شهر‌های آینده، تاب اوری و چالش‌های تغییرات اقلیمی

دیدارنیوز ـ محمد مهدی مظاهری، دبیر کل کمیته ملی اسکان بشر در مراسم بزرگداشت روز شهر‌ها که به همت کمیته ملی اسکان بشر در فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران برگزار گردید در خصوص موضوع امسال روز جهانی شهر‌ها بیان نمود: امسال روزبزرگداشت شهر‌ها به موضوع " شهر بهتر، زندگی بهتر"اختصاص یافته است، که بطور خاص برتاب آور کردن شهر‌ها در مقابل تغییرات اقلیمی تمرکز دارد.

از این رو چند موضوع در نامگذاری این روز نهفته است، ابتدا اینکه زندگی بهتر جوامع انسانی، را به بهتر شدن وضعیت شهر‌ها گره زده است، چرا که در آینده‌ای نه چندان دور شاهد این خواهیم بود که بخش عمده‌ای از جمعیت جهان در شهر‌ها سکونت خواهند داشت و این تمرگز جعیتی بدنبال خود تمرگز قدرت، تمرکز ثروت والبته تمرکز مسایل و مشکلات زیست محیطی را نیز در درون خود خواهد داشت.

از دگر سو موضوع تاب آورسازی شهر‌ها در مقابل تغییرات اقلیمی خود بیانگر این واقعیت است که این امر تاثیر شگرفی بر زندگی ساکنین شهر‌ها بر جای می‌گذارد، به گونه‌ای که امروزه میلیون‌ها نفر از ساکنان مناطق شهری بلایایی همچون سیل، بالا آمدن سطح آب دریا، طوفان‌های شدید و خشکسالی و گرمای طاقت فرسا را تجربه می‌کنند. بنابر این امروزه بیش از هر زمان دیگری نیازمند افزایش آگاهی‌ها نسبت به پیامد‌های مخرب فعالیت‌های انسانی و آشکار سازی اثرات خطرناک تغییرات اقلیمی بر زیستگاه‌های انسانی به خصوص بر شهر‌ها هستیم.

این استاد دانشگاه در خصوص بقای شهر‌ها اشاره نمود: یکی از ویژگی‌های مهم شهر‌ها وابستگی آن‌ها به نواحی پبرامونی و روستا‌ها برای تامین غذای جمعیت فزاینده شهری است. بنابر این شهر‌ها را نمی‌توان عناصر مستقل دانست بلکه این شهر‌ها برای ادامه حیات به شدت به مناطق پیرامونی و به سایر مراگز شهری وابسته اند. از این رو مشارکت، همکاری و مبادله احتیاجات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از ضروریات بقای شهرهاست. باید بستری فراهم شود تا شهر‌ها با هم گفتگو کنند و بتوانند در یک تعامل سازنده منابع موجود خود را با هم به مشارکت بگذارند و محدودیت یکدیگر را جبران کنند. از این رو شهر‌ها را باید در یک زنجیره به هم پیوسته و با رویکرد سیستمی نگریست که هم مسایل آن به یکدیگر گره خورده وهم راه حل مسایل یک شهر را نه فقط در ان شهر بلکه در سایر ممناطق باید جستجو کرد. از جمله این مسایل می‌توان به مشکلات ناشی ازتغییر اقلیم اشاره کرد. برای اینکه ما شهر‌های مقاوم و تاب آور داشته باشیم لازم است در جنبه‌های مختلف جامعه شهری مداخله گری کرده و تغییراتی را در همسو سازی شرایط زندگی شهروندان با وضعیت جدید بوجود آوریم.

برای مثال همانطور که اشاره کردم زندگی شهری مستلزم تمرکز است و این مسئله، تمرکز مصرف منابع را هم بدنبال می‌آورد، این در حالی است که به لحاظ این تمرکز معمولا منابع شهری تحت فشار قرار می‌گیرند و قطعا نمی‌توان سبک زندگی گذشته را در شرایط جدید زیست شهری ادامه داد. ما نیازمند ایجاد تغییر در سبک زندگی شهری در جهت فرهنگ سازی برای بهینه سازی مصرف منابع هستیم. ما نیاز به شهر‌هایی داریم که مردم به جای ماشین سواری در آن پیاده روی کنند. به جای فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای از خرده فروشی‌های محله خرید کنند و از شهر‌ها به عنوان فضای تعامل و گفتگو استفاده کنند.

عضو هیات امنای بنیاد ایرانشناسی بیان کرد: تاب آوری زمانی معنا و مفهوم می‌یابد که ما در مقابل رخداد‌های اجتناب ناپذیر قرار گرفته و برای غلبه بر آن‌ها ناگزیر ناگزیر می‌باید آستانه تحمل جامعه را بالا برد و سطح آسیب پذیری جامعه را در برابر رخداد‌های ناگوار را کاهش دهیم. هر چند که جوامع شهری بدلیل همان تمرکز که در جنبه‌های مختلف وجود داردبیشتر در معرض آسیب پذیری هستند، در عین حال شرایط و زمینه‌های بهتری برای ارتقا تاب اوری جوامع شهری وجود دارد، چرا که این جوامع از توان اقتصادی بیشتر، سطح سواد بالاتر، نهاد‌های حمایتی قوی‌تر و در یک کلام از قدرت بیشتری برای مقابله با رخداد‌های نامطلوب برخوردار می‌باشند. اگر چه سطح تهدید‌ها در جوامع شهری بیشتر است. از دگر سو فرصت‌ها و ظرفیت‌های بیشتری هم برای مقابله با ان‌ها در شهر‌ها وجود دارد.

با توجه به کمبود سرمایه که بخصوص کشور‌های جهان سوم از آن رنج می‌برند، این تاب آورسازی می‌بایست عمدتا بر جوامع انسانی تکیه کند و در کنار ظرفیت سازی تکنولوژیک که البته مهم است، به ظرفیت سازی اجتماعات شهری و جوامع محلی تاکید نماییم.

یاد آور میشود کمیته ملی اسکان بشر مجموعه برنامه‌هایی را جهت بزرگداشت روز شهر‌ها در سال جاری در دستور کار خود قرار داده است. چهار سمینار علمی، نمایشگاه آثار هنری نقاش شهر و انتشار دو کتاب با عنوان شهری به سبک ایرانی، تالیف محمد مهدی مظاهری و مجموعه مقالات زندگی شهری. در این مراسم که با همکاری مجمع شهر‌های اسلامی برگزار شد اساتید دانشگاه و صاحب نظران به ایراد سخن پرداختند.