یکی شدن ملت‌ها، خواست خداوند نیست

دیدارنیوز ـ حسین جعفری*: بر اساس آیاتی که در این قسمت به آنها خواهیم پرداخت، هر ملتی روش و شریعت خود را در دین خواهد داشت.

الف: سوره مائده آیه ۴۸

وَأَنزَلْنَآ إِلَيْكَ ٱلْكِتَٰبَ بِٱلْحَقِّ مُصَدِّقًۭا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ ٱلْكِتَٰبِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ ۖ فَٱحْكُم بَيْنَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَآءَهُمْ عَمَّا جَآءَكَ مِنَ ٱلْحَقِّ ۚ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةًۭ وَمِنْهَاجًۭا ۚ وَلَوْ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةًۭ وَٰحِدَةًۭ وَلَٰكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِى مَآ ءَاتَىٰكُمْ ۖ

و ما این کتاب [قرآن] را به تمامی حقّ سوی تو فرو فرستادیم، حال آنکه تصدیق‌کننده‌ کتاب‌های پیشین برابرش و حاکم و محیط و نگهبان بر آنهاست. پس میان آنان برآنچه خدا نازل کرده حکم کن و هواهایشان را - با تجاوز از حقّی که سوی تو آمده - پیروی مکن. برای هر یک از شما شریعت و راهی روشنگر قرار داده‌ایم. و اگر خدا می‌خواست شما را (در تکوین و دین) همواره امّت واحدی قرار می‌داد، ولی همی‌خواهد شما را در آنچه به شما داده است بیازماید."

نکات:

۱- قران، کتاب آسمانی امت محمد(ص) تصدیق کننده کتب آسمانی قبل است و تامل در مفاد تصدیق روشن می سازد که به اساس تعالیم و دعوت انبیاء گذشته صحه می گذارد.

۲-  نمی ‌توان این تصدیق کتب آسمانی را به تصدیقِ "کتب واقعی" منصرف کرد زیرا این آیات در حال مخاطبه با اهل کتاب موجود عصر نزول و با اشاره به کتب در اختیارشان بوده است و تامل در گفتگوهای با اهل کتاب نیز نشان می دهد، قرآن، بی هچ تعللی موارد تحریف را بیان داشته است و علیرغم این مهم، تصدیق کتب آسمانی را اعلام می دارد.

۳- خداوند برای هر امت و ملتی یک شریعت و راه خاص قرار داده و یکی شدن ملت‌ها در "یک امت واحد" مطلوب خداوند نیست. به عبارتی همه شرایع (علیرغم تفاوت هایی که علی القاعده از تفاوت های تمدنی هر ملت و امت ناشی می شود) از یک سرچشمه واحد تغدیه می شود و اختلاف و تفاوت شریعت ها، اقتضای تفاوت فرهنگی و اجتماعی و ...امم است. به عبارت دیگر اساس تعالیم انبیاء قبل از محمد(ص)، نه تنها مورد تایید قرآن است که اساساً مشترک و واحد است و اختلاف در شیوه های سلوک، مناسک و تنظیم بخشی تعاملات اجتماعی  به عنوان منهاج و شریعت اختصاصی هر ملت، مورد رضایت خداوند بوده و به رسمیت شناخته می‌شود؛ گرچه هر فرد مومن به کتاب آسمانی، موظف است بر مبنای شریعت خود عمل کند! (و لذا باید "جعلنا"را نه بعنوان تشریع و صدور یک حکم و مجوز که بمعنای تکوین و گزارش امر واقع و مقدر از سوی خداوند در نظر گرفت)

ب: سوره مائده آیات ۶۸ و ۶۹

قُلْ يَٰأَهْلَ ٱلْكِتَٰبِ لَسْتُمْ عَلَىٰ شَىْءٍ حَتَّىٰ تُقِيمُوا۟ ٱلتَّوْرَىٰةَ وَٱلْإِنجِيلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ... ۶۸ إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَٱلَّذِينَ هَادُوا۟ وَٱلصَّبِـُٔونَ وَٱلنَّصَٰرَىٰ مَنْ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحًۭا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ۶۹

ای اهل کتاب! شما هیچ آیین صحیحی ندارید، مگر اینکه تورات و انجیل و آنچه را از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده است، برپا دارید.۶۸ [پس] بی‌گمان کسانی که ایمان آورده و کسانی (هم) که یهودی و (یا) صابئی و (یا) نصرانی‌اند، هر کس به خدا و روز بازپسین ایمان آورد و کار نیکو کند، نه بیمی بر ایشان است و نه ایشان اندوهگین می‌شوند.۶۹

نکات:

۱-نتیجه منطقی قبول و به رسمیت شناخته شدن شریعت اختصاصی برای هر امتی آن است که اعلام شود رفتار صادقانه اهل کتاب نسبت به کتب آسمانی خود (اقامه کتاب)، باعث رستگاری آنان (لاخوف علیهم و لا هم یحزنون) خواهد بود.

۲- ایمان به خدا، باور به روز قیامت و عمل صالح سه ملاک مهمی است که اساس دعوت مشترک انبیاء را تشکیل می دهد و پذیرش رفتار صادقانه با این سه ملاک تعریف می شود و سایر اختلافات در حوزه شریعت و منهاج، قابل قبول و صرف نظر کردن است. (این نوع آیات، به نوعی پلورالیسم مذهبی را تایید می کند)

۳- حتی در خصوص حلال ها و حرام های اصلی مذکور در کتب آسمانی نیز مشترکاتی وجود دارد که در ذیل تدبر در آیات ۱۵۱ الی ۱۵۳ سوره انعام (ده فرمان) آن را پی خواهیم گرفت!

*پژوهشگر دینی