مصطفی درایتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید دولت سیزدهم باید به فکر کاهش تورم باشد و مسائلی چون ممنوع التصویری و گشت ارشاد برای مردم مساله نیست.
دیدارنیوز: یک سال از عمر دولت سیزدهم گذشته است. در مقایسه سال ابتدایی دولت رئیسی و روحانی به آمار‌هایی می‌رسیم که تعجب‌آور است. دولت قبل که آمد در همان یک سال اول رشد تورم کاهش یافت و امید‌ها به آینده بهتر حتی بدون برجام، بیشتر شد، اما بررسی یک سال ابتدایی دولت سیزدهم رشد تورم در بعد اقتصادی را نشان نمی‌دهد.
هرچند دولت در برابر این انتقاد از تصمیم ضد فساد در حوزه ارز می‌گوید و اعلام کرده شوک افزایش قیمت‌ها بعد از حذف ارز مرجع در حال خالی شدن است. با تمام انتقاد‌هایی که به دولت وارد می‌شود به نظر پیشرفت مذاکره هسته‌ای نشان از این دارد که شخص رئیس‌جمهور با گره کور مشکلات آشناست.
در این ارتباط با مصطفی درایتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید. او معتقد است دولت نباید در این بازه زمانی که مردم با چالش تحریم دست و پنجه نرم می‌کنند، ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف می‌کرد، زیرا فشار اقتصادی زیادی بر مردم وارد کرد. درایتی معتقد است دولت به سمت آزادسازی نرخ بنزین نیز حرکت خواهد کرد.
عملکرد دولت در حوزه کاهش تورم و ایجاد آرامش در جامعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وعده‌های دولت در حوزه اقتصادی و خصوصا کاهش تورم چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. رئیس‌جمهور از ابتدای تشکل دولت سیزدهم و حتی قبل از تشکیل دولت و در مناظره‌های انتخاباتی از کاهش تورم سخن به میان می‌آورد. آن وعده‌ها این تصور را ایجاد کرد که دولت در مسیر کاهش تورم حرکت خواهد کرد، اما در یک سالگی تشکیل دولت، تورم افزایش یافته است در نتیجه مردم در مقایسه با گذشته با گرانی بیشتری روبه‌رو شده‌اند. حتی اقدامی نشده که مردم احساس کنند، میزان رشد تورم در مقایسه با قبل کمتر شده است. کاری که حداقل قبل از تصویب برجام در دولت روحانی صورت گرفت. روزی نیست که کارشناسان حوزه اقتصادی از افزایش میزان خلق پول سخن به میان نیاورند. خلق پول باعث شده شاهد چنین تورمی باشیم.
البته دولت مدعی است که فشار تورم به علت تصمیمات مهم در حوزه ارز ۴۲۰۰ تومانی است که آن هم در حال تخلیه شدن است. این معیار تا چه میزان قابل پذیرش است؟
درست است که بخشی از افزایش قیمت‌ها به‌خاطر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است، اما همه مشکلات اقتصادی هم به این تصمیم دولت باز نمی‌گردد. رشد نقدینگی چنان بالاست که حتی اگر بخش حاصل از آزادسازی نرخ ارز هم همان طور که دولت گفته تخلیه شود، اما باز هم می‌بینیم که چاپ پول آنقدر رشد کرده که همه می‌دانند در آینده نه‌چندان دور این افزایش میزان نقدینگی چه تورمی به وجود می‌آورد.
اگر تحریم‌ها لغو شود آیا دولت می‌تواند دستاوردی در حوزه اقتصادی داشته باشد؟
البته مردم در انتظارند که مساله هسته‌ای حل شود. اگر اینطور شود برجام در کوتاه مدت بر اقتصاد اثر مثبت خواهد گذاشت، اما اگر دولت فکری برای خلق نقدینگی نکند در میان مدت تاثیر برجام هم از بین خواهد رفت. تورم بزرگ‌ترین دشمن دستاورد‌های هر دولتی است.
