بازی سخنگویان با اعداد اقتصادی

دیدارنیوز: چهره‌های اقتصادی و سخنگوی دولت طی روز‌های اخیر یک‌بار دیگر، اعداد و ارقام و آمار‌های تازه‌ای را درخصوص بهبود شاخص‌های اقتصادی ارایه کرده‌اند که نیازمند تشریح، بررسی و تحلیل است.

مثلا اعلام می‌شود «نرخ تورم مهار شده»، «رشد نقدینگی متوقف» و «اوضاع معیشتی بهتر شده» است. باید توجه داشت، غیر از مقامات دولتی، شخص یا نهاد دیگری به آمار‌های اقتصادی کشور، دسترسی ندارند که بخواهیم مبتنی بر آن‌ها به نقد این آمار‌ها بپردازیم. بنابراین این اعداد، توسط مدیران دولتی جمع‌آوری، محاسبه و اعلام می‌شوند. اما واقعیت آن است که این نوع اظهارات، بیشتر بازی با کلمات و بازی با ارقام است و برای پوشاندن مشکلات اصلی مطرح می‌شوند. با این بازی‌ها، شاید بتوان برای مدت کوتاهی افراد غیرمتخصص را سرگرم کرد، اما افراد خبره و اساتید دانشگاهی متخصص از پشت پرده این اعداد و ارقام آگاهند و می‌دانند که در عالم واقع چه خبر است.

به‌طور کلی مجموعه نشانه‌های بهبود در اقتصاد، باید در زندگی عادی و روزمره مردم مشهود باشد. مثال عینی یک چنین رفتار‌هایی را به عنوان نمونه می‌توان در روند تیمار بیماری دید که در تخت بیمارستان خوابیده و با مجموعه‌ای از مشکلات روبه‌روست و به کما رفته است. حالا تصور کنید، پزشک این بیمار، هر از گاهی سر و کله‌اش پیدا شود و اعلام کند، اوضاع بیمار رو به بهبود است، کلسترول، اوره و ضربان قلبش بهتر شده است، اما نشانه‌های بهبود در بیمار، نه تنها نمایان نباشد، بلکه اوضاع بدتر نیز شده باشد.

طبیعی است که نزدیکان بیمار بعد از مدتی، نسبت به پوچ بودن اطلاعات این دکتر شک کرده و به او اعتراض خواهند کرد. بنابراین زمانی که متولیان از بهبود سخن می‌گویند، باید به گونه‌ای صحبت کنند که تناقضی با واقعیت‌های موجود در جامعه نداشته باشد. ممکن است نرخ تورم در این دولت که در خرداد ماه و تیر ماه، تمام رکورد‌های قبلی را شکسته در مرداد ماه یک الی ۲ دهم درصد کاهش پیدا کرده باشد، اما این به معنای بهبودی نیست.

این بیشتر بازی با اعداد و کلمات است. واقعیت اقتصادی برای مردم نرخ تخم‌مرغ است که به شانه‌ای ۱۰۰ هزار تومان و بالاتر رسیده است. روغنی است که به بیش از ۱۲ برابر افزایش پیدا کرده و گوشتی است که دیگر دسترسی به آن برای بسیاری از مردم دشوار (اگر نگوییم ناممکن) شده است. واقعیت‌های اقتصادی برای مردم کاهش قدرت خرید است و هر اندازه هم که سخنگوی دولت جلوی دوربین بایستد و با لبخند اعلام کند، تورم مهار شده! برای مردم فایده‌ای ندارد.

متولیان امر به جای این رویکرد، بهتر است با مردم روراست باشند و بگویند که‌ای مردم می‌دانیم که چه وضعیتی دارید و آگاهیم که اداره زندگی با این شرایط سخت است. می‌دانیم که تهیه جهیزیه، هزینه تحصیل، تامین پوشاک، اجاره مسکن و... برای شما سخت است، ما از شما عذرخواهی می‌کنیم و مطمئن باشید برای بهتر شدن اوضاع همه توان خود را به کار می‌گیریم. اما دولت به شیوه اشتباهی تلاش می‌کند با اعداد بازی کند و تصویری از بهبود ارایه کند. برای مردم اعداد و ارقام اقتصادی زمانی معنا دارد که بتوانند لبنیات را تهیه کنند، گوشت بخرند، خانه مورد نظر خود را اجاره کنند و...، اما در هیچ نقطه کره خاکی، ساختاری وجود ندارد که در آن مردم برای اجاره یک واحد حداقلی وام بگیرند. همه جای جهان، ۹۵ درصد قیمت یک ملک را بانک‌ها می‌دهند برای خرید خانه.

در ایران، اما مردم باید وام بگیرند و سال‌ها قسط بدهند تا بتوانند یک خانه حداقلی اجاره کنند. به نظرم کاش به جای این نوع بازی با اعداد اقتصادی، دولت اقرار کند که اشتباه کرده است که ارز ۴۲۰۰ را به صورت ناگهانی حذف کرده است (همان‌گونه که دولت قبلی باید اعتراف می‌کرده که به اشتباه ارز ۴۲۰۰ تومانی را بی‌حساب و کتاب دراختیار برخی قرار داده است). دولت خیلی راحت به مردم بگوید اشتباه کرده و گول یکسری کارشناسان غیرمتخصص را خورده است. کارشناسانی که به دولت اعلام می‌کردند افزایش قیمت‌های ۷ الی ۸ درصدی تنها در چند قلم کالای محدود رخ می‌دهند، اما در واقعیت، مجموعه اقلام و خدمات در کشور گران‌تر شده است.

باید توجه داشت، تبعات این گرانی‌ها تنها در حوزه اقتصادی باقی نخواهد ماند و در سایر حوزه‌های اجتماعی، خانوادگی، اخلاقی و... نیز تسری پیدا می‌کنند. امروز آمار سرقت‌های خرد، زورگیری‌ها، قتل، خشونت خانگی و... بالا رفته، اما اشاره‌ای به این آمار‌ها نمی‌شود. این همه فرار مالیاتی، اختلاس، فساد و... به دلیل این نوع تصمیم‌سازی‌های اشتباه در حوزه‌های اقتصادی و راهبردی است.‌ای کاش دولت و سایر متولیان متوجه ریشه مشکلات شوند و تلاش برای حل و فصل آن‌ها را از طریق روش‌های تخصصی و کارشناسانه در دستور کار قرار دهند.

آلبرت بغزیان - اعتماد