کمبود دارو، پدیده جدیدی نیست، اما با همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین این موضوع شدت گرفته است. ایلاریا پاسارانی، دبیر کل گروه دارویی اتحادیه اروپا (PGEU) که داروسازان را نمایندگی می‌کند گفت که کشور‌ها در هفت، هشت سال گذشته، شاهد افزایش کمبود دارو بوده‌اند.
دیدارنیوز: بریتانیا و فرانسه در بحبوحه شیوع عفونت‌های باکتریایی زمستانی مانند استرپتوکوک «ای» با کمبود یک آنتی‌بیوتیک کلیدی مواجه هستند.
بریتانیا در شرایطی با کمبود «آموکسی‌سیلین» مواجه شده که این کشور این روزها با شیوع مخملک و عفونت‌های باکتریایی استرپتوکوک «ای» درگیر است که تاکنون ۹ کودک به دلیل ابتلا به این بیماری‌ها جان‌باخته‌اند. از همین رو انجمن داروخانه‌های مستقل بریتانیا کمبود آموکسی‌سیلین را «بسیار نگران‌کننده» عنوان کرد.
متخصصان حوزه بهداشت و درمان نسبت به کمبود احتمالی آنتی‌بیوتیک‌ها در سایر کشور‌های اروپایی مانند ایتالیا و همچنین در کانادا و آمریکا هشدار می‌دهند.
دولت فرانسه اگرچه کمبود آموکسی‌سیلین و مسکن‌های تب‌بر استامینوفن را پذیرفته، اما اعلام کرده که بیماران همچنان می‌توانند آنچه را که برایشان تجویز می‌شود، تهیه کنند.
با وجود این، مادر ۲ کودک ۳ ساله و ۳ ماهه بیمار به یورونیوز گفته است که در اواخر ماه نوامبر برای تهیه آموکسی‌سیلین به ۶ داروخانه مراجعه کرده است.
او به یورونیوز گفت که مسئولان ۵ داروخانه‌ای که آموکسی‌سیلین نداشته‌اند به او گفته‌اند که آن‌ها می‌توانند این دارو را سفارش دهند، اما تا یک هفته بعد به دستشان نمی‌رسد.
این مادر همچنین برای تهیه استامینوفن مایع که معمولاً بدون نسخه به فروش می‌رسد، تلاش کرده است. او گفت: «این یک تجربه واقعا استرس‌زا بود. وقتی فرزند شما بیمار است، تنها کاری که می‌خواهید انجام دهید این است که حال او را بهتر کنید.»
چه عواملی باعث کمبود دارو می‌شوند؟
کمبود دارو، پدیده جدیدی نیست، اما با همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین این موضوع شدت گرفته است. ایلاریا پاسارانی، دبیر کل گروه دارویی اتحادیه اروپا (PGEU) که داروسازان را نمایندگی می‌کند به یورونیوز گفت که کشور‌ها در هفت، هشت سال گذشته، شاهد افزایش کمبود دارو بوده‌اند.
از انحصار تولید دارو در چند مرکز داروسازی به عنوان اصلی‌ترین دلیل کمبود دارو در جهان نام می‌برند. چین و هند بین ۶۰ تا ۸۰ درصد مواد دارویی جهان را تولید می‌کنند. این تمرکز بازار با خطراتی همراه است. به گفته پاسارانی، بروز مشکل با یک تولیدکننده می‌توانند موجب کمبود دارو در سراسر جهان شود.
همچنین یک تولیدکننده می‌تواند تولید یک محصول را به هنگام سودآور نبودنش متوقف کند و خریداران را با گزینه‌های بسیار کمتر مواجه کند؛ بنابراین هرگونه نقصی در زنجیره تامین دارو به راحتی می‌تواند باعث اختلال شود. بنا به گزارش «وایس»، ۱۴ داروی سلامت روان پس از برکسیت با کمبود مواجه شدند.
در این روزها، از عوامل دیگری هم برای کمبود دارو نام می‌برند. صنعت داروسازی از زمان جنگ اوکراین مانند بسیاری از بخش‌ها تحت تاثیر تورم بالا قرار گرفته است. این جنگ منجر به افزایش هزینه‌های انرژی و گرانی مواد خام برای تولیدکنندگان شده است.
