بایدن و معمای جدیدِ ایران؛ رئیسی تحریم باشد یا نباشد؟!

دیدارنیوز - "نشریه پولیتیکو" در گزارشی به روی کار آمدن دولت جدید در ایران پرداخته و به طور خاص، رویکرد "ابراهیم رئیسی" به عنوان رئیس جمهور جدید ایران در عرصه سیاست خارجی و همچنین تحریم‌های دولت ترامپ علیه شخصِ رئیس جمهور منتخب ایران را که در نوع خود می‌توانند محدودیت‌هایی را برای سید ابراهیم رئیسی ایجاد کنند و در مسیر مذاکرات احیای برجام، ایجاد چالش نمایند، مورد اشاره قرار داده و از آن‌ها به عنوان معماهایِ جدیدی یاد کرده که دولت بایدن با آن‌ها در رابطه با ایران رو به رو است.

پولیتیکو دراین رابطه می‌نویسد: «ایران رئیس جمهوری جدید را برگزیده که این مساله بدان معناست که "جو‌بایدن" رئیس جمهور آمریکا، با معمایی جدید رو به رو است.

"ابراهیم رئیسی" از جمله چهره‌های سرشناسِ قضایی ایران است که پیشتر دولت ترامپ علیه وی دست به اعمال تحریم‌هایی زده است. در این راستا، در شرایط فعلی که ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران شده، جو بایدن و رابرت مالی (نمایده ویژه دولت آمریکا در مساله ایران)، با فشار‌های زیادی مبنی بر عدم لغو تحریم‌های مرتبط با وی (سید ابراهیم رئیسی) رو به رو هستند.
 
این مساله مخصوصا در شرایطی که هنوز مذاکرات مربوط به احیای برجام در وین در جریان است، از اهمیت قابل توجهی برخوردار می‌شود.

سیاستمداران تندرو و سابق دولت آمریکا بر این باورند که بایدن حق ندارد تحریم‌ها علیه رئیس‌جمهور جدید ایران را بردارد. با این حال، مقام‌های ایرانی مصرانه تاکید دارند که این تحریم‌ها نیز باید همچون تحریم‌های برجامی، لغو شده و فاقد هرگونه اثر باشند.
 
این مسله به طور خاص ذهن طرف‌های درگیر در مذاکرات وین را که به تازگی، دور ششم از مذاکرات مربوط به احیای برجام را به پایان رسانده اند نیز درگیر کرده است.

اگرچه طرف‌های مذاکره تاکید دارند که مذاکرات پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است، با این حال، هیچکس حاضر نیست که به طور قطعی از به نتیجه رسیدنِ مذاکرات خبر دهد و مساله انتخاب رئیس جمهور جدید در ایران نیز این موضوع را بیش از پیش، پیچیده می‌کند.

یکی مقام آمریکایی نزدیک به فضای مذاکرات می‌گوید: "تا زمانیکه بر سر همه چیز توافق نشود، این بدان معناست که بر سر هیچ چیز توافق نشده است. هنوز بخش‌های مهم و چالش برانگیزی در جریان مذاکرات وین باقی مانده‌اند که باید درمورد آن‌ها مذاکره شده و نتیجه‌ای حاصل شود".

دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز این مسائل را در جریان یک بیانیه مورد تاکید قرار دادند و از همه طرف‌های برجام خواستند تا در روند وین، آماده انعقاد یک توافق جدید باشند.
 
دیپلمات‌ها همچنین مذاکرات ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی را جهت تمدید زمان مرتبط با بازرسی‌های هسته‌ای از تاسیسات اتمی ایران، زیر نظر دارند. بازرسی‌های آژانس از تاسیسات اتمی ایران مدتی است که بر اساس توافق سه ماهه ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، تعلیق شده است.

با این همه، دولت بایدن و مقام‌های آن، عمیقا از اظهارنظر‌های صریح و عمومی در مورد جزئیات مذاکرات خود با ایران خودداری می‌کنند. برای مثال آن‌ها به این موضوع اشاره نمی‌کنند که فلان شرط را برای ایران گذاشته‌اند یا به دنبال انجام مذاکرات گسترده‌تر با تهران هستند.
 
منتقدان دولت بایدن به این مساله اشاره می‌کنند که به محض اینکه توافقی منعقد شود و تحریم‌ها علیه ایران لغو شوند، خیلی سخت خواهد بود که بتوان بار دیگر ایران را به میز مذاکره برگرداند. از سویی، بر اساس آنچه منابع دیپلماتیک گفته اند، ایران امتیازات اقتصادی بیشتری را در جریان مذاکرات وین طلب کرده و سعی دارد تا جای ممکن از بروز نواقص مرتبط با توافق اصلی و اولیه برجام در هرگونه توافق جدید جلوگیری کند.

بسیاری از ناظران و تحلیلگران آمریکایی بر این باورند که اساسا روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در ایران، به معنای یک مانع برای مذاکرات مرتبط با احیای توافق برجام نخواهد بود. دوشنبه گذشته، ابراهیم رئیسی در اولین کنفرانس خبری خود به عنوان رئیس جمهور منتخب ایران گفت: "آمریکا باید کلیه تحریم‌های ظالمانه را علیه ملت ایران لغو کند".
 
او به طور ویژه تاکید کرد که مساله موشکی و همچنین نفوذ و قدرت منطقه‌ای ایران، به هیچ عنوان قابل مذاکره نیست. رئیس همچنین هرگونه دیدار با بایدن را رد کرد. با این همه، رویکرد خودِ رئیس نیز به مساله احیای توافق برجام، مثبت است و وی طالب آن است.

با این همه، یکی از چالش‌های اساسی پیش روی مذاکرات هسته‌ای ایران، مساله تحریم شخصِ ابراهیم رئیسی از سوی دولت ترامپ و تاکید دولت ایران بر ضرورت لغو کلیه تحریم‌های دوره ترامپ علیه تهران است. این در حالی است که دولت بایدن اعلام کرده که هر تحریمِ دوره ترامپ علیه ایران را لغو نخواهد کرد، زیرا دولت بایدن نیز بر این باور است که برخی از آن ها، مبنایی قانونی دارند.
 
بایدن و دولت وی صرفا تاکید کرده اند که آن دسته از تحریم‌هایی که مزاحم با احیای برجام باشند را حاضر هستند لغو کنند (دولت ترامپ بیش از ۱۵۰۰ مورد تحریم علیه ایران وضع کرده است).

در تاریخ سیاسی آمریکا، نمونه‌ای که در آن آمریکا یک رهبر ارشد دولت‌های خارجی را تحریم کرده باشد (نظیر ابراهیم رئیسی) بسیار نادر است. امری که می‌تواند در نوع خود در مسافرت‌های ابراهیم رئیسی و همچنین سفر وی به نیویورک جهت شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز ایجاد محدودیت کند.

در شرایط فعلی، بسیاری از منتقدان ایران در آمریکا بر این باورند که دولت آمریکا باید همچنان تحریم‌ها علیه ابراهیم رئیسی را حفظ کند و به وی اجازه تردد آزادانه در جهان را ندهد.
 
در این رابطه حتی سازمان عفو بین‌الملل نیز هم صدا با این دسته از افراد تندرو در آمریکا خواستار برخورد و ایجاد محدودیت برای ابراهیم رئیسی شده است. بدون تردید فشار‌هایی از این دست، چالش‌های قابل توجهی را برای دولت بایدن جهت هرگونه تعامل با دولت جدید ایران ایجاد خواهد کرد و در نوع خود می‌تواند مسیر احیای توافق برجام را نیز با پستی و بلندی‌های بیشتری همراه کند».