دیدارنیوز ـ پروفسور حسن امین*: جمعه شب ۲۷ ژانویه ۲۰۲۳ تا دیر وقت در مجلس بزرگداشت رابرت برنز Robert Burns شاعر ملی اسکاتلند در گلاسگو بزرگترین شهر اسکاتلند بودم. از سوی اسکاتلندیهای سراسر جهان، زادروز تولد برنز در ۲۵ ژانویه همه ساله به مدت یک هفته جشن گرفته میشود و معمولا برای این که مردم در روزهای عادی به کار و زندگی معمولی شأن برسند، جشن ویژه در طول هفته بزرگداشت به شبی موکول میشود که روز بعدش شنبه یا یکشنبه (آخر هفته و تعطیل) باشد.
رابرت برنز که اسکاتلندیها عاشقانه او را رابی برنز میگویند، نماد فرهنگ و سمبل استقلال تاریخی اسکاتلند است. اشعار عاشقانه او به اکثر زبانهای معتبر جهان ترجمه شده و مواضع اجتماعی و سیاسی او در صدها کتاب و هزاران مقاله بررسی شده است. دانشگاه گلاسگو موسسه ویژه برنز پژوهی دارد و سرودههای این شاعر که همزمان با انقلاب کبیر فرانسه و جنگهای استقلال آمریکا میزیست، مجموعهای از سنتهای بومی، آزادی و لیبرالیسم را توام با حساسیتهای اجتماعی و سوسیالیسم نمایندگی میکند.
برنامه امسال جشن تولد برنز در گلاسگو، شامل برنامههای متنوع دکلمه اشعار برنز، پخش کلیپ زندگی و آثار او، اجرای موسیقایی و نمایش اشعار او، پذیرایی با غذای سنتی هگس (موضوع یکی از اشعار برنز) و سخنرانی میان فرهنگی من به عنوان «نگاه یک چهره بین المللی به یک شاعر ملی» بود.
من در سخنرانیام راجع به نقش زبان و ادبیات به عنوان یکی از مولفههای هویت ملی در فرهنگهای مختلف جهان صحبت کردم و در حقیقت، سخنران اصلی بلکه تنها سخنران این مراسم من بودم که از افقی گستردهتر و با نگاهی تطبیقی و میان فرهنگی به شاعر ملی اسکاتلند دیده دوختم.
من در این سخنرانی، نخست از مفهوم و مختصات ملت و ملی در حقوق بین الملل سخن گفتم و بعد به داشتن زبان و فرهنگ مشترک برای تحکیم هویت ملی پرداختم. سپس نقش شاعر ملی را در تحکیم هویت ملی بر زبان آوردم. گفتم روبرت برنز شاعر ملی اسکاتلند است، چون با پیوستن اسکاتلند به انگلیس در ۱۷۰۷ و پایان دادن به استقلال اسکاتلند مخالف بود. اما کشورهای دیگر هم شاعر ملی خودشان را دارند. برای مثال ما هم در کشورهای فارسی زبان ایران. افغانستان و تاجیکستان، هزار سال پیش شاعری داشتیم به نام فردوسی که هویت مستقل ملی و فرهنگی ما مستقل از زبان و ادبیات عربی، مرهون اوست و من او جایگاه او را در پایان سخنرانی مفصلتر معرفی خواهم کرد.
شکسپیر در انگلیس، گوته در آلمان، دانته در ایتالیا، ویکتور هوگو در فرانسه همان نقشی را دارند که برنز در اسکاتلند دارد. در ایران و کشورهای فارسی زبان هم حکیم ابوالقاسم فردوسی خالق شاهنامه، شاعر ملی همه اقوام ایرانی است و تاریخ و فرهنگ ایران بزرگ زبانی و فرهنگی به او مدیون است. من که در خدمت شما هستم به تقلید آن شاعر ملی، شاهنامه دیگری در هفت مجلد نوشته ام که حاوی تاریخ تمدن ایران از آغاز تا سال ۲۰۲۰ میلادی و ۱۴۰۰ خورشیدی است.
*فیلسوف و حقوقدان