به گفته مقام‌های فرانسوی، ذخایر آموکسی‌سیلین در این کشور رو به کاهش است و تولیدکنندگان با افزایش شدید تقاضا، غافلگیر شده‌اند.
کدام داروها تحت تأثیر قرار می‌گیرند؟
داروخانه‌ها در بریتانیا زنگ خطر را برای آموکسی‌سیلین به صدا درآورده‌اند. این دارو یکی از آنتی‌بیوتیک‌هایی است که معمولاً برای عفونت‌های استرپتوکوک «ای» تجویز می‌شود که در حال حاضر در بریتانیا در حال افزایش است.
بریتانیا در طول تابستان با کمبود برخی از دارو‌های دیابت مواجه بود. این کشور همچنین در این دوره با داروی «آریپیپرازول» که در درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اوتیسم شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد هم کمبود داشت.
در فرانسه هم گزارش‌ها از کمبود استامینوفن حکایت دارند. از همین رو مقام‌های فرانسوی به داروخانه‌ها توصیه کرده‌اند که بیش از دو جعبه استامینوفن به هر بیمار نفروشند.
همچنین بنا به گزارش‌ها از آمریکا، بیماران مبتلا به «اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی» در این کشور برای تهیه داروی «آدرال» با مشکل مواجه بوده‌اند. بر اساس گزارش مقام‌های ایرلندی، این کشور هم در ماه سپتامبر با کمبود دارو مواجه بوده است.
از «تأخیر در تولید، تجویز بیش از حد و تقاضای بیش از حد» به عنوان دلایل کمبود دارو نام می‌برند.
چه راهکار‌هایی در حال بررسی است؟
در حال حاضر برخی از کشور‌ها با اتخاذ تصمیم‌هایی مانند استفاده از دارو‌های «ژنریک»، تلاش کرده‌اند که کمبود دارو را جبران کنند. آژانس دارویی اروپا در مارس ۲۰۲۲ یک گروه راهبری برای بررسی موانع موجود بر سر راه عرضه دارو ایجاد کرد.
با وجود این، دبیر کل گروه دارویی اتحادیه اروپا خواستار راه‌حل‌هایی شد که در سطح ملی قابل اجرا باشند. پاسارانی با اشاره به شیوه داروخانه‌ها در طول دوران همه‌گیری کرونا، گفت که با گسترش نقش داروسازان می‌توان کاری را بدون انتظار برای بازنگری قوانین اتحادیه اروپا که زمان‌بر است انجام داد.
اما منتقدان بر این نظرند که اقدام‌هایی از این دست، ریشه‌های مشکل را برطرف نمی‌کنند. از مقام‌های دولتی گرفته تا تحلیلگران بر بازگرداندن تولید دارو از آسیا به اروپا تأکید می‌کنند.
فرانسوا براون، وزیر بهداشت فرانسه در ماه نوامبر از وجود مشوق‌های مالی برای بازگرداندن همه صنایع دارویی به کشور که دارو‌های ضروری تولید می‌کنند، خبر داد.
لابی صنعت داروسازی نشان داده که مایل است مقداری از تولید دارو را به اروپا بازگرداند، اما تشریفات اداری را به عنوان مانع معرفی می‌کند.
آیا کمبود دارو می‌تواند بیماران را با خطر مواجه سازد؟
بر اساس پژوهشی که در ژوئیه ۲۰۲۲ انجام شده است، بیش از نیمی از داروسازان بریتانیایی گفته‌اند که کمبود دارو سلامت بیماران را به خطر می‌اندازد.
همچنین یک پژوهش در فرانسه مشخص کرده است که جایگزینی یک دارو با داروی دیگر در ۱۱ درصد موارد منجر به اشتباهات دارویی می‌شود.
به گفته پاسارانی، برای بسیاری از داروها، به ویژه برای دارو‌هایی که برای بیماری‌های نادر تجویز می‌شود، اغلب جایگزینی وجود ندارند.
همچنین باید در نظر داشت که تغییر یک دارو با یک داروی جایگزین می‌تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد یا اثربخشی متفاوتی داشته باشد.
