کرونا در همه جای جهان روزگار اقتصاد را سیاه کرده است. در ایران هم بخش‌های مختلف اقتصادی به خصوص بخش خدمات و صنایع مرتبط با منسوجات و گردشگری از این ویروس آسیب دیده‌اند.
دیدارنیوز: شیوع کووید ۱۹ شدید‌ترین ضربه را به بازار کار ایران وارد کرده است. هرچند شاغلان بسیاری در سراسر دنیا دراثر کرونا شغل خود را ازدست داده‌اند، اما بازار کار ایران به‌دلیل شرایط خاصی که دارد، بیش از سایر کشور‌ها از رکود کرونایی متأثر شد. سال‌ها تحریم و نرخ رشد اقتصادی پایین باعث شده است تا بیکاری یکی از معضل‌های اقتصاد ایران باشد. برهمین اساس با وجود نرخ بیکاری تک رقمی ۹.۶ درصدی سال گذشته به‌دلیل نرخ مشارکت اقتصادی پایین همچنان تعداد بیکاران قابل توجه است.
این درحالی است که تمام اقتصاد‌های جهان برای مقابله با بحران کرونا اقدام به تزریق منابع مالی هنگفتی به اقتصادشان کردند تا دامنه آسیب‌های آن را کاهش دهند. درایران نیز با اینکه دولت به‌عنوان متولی این حوزه با مضیقه مالی مواجه بود، اما تسهیلات مالی مختلفی برای کاهش خسارات‌های اقتصادی کرونا و حمایت از کسب و کارها اختصاص داده است. باوجود این چشم‌انداز دقیقی برای پایان همه‌گیری کرونا دردنیا و بخصوص ایران وجود ندارد و حداقل تا پایان سال‌جاری باید کسب و کارها با همین شرایط دست و پنجه نرم کنند.
براساس آمار‌های تجمیعی ارائه شده از سوی نهاد‌های ذیربط، کرونا در بیش از یک‌سال گذشته بیش از دو میلیون شغل را از بین برده است. البته با توجه به اینکه بخشی از شاغلان به‌صورت غیررسمی و بدون بیمه در بازار کار ایران فعال هستند، باید به آمار بیکاران ناشی از کرونا افزود. برابر آمار‌ها در شوک نخست کرونا دست‌کم یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل دچار آسیب شدند و یک میلیون و ۳۰۰ هزار شغل در معرض تهدید قرار گرفتند که در پی آن و بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بتدریج با ریزش حدود دو میلیون نفر در حوزه اشتغال مواجه شدیم.
درهمین زمینه عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار می‌گوید در دوران کرونا حدود دو میلیون شغل ریزش کرد که با پرداخت تسهیلات کمک شد نزدیک به یک میلیون و ۱۰۰ هزار شغل بازگشت مجدد به کار داشته باشند.
وی درباره پرداخت مقرری بیمه بیکاری در ایام کرونا می‌گوید: حدود ۷۳۰ هزار نفر به‌طور اختصاصی مشمول دریافت بیمه بیکاری شدند که ۲۵۰ هزار نفر از آن‌ها همچنان بیمه بیکاری دریافت می‌کنند لذا از این جهت نیازمند منابع جدید هستیم و امیدواریم برای سال ۱۴۰۰ حمایت‌ها از حوزه بازار کار و کسب و کار‌های آسیب دیده تداوم داشته باشد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مواجهه با کرونا و به‌منظور حفظ اشتغال و تداوم فعالیت کسب و کار‌های آسیب دیده از کرونا، در ۱۴ رسته اصلی و ۸۵۸ زیر رسته اعتباری در حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان در اختیار کسب و کار‌های آسیب دیده قرار داده است.
در مرحله نخست ۱۴ هزار میلیارد تومان با رویکرد اشتغال محوری و در مرحله دوم ۸۰۰۰ میلیارد تومان با رویکرد بنگاه محوری و با تمرکز بر آسیب دیدگی بخش‌های خدماتی در حال پرداخت است که ۲۰۰۰ میلیارد تومان آن در اختیار بخش‌های گردشگری و صنایع دستی، ۱۷۰۰ میلیارد تومان در حوزه فرهنگ و هنر و ۸۰۰ میلیارد تومان در حوزه ورزش به‌صورت تخصصی و از طریق دستگاه‌های مربوطه به واحد‌های کسب و کار اختصاص یافته است.
پرداخت تسهیلات حمایتی به کسب و کار‌های آسیب دیده از کرونا یکی از سیاست‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در راستای حفظ اشتغال بنگاه‌ها و صیانت از نیرو‌های کار بود که بر این اساس ۱۴ رسته شغلی منتخب که بیشترین آسیب از شیوع ویروس کرونا را متحمل شده و دارای لیست بیمه در قالب کارفرمایی یا خویش‌فرمایی بودند توانستند در سامانه کارا ثبت‌نام کنند و برای گرفتن وام به بانک‌ها معرفی شوند.
