راه‌اندازی شبکه تشخیصی «تب کریمه کنگو» در ایران

دیدارنیوز: محمد حسن پوریای ولی گفت: با این کار و پس از ارزیابی ۱۰ دانشگاهی که در این شبکه قرار دارند، دیگر نیاز نیست که نمونه‌های سراسر کشور برای تشخیص نهایی به تهران ارسال شود.

این ویروس‌شناس با اشاره به اینکه آزمایشگاه مرجع کشوری آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی دهنده ویروسی انستیتو پاستور ایران در سال ۱۳۷۹ تاسیس شده است، گفت: مسئولیت این آزمایشگاه، در بیش از ۲۰ سالی که از فعالیت آن می‌گذرد، بررسی نمونه‌های موارد مشکوک به تب‌های خونریزی دهنده ویروسی ارسالی از اقصی نقاط کشور به انستیتو پاستور ایران بوده است. این بررسی شامل تب خونریزی دهنده کریمه کنگو و سایر بیماری‌های مشابه آربوویروسی نظیر تب دانگ، چیکونگونیا، تب زرد و ... نیز می‌شود.

او با اشاره به اینکه روش‌های تشخیصی در این آزمایشگاه، بر پایه آزمایشات مولکولی و سرولوژی است، تصریح کرد: در این مدت، هزاران نمونه مشکوک به بیماری‌های آربوویروسی به آزمایشگاه مرجع کشوری در انستیتو پاستور ایران ارسال شده است. این نمونه‌ها از تمام استان‌های کشور به این آزمایشگاه برای تشخیص ارسال می‌شود. نمونه‌ها از طریق مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال می‌شود و ما موظفیم که در کمترین زمان، جواب را به مراکز بهداشتی درمانی ارجاع دهنده و مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اطلاع دهیم. کلیه خدمات آزمایشگاهی به بیماران به صورت رایگان ارائه می‌شود.

وی افزود: با توجه به اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کریمه‌کنگو مرگ‌ومیر بالایی دارد و اگر اقدامات درمانی موثر و بهنگام انجام نشود، بیمار فوت خواهد کرد، بنابراین از سال گذشته به دنبال همکاری‌هایی که آزمایشگاه مرجع سلامت و مرکز مدیریت بیماری‌ها با انستیتو پاستور ایران داشتند، این هدف‌گذاری انجام شد که آزمایشگاه‌های همکار مرجع در اقصی نقاط کشور راه‌اندازی شود.

پوریای ولی ادامه داد: برای شروع این فعالیت، از سال گذشته شبکه مولکولی تب خونریزی دهنده کریمه‌کنگو شکل گرفت که قرار است به بقیه آربوویروس‌ها هم توسعه پیدا کند. در این شبکه، ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور (دانشگاه‌های علوم پزشکی اردبیل، بیرجند، جندی شاپور اهواز، زاهدان، کردستان، کرمان، گیلان، مازندران، مشهد، هرمزگان) به عنوان همکار آزمایشگاه مرجع آربوویروس‌ها در تشخیص این بیماری‌ها همکاری می‌کنند. در حال حاضر نمونه‌ها همزمان از مراکز بهداشتی هم برای آزمایشگاه همکار و هم برای انستیتو پاستور ایران ارسال می‌شود.

او تاکید کرد: قرار است در انتهای شهریورماه سال جاری، با ارزیابی کلی که انجام می‌شود این ۱۰ دانشگاه ارزیابی نهایی شوند و بر این اساس به آن‌ها مجوز داده شود که تست تشخیصی مولکولی بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در این مراکز هم انجام شود و نیاز نباشد که نمونه‌های سراسر کشور بعد از آن به تهران ارسال شود.

این ویروس‌شناس با اشاره به اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کریمه‌کنگو یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که ویروس عامل آن از طریق کنه منتقل می‌شود، بیان کرد: این بیماری یکی از مهم‌ترین آربوویروس‌های کشور محسوب می‌شود و تشخیص، رصد و انجام مطالعات کاربردی بر روی آن و سایر آربوویروس‌های مهم کشور در این بخش دنبال می‌شود. تب خونریزی دهنده کریمه‌کنگو، بیماری است که از شرق چین، آسیای میانه، خاورمیانه، جنوب اروپا و آفریقا بیشتر گزارش شده است.

وی افزود: ایران موقعیتی دارد که هم از نظر تعداد بالای بیماران تشخیص داده شده و همچنین تنوع ژنوتیپ ویروسی در گردش، منحصربفرد بوده، البته قسمتی از آن به خاطر سیستم مراقبت بهداشتی کشور و آزمایشگاه‌های تشخیصی به روز در این رابطه است. به این دلیل، فعالیت‌های آزمایشگاه مرجع کشوری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو بسیار مورد توجه سازمان جهانی بهداشت است و ایران یکی از کشور‌هایی است که از نظر تشخیص این بیماری و تشخیص آربوویروس‌های دیگر وضعیت بسیار خوبی در دنیا دارد؛ بطوریکه در سال‌های گذشته ما به کشور‌های همسایه هم برای این بیماری‌ها، مشاوره‌های لازم را در زمینه راه‌اندازی آزمایشگاه داده و در مواقعی کیت‌های تشخیصی ارسال کرده‌ایم. از جمله این همکاری‌ها ارسال کیت تشخیص تب خونریزی دهنده کریمه کنگو به کشور عراق و ماموریت ارتقاء نظام مراقبت تب خونریزی دهنده کریمه کنگو و تب دانگ کشور افغانستان است.

او در پایان یادآور شد: لازم به ذکر است که تب خونریزی دهنده کریمه‌کنگو، بیماری بومی ایران است، اما بیماری تب دانگ بیماری وارداتی کشور است. با توجه به اینکه پشه ناقل آن اخیرا در جنوب کشور گزارش شده احتمال می‌رود که به زودی گزارش بیماری‌های ناشی از پشه‌های آئدس و از جمله بیماری تب دانگ را مشاهده کنیم. تشخیص سریع این بیماری‌ها هم با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی جنوب کشور در این بخش و انستیتو پاستور ایران انجام می‌شود.