بهارانه کتاب امسال، از سوی کتابفروشان با واکنش‌های مختلفی رو به رو شده است، این رویداد فرهنگی فرصتی شد تا آنها به عنوان ارکان اقتصاد فرهنگ، از نگرانی‌های خود بگویند.
دیدارنیوز ـ بهارانه کتاب ۱۴۰۰، نخستین دوره از طرح‌های تخفیفی برای مخاطبان کتاب در بیش از ۸۵۰ کتابفروشی در سراسر کشور در حال برگزاری است، این رویداد فرهنگی فرصتی شد که به کتابفروشی مناطق مختلف تهران سری بزنیم و با کتابفروشان گفتگو کنیم.
بهارانه کتاب، امسال نیز، چون دوره‌های گذشته، ویژگی‌های بسیار مهمی داشته که برای کتابفروشان و ناشران، کارآمد بوده است. این طرح فصلی توانسته آسیب‌های ناشی از کرونا و مشکلات اقتصادی را تا حدی برطرف کند، اما کتابفروشان، هنوز هم در شرایط قابل قبولی نیستند.
در سراسر کتابفروشی مولی، پوستری که نشان دهنده طرح بهارانه باشد، وجود نداشت. مسئولان کتابفروشی علت آن را اختصاص ندادن پوستر از سوی خانه کتاب اعلام کردند. مدیر این کتابفروشی که یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین کتابفروشی‌های میدان انقلاب، است با بیان این که اگر طرح فصلی باشد، فروش کتابفروشی مناسب است، گفت: نکته مهم در فروش فصلی این است که پس از آن، به شکل غیرقابل باوری فروش کم می‌شود و نمی‌توان به آن امید داشت.
وی افزود: ما در این دوره بیش از ۳ بار اعتبار تخفیف خود را تمدید کرده ایم، اما جزییاتی از کل طرح کاسته شده است که وضعیت را بغرنج می‌کند. اینجا یک کتابفروشی بزرگ است و به نسبت می‌توان گفت بیشتر آثار بازار کتاب را داریم و حتی کتاب‌هایی که ویژه کتابخانه‌ها و مراکز علمی هستند هم تهیه می‌کنیم، اما اعتباری که به ما اختصاص پیدا می‌کند، رقم کوچکی است که خیلی زود به پایان می‌رسد و باید هر بار آن را تمدید کنیم، البته در زمینه تمدید اعتبار، خانه کتاب همراهی خوبی با ما دارد.
از سوی دیگر مدیر کتابفروشی مروارید با بیان این که طرح بهارانه امسال فروش خوبی را برایشان رقم زده است، این طرح را کارآمد، اما ناتمام می‌داند. وی اظهار داشت: به عنوان یک ناشر تخصصی، ما مخاطبان خود را داریم، اما طرح‌های فصلی کار معرفی را ساده‌تر می‌کنند، با این حال به اندازه‌ای که به آن پرداخته می‌شود، مفید نیستند، چون بازار را در میانه دو طرح راکد می‌کنند.
این کتابفروش با بیان که از اعتبار طرح به خوبی استفاده کرده اند، گفت: کنترل قیمت کتاب‌ها کار بهتری از ایجاد تخفیف‌های متناوب است، چون در این صورت می‌توان در طول سال و بدون طرح‌های تخفیفی هم فروش کتاب را داشته باشیم.
در کنار بسیاری واکنش‌های خوب، برخی کتابفروشان به زمان و نوع برگزاری این دوره اعتراض دارند. مدیر یکی از کتابفروشی‌های شرق تهران، ضمن اعتراض به زمان برگزاری این طرح گفت: روز‌های نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری اصلا زمان مناسبی برای برگزاری این طرح نبوده است، برای برگزاری آن باید زودتر تصمیم می‌گرفتند ما هم فرصتی برای اعلام آن به مخاطبان داشته باشیم.
وی ادامه داد: برای نصب پوستر در شهر که کار نکردند، حتی یک پوستر چاپ شده به ما ندادند که در وروردی فروشگاه بزنیم، خودشان هم برای دیده شدن طرحی که بودجه و زحمت خودشان را نیاز دارد، هیچ تلاشی نداشتند.