فارغ از رسته‌های شغلی، وزارت تغاون، کار و رفاه اجتماعی یک میلیون واحد اقتصادی آسیب دیده از کرونا را هم شناسایی و با ارسال پیامک، آن‌ها را مشمول دریافت تسهیلات حمایتی کرونا اعلام کرد.
اما صرفنظر از سیاست حمایت از بنگاه‌ها و حفظ اشتغال نیرو‌های کار، تداوم شیوع کرونا در کشور آسیب‌های جدی به حوزه اشتغال وارد کرد و موجب رکود در بخش‌های اقتصادی شد به نحوی که بخش قابل توجهی از کسب و کارها از بازار کار خارج شدند.
با وجودی که کرونا روی سه بخش اصلی اقتصادی یعنی صنعت، کشاورزی و خدمات تأثیرمنفی داشته است، ولی بخش خدمات که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور را در اختیار دارد، بیشترین خسارات را متحمل شده است.
آمار‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد بخش‌های تولید منسوجات با ۱۰۸ هزار و ۵۳۴ نفر کاهش و پوشاک با ۵۵ هزار و ۷۰۷ نفر کاهش تعداد شاغلین تحت تأثیر کرونا حاصل از شیوع بیماری کرونا است. تعداد شاغلین بخش تولید مبلمان در بهار ۹۹ نسبت به بهار سال قبل ۳۷ هزار و ۷۵۶ نفر کاهش یافته است. ولی در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان سال قبل ۵ هزار و ۸۵۳ نفر افزایش یافته است، انتظار می‌رود با باز شدن مرزها و کاهش قیمت دلار افزایش واردات موجب رکود در این بخش نشود، البته باز شدن مرز عراق بر این بخش اثر مثبت دارد.
بر اساس آمار منتشره از سوی گمرک ایران، در سال گذشته ۱۶.۴ میلیون نفر از سفر به ایران به‌دلیل شیوع کرونا منصرف شدند.
دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک ایران در گزارشی درباره تردد ورود و خروج‌های مسافری از مرز‌های زمینی، دریایی، ریلی و هوایی کشور در ۱۲ ماهه ۱۳۹۹ با بیان اینکه به‌دلیل شیوع کرونا در سال گذشته صنایعی مانند گردشگری و حمل‌ونقل به مرز ورشکستگی کشیده شده‌اند، اعلام کرد: از آغاز تا پایان سال ۱۳۹۹ به‌دلیل محدودیت‌های مقطعی بسیار ناشی از شیوع کرونا و مسدود شدن چندین ماهه مرز‌های مختلف کشور شاهد کاهش چشمگیر ورود و خروج مسافر به کشور بوده‌ایم.
بر اساس اعلام این دفتر، در ۱۲ ماهه سال گذشته ۴ میلیون و ۳۴۳ هزار و ۱۶۳ مسافر از مرز‌های چهارگانه زمینی، دریایی، ریلی و هوایی وارد کشور شده‌اند که از این تعداد ۳ میلیون و ۸۳۰ هزار و ۴۶۴ مسافر ورودی ایرانی و ۵۱۲ هزار و ۶۹۹ مسافر ورودی، خارجی بوده‌اند. دفتر آمار گمرک ایران می‌افزاید: در مدت زمانی مذکور، ۴ میلیون و ۲۴۰ هزار و ۱۸۳ نفر به‌عنوان مسافر خروجی از کشور خارج شده‌اند.
بنا بر این گزارش، تردد مسافری طی سال ۱۳۹۹ نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن (۱۲ ماهه ۱۳۹۸) با کاهش ۷۹.۱ درصدی در تعداد مسافران ورودی و کاهش ۷۸.۸ درصدی در تعداد مسافران خارجی روبه‌رو بوده است.
دفتر آمار گمرک ایران علت اصلی کاهش حدوداً ۸۰ درصدی ورود و خروج مسافر از مرز‌های چهارگانه ایران در سال گذشته را مسدود بودن مرزها، لغو سفر‌های تفریحی، سیاحتی، زیارتی، مذهبی، کاری، عدم پذیرش مسافران ورودی از سوی کشور‌های مقصد، شرایط سختگیرانه ورود مسافر، قرنطینه‌های اجباری و... به‌دلیل مخاطرات ناشی از ویروس کرونا عنوان کرده است.
شایان ذکر است کاهش ۸۰ درصدی تردد مسافری، کاهشی در حدود ۱۶ میلیون و ۴۰۴ هزار مسافر ورودی و ۱۵ میلیون و ۷۶۲ هزار مسافر خروجی را نسبت به سال ۹۸ در پی داشته است.
