل سیاسی، اقتصادی، تورم را حل کند، یکسری تغییرات در سیاست خارجی و داخلی بدهد، آدم‌های عاقلی برسرکار بیایند، دو سه ساله مشکلات کشور حل می‌شود، اما شما اگر آب خودتان را از دست بدهید یک کشور ۷ هزار ساله را از دست داده‌اید، به‌نظرم مهم‌ترین مسئله‌ای که دولت‌ها در این مورد آن اهمال و کم‌کاری کرده‌اند، مسئله آب کشور است ... مسائل سیاسی، کاهش درآمد‌های خارجی ارزی، فشار بر تامین غذا از منابع داخلی، این‌ها سبب شد ما حقوق بچه‌های فردای را در راستای توسعه پایدار فراموش کنیم. وقتی ما محدودیت‌های سیاسی پیدا کردیم و به دلایل سیاسی تحریم شدیم، بدون توجه به سیاست‌های توسعه پایدار به منابع داخلی فشار آوردیم.» منظور او برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است که در همه دولت‌ها وجود داشته اگرچه در دوره احمدی نژاد بی‌سابقه بوده و رکورد شکسته است؛ چیزی که یکی از دلایل اصلی فاجعه فرونشست زمین است که حالا شهر‌های بزرگ کویری را تهدید می‌کند؛ حتی شهری مثل اصفهان که اگر گردشگری محور توسعه آن قرار می‌گرفت حالا وضعیتی بسیار متفاوت داشت. در واقع، بی‌توجهی به سرشت اصفهان در توسعه، سرنوشت آن را در معرض تهدید قرار داده است و این حکایت بسیاری از مناطق ایران عزیز است.
مساله آب مساله امروز و دیروز نیست. ایران‌زمین از ۲۵۰۰ سال پیش با مساله آب مواجه بوده است و در پاسخ به همین مسئله بود که ایرانیان ساخت قنات را برای اولین بار در جهان ابداع کردند و پس از آن بود که دیگر نقاط جهان الگو گرفتند. به خاطر مدیریت آب بود که حدود ۲۵۰۰ سال پیش ایرانیان قنات گناباد خراسان را ساختند. قناتی که با بیش از ۴۷۰ حلقه چاه و ۳۳ کیلومتر طول که عمق مادر چاه آن ۳۰۰ متر می‌رسد، یکی از شاهکار‌های مدیریت آب و هم یکی از شاهکار‌های مهندسی در جهان به شمار می‌رود. اثری که ثبت جهانی شده است و هنوز ستایش برانگیز است.
محمد درویش، فعال نام آشنای محیط زیست، در طول سالها، بار‌ها گفته است که ما مسئله کمبود آب نداریم بلکه مساله مدیریت آب داریم. اما کمتر به هشدار‌های فعالان محیط زیست توجه شده است، چون «شناخت ایران» محور توسعه نبوده است. اگر در سیاست‌های توسعه دهه‌های اخیر به شناخت طبیعت و تاریخ تمدن ایران توجه شده بود، هرگز برای خودکفایی در محصولات کشاورزی به برداشت آب‌های زیرزمینی تکیه نمی‌شد. مسئله اصلی اینجاست که به جای «فهم» پدیدار تاریخی «ایران» و مدیریت منابع بر اساس مختصات تاریخی و طبیعت جغرافیایی آن، کار را به مهندسان سپردند که بی توجه به «فهم مسئله ایران» و بر اساس ابزار‌های روز «راهکار» ارائه داده‌اند.
با این هشدارهاست که می‌بینیم «توسعه بدون شناخت ایران» یعنی بدون تامل در تاریخ و طبیعت و به عبارت دیگر ماهیت شکل یافته ایران به توسعه ضعیف منجر نمی‌شود، به ویرانی منتهی می‌شود.
عیسی کلانتری قبلاً در مصاحبه‌ای گفته بود: «بزرگترین مشکل کشور، نه برجام است نه آزادی بیان، نه حجاب و نه هیچ مسئله دیگر؛ مسئله اصلی کشور آب است.» با توجه به آنچه گفته شد می‌توان به جرات گفت مسئله اصلی امروز ایران، فراتر از مسئله آب، توسعه بر مدار شناخت ایران است؛ به عبارت دقیق‌تر: «ایران مداری».