مدیر کتابفروشی پیشگام در میدان انقلاب نیز با بیان این که طرح بهارانه امسال، یکی از بدترین طرح‌های فصلی بوده است، گفت: در این موقعیت، توجه‌ها به کار فرهنگی جلب نمی‌شود، همه منتظر اخبار سیاسی هستند و فرصتی برای خرید کتاب باقی نمی‌ماند.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات، زمان مالی برگزاری طرح است، چون در آخر ماه و بعد از تعطیلات چند هفته‌ای درآمد مخاطبان کتاب، خرج شده است و درآمد دیگری نیست. وضعیت اقتصادی در کشور، مناسب نیست که پس اندازی برای خرید کتاب وجود داشته باشد. فروش کتاب کار آسانی نیست و مخاطب باید از آن مطلع و برای خرید کردن درآمد داشته باشد.
مدیر یکی از کتابفروشی‌های خیابان، ولی عصر (عج)، حوالی میدان فاطمی، با بیان این که اعتبار فروشگاه را در آغاز طرح کم کرده بودند، گفت: تاکنون دو بار اعتبار ما را تمدید کرده اند و البته دفعه دوم پس از تمدید طرح بود، اما هنوز هم به رقمی که سال گذشته به ما اختصاص داده بودند، نرسیده است.
وی ادامه داد: برای ما هنوز اندکی از اعتبار باقی مانده است، اما باز هم در روند فروش ما تاثیر چشمگیری نداشته و همان فروش معمول را داشته ایم.
در گفتگو با بیش از پانزده کتابفروش در سراسر تهران، مشخص شد بیشتر آنها، اعتبار خود را تمدید و برخی کتابفروشان نیز بیش از سه بار، اعتبار طرح بهارانه خود را تمدید کرده اند و توانسته اند برای مخاطبان خود شرایط بهتری را فراهم کنند.
با این حال زمان و نحوه برگزاری طرح بهارانه کتاب ۱۴۰۰ از سوی بسیاری کتابفروشان مورد سوال و حتی اعتراض بوده است. برخی دیگر نیز نسبت به روز‌های پس از طرح‌های فصلی ابراز نگرانی کرده اند، با توجه به این که امکان دارد طرح‌های فصلی موجب رکود بازار کتاب شود، وضعیت کتابفروشان سخت‌تر خواهد شد.
یکی از کتابفروشی‌های منطقه کریم خان زند، با اشاره به این که وضعیت فروش کتاب، به شدت بی ثبات است و گاهی برخی کتاب‌ها مثل ستاره‌ای سوسو می‌زنند و این آسمان تاریک را روشن می‌کنند، گفت: بهترین راه حل برای حل مشکل کتابفروشان، درست شدن وضعیت بازار کتاب در تمام طول سال است که نیازمند برنامه دقیق تری است و گرنه تنها فایده آن این است که مرگ کتابفروشان را به تعویق بیندازد، اما پایان کاری بسیاری از کتابفروشان مستقل نزدیک است.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴ برای هدفمندکردن یارانه نشر طرح‌های فصلی فروش کتاب را آغاز کرد؛ در این طرح‌ها کتابفروشی‌ها می‌توانند روی فروش کتاب به خریداران تخفیف بدهند و مبلغ تخفیف داده شده را از وزارتخانه دریافت کنند.
در این طرح‌ها که با نام طرح‌های فروش فصلی مشهور شده اند، کتابفروشی‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند، پس از ثبت نام، می‌توانند کتاب‌های خود را که با شرایط تعیین شده مطابقت داشته باشند به خریداران بفروشند. این طرح‌ها از جمله مزیت‌هایی است که کتابفروشان حضور آن را در ایام رکود فروش کتاب در همه‌گیری کووید ۱۹ ضروری می‌دانند.
طرح بهارانه کتاب ۱۴۰۰ از ۱۷ خرداد جاری در کتابفروشی‌های سراسر کشور آغاز شد و تا سه شنبه پیش‌رو (۲۵ خرداد) ادامه دارد. تاکنون بیش از ۱۶ طرح فصلی کتاب برگزار شده که درآخرین دوره ۹۳۶ کتابفروشی از سراسر کشور در این طرح مشارکت فعال داشته اند.