دولت مدعی است حل مشکلات را به برجام گره نزده آیا می‌توان بدون برجام مشکلات را کاهش داد؟
بدون برجام مسیر روشنی پیش راه اقتصاد نیست. اگر برجام به نقطه اجرا نرسد، کنترل وضع موجود سخت است. خصوصا در ساختاری که در آن با برخی افراد کم تجربه قصد بهبود شرایط را دارند. البته امیدواریم که برجام به نتیجه برسد و تیم اقتصادی دولت تقویت شود در این صورت مشکلات اقتصادی مردم کاهش خواهد یافت. بدون اصلاح تیم اقتصادی آثار برجام به دولت هم نخواهد رسید. در هر حال عملکرد اقتصادی دولت بر خلاف شعار‌هایی بود که می‌دادند و همچنان مشکلات باقی است و امروز زندگی برای برخی اقشار سخت شده است. از این رو امیدواریم دولت به موارد مطرح شده توجه کند و تنها برای بررسی شرایط به داده مدیران خود بسنده نکند به جد مشکلات مردم را شناسایی کند و راه‌حلی برای حل مشکلات ایجاد شود. هیچ مدیری نمی‌گوید که عملکرد من بد بوده این منتقدان هستند که باید عملکرد مدیران را بررسی کنند. به نظر می‌رسد وجه دوم مد نظر دولت نیست که دائما از بهبود اوضاع و رشد اقتصادی سخن به میان می‌آورند.
دولت در حوزه ارز ۴۲۰۰ تومانی گفته است که با فساد مقابله کرده. این مورد تا چه میزان برای مردم قابل پذیرش است؟
شرایط معاش مردم سخت شده است و این سخنان نمی‌تواند باعث کاهش مشکلات شود. اینکه ارز باید آزاد شود در تمامی دولت‌ها عنوان شده و سخن تازه‌ای نیست. در دولت روحانی نیز ارز ۴۲۰۰ تومانی ابتدا به ۲۰ قلم کالا داده می‌شد، اما همان دولت نسبت به اصلاح آن گام برداشت و تنها آزادسازی چند مورد به این دولت محول شده است. سخن این است که چرا اکنون به فکر آزادسازی قیمت‌ها افتاده‌اید آن هم در شرایطی که مردم با گرانی مواجه هستند. بسیاری به وعده‌های دولت در حوزه اقتصادی دل بسته بودند، اما اقدام دولت در این زمینه امید طبقات فرودست را برای آینده بهتر کاهش داد. کسی با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مخالفتی ندارد. سخن این است که چرا بعد از احیای برجام و یا در شرایطی که کمی وضعیت مردم بهتر بود، به سمت اجرای این سیاست حرکت نکردید.
بالاخره باید این اقدام صورت می‌گرفت چه اکنون چه بعد برجام؟
دولت گفته است که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به درستی انجام داده است. در حالی که می‌توانستند به مرور این اقدام را مثلا در طول دو سال انجام دهند. دولت باید جلوی چند نفری که ارز ۴۲۰۰ تومانی را دریافت می‌کردند و از این مساله سوءاستفاده می‌کردند را می‌گرفت. البته هر تصمیم در حوزه اقتصادی عوارض سنگینی دارد و باید راهی برای جبران این مورد خصوصا در اقشار ضعیف جامعه ایجاد کرد. در نتیجه فقدان تحلیل دقیق ممکن است حتی آثاری هم که مدنظر است، ایجاد نگردد. اقدامی به این سنگینی که آثار آن روی زندگی اقشار متوسط و ضعیف مشهود است، نباید در این وضعیت اقتصادی فعلی گرفته می‌شد.
این اقدام در دولت گذشته قابل انجام نبود؟
قطعا در دولت قبلی امکان اجرای این سیاست وجود داشت و حتی آثار آن بر روی زندگی مردم در آن دولت کمتر بود. اما برخی سرسختانه با اجرای آن مخالفت می‌کردند. اختلاف ارز آزاد با دولتی ۴۰ سال است که ادامه دارد، اما تصمیم یک باره در این زمینه آن هم بدون توجه به عوارض سنگین آن، نشان از کمبود کار کارشناسی دارد.