در این گزارش در خصوص پرترددترین فرودگاه بین‌المللی کشور که فرودگاه امام خمینی (ره) است، نیز از کاهش قابل توجه ۸۷ درصدی تردد مسافران ورودی و خروجی خبر داده و آورده است: تعداد مسافران ورودی ثبت شده در گمرک فرودگاه امام خمینی (ره) در ۱۲ ماهه سال گذشته ۴۲۸ هزار و ۱۰۸ نفر و تعداد مسافران خروجی ثبت شده در این گمرک ۴۵۴ هزار و ۱۲۰ نفر بوده است.
دفتر آمار گمرک ایران عمده پرواز‌های خارجی گردشگری انجام شده از فرودگاه امام خمینی (ره) در سال‌های گذشته را پرواز به مقصد ترکیه عنوان کرده و می‌گوید به‌دلیل توقف پرواز‌های ترکیه و دوبی در بخش مهمی از ۱۲ ماهه ۹۹، تعداد پرواز‌های گردشگری نیز با کاهش شدید مواجه شده است.
فرودگاه‌های کیش و قشم بیشترین تردد مسافری را در سال ۹۹ به خود اختصاص داده بودند که عمدتاً در فصل پایانی سال گذشته صورت گرفته است. بر این اساس بیش از ۲ میلیون مسافر ورودی در فرودگاه قشم و یک میلیون و ۹۴۳ هزار مسافر خروجی ثبت شد، اما نسبت به سال ۹۸ دو شاخص مذکور به ترتیب کاهش ۳۸ و ۳۹ درصدی را تجربه کرده است.
فرودگاه کیش نیز سال گذشته ورود یک میلیون و ۳۳۷ هزار مسافر و خروج یک میلیون و ۲۹۱ هزار مسافر را به ثبت رساند که به ترتیب نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن (۱۳۹۹) کاهش ۲۶ و ۲۸ درصدی را نشان می‌دهد.
از زمان شیوع ویروس کرونا در کشور دولت با اختصاص تسهیلات و وام‌های کم بهره، پرداخت مقرری بیمه بیکاری، توزیع بسته‌های معیشتی، بخشودگی بدهی بانکی و تمدید مهلت پرداخت مالیات‌ها در جهت حمایت از خانوارها، صاحبان مشاغل، اصناف و کسب وکار‌های آسیب دیده از کرونا گام برداشته که در مجموع اعتباری بیش از ۷۷ هزار میلیارد تومان برای دولت خرج برداشت.
به دنبال شیوع ویروس کرونا در کشور و تأثیرگذاری آن بر بسیاری از مشاغل و کسب و کارها، کارگروه مقابله با پیامد‌های اقتصادی کرونا به ریاست معاون اقتصادی رئیس جمهوری تشکیل شد و پس از شناسایی خانوار‌های کم درآمد و کسب‌وکار‌های آسیب دیده، بسته‌های چندگانه حمایتی متشکل از وام‌های بلاعوض معیشتی برای خانوارها، تسهیلات کم‌بهره حمایتی برای کسب‌وکار‌ها و مستأجران و مقرری بیمه بیکاری برای افراد بیکار شده را پیش‌بینی کرد.
حمایت کارگروه مقابله با پیامد‌های اقتصادی کرونا در چهار محور حمایت از خانوارها، کسب و کارها، حمایت اجتماعی و بخش بهداشت و درمان صورت گرفت.
در راستای حمایت از کسب و کارها، ۸ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزانقیمت با نرخ سود ۱۲ درصد پیش‌بینی شد که ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل ریلی و هوایی و ۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزانقیمت به ۱۴ رسته کسب و کار آسیب دیده از کرونا با رویکرد اشتغال محوری و بنگاه محوری اختصاص پیدا کرد.
در راستای حمایت از شاغلان بیکار شده نیز ۲ هزارمیلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی برای پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیش از یک میلیون شاغل بیکار شده پیش‌بینی شد.
در حوزه خانوارها، دولت جمعاً ۴۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان تسهیلات شامل ۲۲ هزار میلیارد تومان وام یک میلیون تومانی یارانه در مرحله اول و ۷.۵ هزار میلیارد تومان وام یک میلیون تومانی در مرحله دوم و ۱۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در قالب توزیع بسته‌های معیشتی به خانوار‌های آسیب پذیر و حمایت ماهانه از خانوارها تا پایان سال ۱۳۹۹ در نظر گرفت.
در سال گذشته دولت در حوزه مسکن ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در قالب وام ودیعه مسکن اختصاص داد که این مبلغ در کلانشهر‌ها ۵۰ میلیون تومان، در شهر‌های بزرگ ۳۰ میلیون تومان و در شهر‌های کوچک ۱۵ میلیون تومان به ۱۲۰ هزار مستأجر با نرخ ۱۲ درصد بود. حمایت ۱۷ هزار میلیارد تومانی از بخش درمان از دیگر اقدامات اثرگذار دولت در دوران کرونا بود که در این راستا علاوه بر منابع بودجه‌ای، از محل منابع صندوق توسعه ملی اعتبار ویژه به بخش بهداشت و درمان اختصاص یافت.
