رقیب اردوغان از خراسان!

دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: صحنه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به پرده آخر رسید؛ کمال کلیچداراوغلو در برابر رجب طیب اردوغان؟!

رقبایی که طی دو دهه اخیر بار‌ها در برابر یکدیگر ایستاده و سهم کلیچداراوغلو معمولا شکست بوده است. اما ظاهرا شرایط انتخابات بهار ۲۰۲۳  با دوره‌های پیشین متفاوت است. اپوزیسون به ائتلاف حداکثری دست یافته اند، نرخ تورم در آمار‌های غیر رسمی سه رقمی شده و زلزله ۷.۵ ریشتری قهرمان ماراش، شکافی عمیق در پایگاه رأی حزب حاکم در جنوب کشور ایجاد کرده است. اما آیا "گاندی ترکیه" با اتکا بر این عوامل می‌تواند بر امپراطوری اردوغان فائق آید؟

برای تحلیل این موضوع به زندگی سیاسی کلیچداراوغلو نگاهی دقیق‌تر انداخته‌ایم.

ـ "کمال بی" اهل تونجلی (درسیم) است. نسب خانوادگی‌اش به حاجی بکتاش از خراسان می‌رسد که در زمان سلجوقیان به شرق آناتولی مهاجرت کرده و در زمره علویان معتقد و معتمد ترکیه محسوب می‌شوند. از نظر قومی هم ریشه خانواده کلیچداراوغلو (یا قلیچدار اوغلو) به کُرد‌های قوم زازا رسیده و همین شجره‌نامه بار‌ها مورد تردید و نقد گروه‌های ملی‌گرا و ناسیونالیست قرار گرفته است. هرچند حضور یک نامزد از اقلیت‌های قومی/ مذهبی در بالاترین سطح سیاست نقطه قوتی برای سیستم انتخاباتی ترکیه به حساب می‌آید، اما نامزدی اقلیت‌ها در انتخابات ریاست جمهوری معمولا، چون شمشیری دولبه عمل می‌کند که گاهی به پیروز‌های بزرگ و گاهی شکست‌های دور از انتظار را به بار خواهد آورد. کلیچداراوغلو هم با علم به این ویژگی همواره با تاکید بر سکولاریسم و رواداری مذهبی/قومی تلاش کرده نماینده همه مردم ترکیه در انتخابات باشد.

ـ کلیچداراوغلو اقتصاد خوانده و سابقه اجرایش هم در وزرات اقتصاد و رفاه است. بالاترین پست اجرایش معاونت وزارت تامین اجتماعی بوده و حدود ۲۵ سال از بازنشستگی اش می‌گذرد. نکته‌ای که اتفاقا یکی از نقاط ضعف اصلی کمپین انتخاباتی‌اش به حساب می‌آید: "سابقه ضعیف اجرایی و عدم ارائه برنامه روشن برای آینده ترکیه" که اردوغان قول ورود آن به ده اقتصاد اول دنیا طی دوره بعد ریاستش را داده است. به هرحال ترکیه طی دوران عدالت و توسعه، گام‌های بلندی در زمینه رشد اقتصادی و تولید ملی برداشته و رقبای او طی این مدت به دلیل دوری از قدرت تجربه کافی برای  اداره اقتصاد تریلیون دلاری ترکیه را ندارند. هر چند کلیچداراوغلو همزمان با ورود اردوغان به کاخ نخست وزیری در سال ۲۰۰۲ از طرف مردم استانبول به مجلس کبیر راه یافته و در اردوگاه انتخاباتی اش از "احمد داوود اوغلو" و "علی باباجان" نخست وزیر‌های سابق کشور و "اکرم امام اوغلو" و "منصور یاواش" شهرداران استانبول و آنکار سود می‌برد تا کفه سابقه اجرایی دولتش سنگین‌تر شود.

ـ کلیچداراوغلو هر چقدر در سابقه اجرایی ضعف دارد در مقابل، چهره‌ای ضد فساد و ساده زیست است. در طول مسئولیت نمایندگی مجلس، چندین بار پرونده‌های بزرگ فساد اقتصادی/سیاسی احزاب حاکم را به رسانه‌ها آورده و  باعث استعفا و برکناری مدیران دولتی شده است. عملکردی که زمینه‌های حضور او در رأس حزب "جمهوری خلق" از سال ۲۰۱۰ را فراهم کرده و اتفاقا طی این مدت توانسته سازمان رأی حزب را تقویت کند. افشاگری‌هایی که البته برای او کم هزینه نبوده و حداقل سه بار هدف ترور مسلحانه پ.ک.ک، داعش و راست افراطی قرار گرفته است. چند بار هم در راهپیمایی خیابانی با حمله گروه‌های حامی دولت مواجه شده و همه این اتفاقات چهره‌ای مظلوم از او در سیاست ساخته است.

ـ اما آیا با لقب "گاندی ترکیه" می‌توان در انتخابات نزدیک و دوقطبی ترکیه پیروز شد؟ خصوصا زمانی که آن سوی میز رجب طیب اردوغان نشسته است، سیاستمداری با جاه‌طلبی سیاسی، برنامه‌های مدون و بلند‌مدت اقتصادی و اعتماد به نفس فراوان که احتمالا با توپ پر به مناظره‌های انتخاباتی خواهد آمد. به هر حال اردوغان با کمک زنجیره‌ای از رسانه‌های قدرتمند، روزنامه نگاران سرشناس و مشاوران با تجربه، به راحتی از فرصت مناظره نخواهد گذشت. شاخ غولی که البته " اکرم امام اوغلو" در سال ۲۰۱۹ با جذابیت رسانه‌ای و کاریزمای سیاسی در انتخابات شهرداری شکست و زمام امور استانبول به عنوان پایگاه سنتی عدالت و توسعه را پس از ۲۵ سال از معاون اردوغان پس گرفت. اما ویژگی‌های شخصیتی "کلیچداراوغلو" و "امام اوغلو" بسیار متفاوت است و شاید به همین خاطر با تمام خوش‌بینی‌ها که درباره پیروزی اپوزیسیون در رسانه‌ها موج می‌زند به نظر برای تحلیل درست انتخابات ترکیه باید کمی صبور بود...

این نمایش هنوز پر از دیالوگ‌های تاثیر‌گذار و تشویق‌های تماشاگران است.

*مترجم و کارشناس مسائل ترکیه