با تمام این موارد می‌توان پذیرفت که اقدام دولت در این زمینه ضد فساد بوده است؟
تورم ایجاد شده ناشی از اجرای این طرح خود باعث ایجاد مشکلات است و با اجرای این طرح جیب‌های برخی خالی شد. وقتی فساد و رانت در برخی ساختار اداری و اقتصادی وجود دارد، جلوی هر جایی را بگیریم با ضریب چند برابر در جای دیگر رشد خواهد کرد. از این رو باید تصمیم قاطعی در زمینه مبارزه با فساد در همه موارد گرفت. دولت باید به فکر حل موارد فسادانگیز و افراد رانت‌خوار در ساختار‌های مدیریتی و اقتصادی باشد. مقابله با فساد نیازمند تصمیم جدی است. اگر عدم حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خود فساد بود، اما چیزی هم گیر مردم می‌آمد، اما زمانی که ساختار اصلاح نمی‌شود این فساد در چند جا دیگر بیرون خواهد زد.
پس چه زمانی باید در زمینه مقابله با فساد اقدام کرد؟
تا زمانی که فکری به حال ساختار و اصلاح ساختار اقتصادی نشود، چنین اقداماتی که فقط زحمتش برای مردم است، اما فساد آن در نقاط دیگر باز تولید می‌شود و مشکلی حل نمی‌شود. حذف ارز ترجیحی به‌خاطر مقابله با فساد منطقی نبود، اما اگر این اقدام دولت در زمان‌بندی مناسب صورت می‌گرفت شاید قابل دفاع بود، اما به شکل فعلی قابل دفاع نیست.
به جای آزادسازی قیمت‌ها دولت چه کار کند که فشار آن بر دوش مردم قرار نگیرد؟
از گوشه و کنار اخبار هم شنیده می‌شود که دولت احتمالا در زمینه بنزین نیز برنامه‌هایی دارد. اگر آن تصمیم به اصطلاح ضد قاچاق هم در زمان‌بندی معقول گرفته نشود، بعید نیست آثاری برای خود دولت هم داشته باشد. دولت به جای آزادسازی قیمت‌ها که احتمالا در زمینه بنزین نیز گام‌هایی برخواهد داشت در اندیشه این باشد که تورم را کنترل کند. زمانی که صبح بانک مرکزی درب خزانه را باز می‌کند و ۳ هزار میلیارد به صورت روزانه نقدینگی تولید می‌شود، دیگر چه نیازی به اصلاح قیمت‌هاست؟ همین سطح تولید نقدینگی و تورم ایجاد شده ناشی از آن در طول چند سال تمام اقدامات دولت را در زمینه ارز ۴۲۰۰ تومانی یا حتی آزادسازی قیمت‌ها را بی‌اثر خواهد کرد.
آزادسازی قیمت بنزین در شرایط فعلی چه میزان فشار ایجاد خواهد کرد؟
در گذشته و یکی دو سال قبل اعلام می‌شد که اگر قیمت سوخت آزاد شود، بنزین حدود ۵ الی ۸ هزار تومان خواهد شد. اکنون با این نرخ ارز صحبت از بنزین بالای ۲۰ هزار تومان در صورت آزادسازی قیمت آن است. شما فکر کنید دولت حتی در صورت پیروزی در پرونده هسته‌ای و بعد از اینکه به نوعی تورم را کاهش داد بخواهد اقدام به این کار بکند؛ آیا بازار و مردم تحمل آن شوک را دارد؟ از این جهت دولت به سمت کاهش تورم حرکت کند بزرگ‌ترین خدمت را به جامعه خصوصا طبقه متوسط جامعه کرده است.
چرا دولت در زمینه‌های دیگر اقداماتی انجام می‌دهد مثلا گشت ارشاد راه می‌اندازد یا اینکه قرار است لیستی از هنرمندان ممنوع الکار منتشر شود؟
پرواضح است که برخی اقدام به حاشیه‌سازی‌هایی می‌کنند. این مورد در کشور بوده و مربوط به این زمان و زمان گذشته هم نیست. ممنوع التصویری و گشت ارشاد برای مردم مساله نیست. اعلام ممنوع التصویری یا عدم ممنوع التصویری برای اقشار آسیب‌دیده جامعه یعنی کسی که همین امسال از تهران به حاشیه تهران نقل مکان کرده، چون توان پرداخت اجاره خانه را ندارد، اهمیتی نخواهد داشت.
احسان اسقایی - آرمان ملی
