یک آسیب‌شناس اجتماعی می‌گوید: پانسیون‌نشینی اگرچه یکی از پدیده‌های ناشی از شهرنشینی مدرن است، اما باید توجه داشت که رشد افسارگسیخته آن می‌تواند به رواج زندگی انتزاعی و ناهنجاری‌های رفتاری در جامعه بیانجامد.
دیدارنیوز ـ پانسیون‌ها یکی از پرطرفدارترین و پرترددترین مراکز اقامتی هستند که در شهر‌های مهاجرپذیر و کلان از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردارند. در واقع پانسیون جزو ارزان‌ترین مکان‌های اقامتی است که افراد با اقامت در این مراکز می‌توانند به زندگی خود در شهر‌های بزرگ ادامه داده و به کار خود مشغول شوند.
با نگاهی به سایت پانسیون‌ها و مروری بر قوانین آن‌ها اینگونه به نظر می‌رسد که این پانسیون‌ها برای پذیرش و ورود مقرراتی دارند. مقرراتی که آن‌ها ملزم به اجرای آن هستند. هر عضو یا ساکن با کارت شناسایی و ارایه معرفی‌نامه از محل کار خود و پرداخت پول یک ماه و ودیعه‌ای در قبال سکونت یک ماه می‌تواند در آنجا ساکن شود. عدم ارایه یکی از این مدارک به منزله عدم سکونت است. این پانسیون‌ها در نقاط مختلف شهر تهران و با زیربنا‌های مختلف در طبقات متنوع پراکنده شده‌اند.
براساس اطلاعات سایتی که بزرگ‌ترین مرجع جست‌وجوی خوابگاه در کشور است، بسیاری از این پانسیون‌ها با عنوان اینکه از وزارت گردشگری، اتحادیه هتلداری و اماکن تهران بزرگ مجوز گرفته‌اند مشغول فعالیت هستند. آن هم در حالی که ودیعه‌ها و اجاره‌هایی سنگین بابت امکانات و محیطی مناسب و صمیمی از ساکنان آنجا می‌گیرند.
اتاق‌های این پانسیون‌ها دو تختی یا چهار و گاهی ۶ تختی است. گاهی در بعضی از طبقات اتاق‌های ۱۰ تختی نیز وجود دارد. مبلغ ماهیانه نیز در نقاط مختلف شهر متنوع است.
چند روز پیش محمدعلی فرخ‌مهر رئیس اتحادیه هتل‌داران تهران درباره پانسیون‌نشینی به روزنامه «فراز» گفت: «با گران شدن اجاره‌بها، بسیاری خانه‌های اجاره‌ای خود را پس می‌دهند تا در پانسیون‌ها زندگی کنند. پانسیون‌ها عموما از دل پروژه‌های انبوه‌سازی و کوچک‌سازی واحد‌های مسکونی در شهر‌هایی که با مشکل مسکن مواجه بودند، بیرون آمد.»
به گفته فرخ‌مهر «تهران نیز از این قاعده مستثنی نبوده. مخصوصا در یک سال گذشته که با افزایش قیمت مسکن، نرخ اجاره‌نشینی هم رشد افسارگسیخته‌ای را تجربه کرد و به این ترتیب بسیاری را به حاشیه شهر راند.»
پیش از این نیز مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری، از رواج «خوابگاه کارمندی» در شهر تهران خبر داده بود.
به گفته زهرا اسکندری «کارمندان، دانشجویان و کارگران بسیاری هستند که دیگر توان تهیه مسکن مستقل اجاره‌ای را هم ندارند و ترجیح می‌دهند به جای مسکن، محیطی برای خواب به شکل مشاع و مشارکتی داشته باشند. تراکم جمعیتی، نداشتن شغل مناسب، بالا بودن هزینه‌های معیشتی و هزینه‌های مسکن باعث ایجاد این پدیده جدید در کلانشهر‌ها شده است.»
این شرایط برخی بنگاه‌داران در کلانشهر‌ها را به این فکر انداخته که با کوچک‌سازی و انبوه‌سازی پاسخگوی این نیاز افراد به ویژه در کلانشهری مانند تهران باشند. از این جهت افزایش پانسیون‌ها و خوابگاه‌های غیردولتی در تهران که با حجم انبوهی از مهاجران روبه‌رو است، عادی به نظر می‌رسد.
حال پرسش اساسی این است جایگزینی خانه‌های اجاره‌ای با پانسیون و این زندگی معلق چه آثاری و پیامد‌هایی برای جامعه دارد؟
در ارتباط با این موضوع امیرمحمود حریرچی آسیب‌شناس به ایرناپلاس گفت: پانسیون‌ها در جهان قدمت طولانی دارند و در کشور‌های دیگر به نام هاستل و نام‌های دیگر معروف هستند. اما وجود و رشد این مکان‌ها در تهران علاوه بر مساله مسکن به استعاره‌ای از زندگی شهرنشینی بدل شده است.
در هر کلانشهری نسبت بین روابط کار و امر تولید و تولیدکننده، مدام پدیده تازه‌ای به وجود می‌آید. از این رو وجود پانسیون می‌تواند پاسخی به نیاز انسان شهرنشین و پایتخت‌نشین باشد.
حریرچی ادامه داد: امروز شما می‌توانید با مراجعه به سایت‌های اینترنتی انواع این پانسیون‌ها را بیابید و از خدمات ارائه شده آن‌ها آگاه شوید. چنین مراکز اقامتی که قاعدتا باید بیشتر مورد استفاده دانشجو، کارمند و کارآموز باشد به علت تراکم جمعیتی، نداشتن شغل مناسب و بالا بودن هزینه‌های معیشتی و مسکن، عملا طیف گسترده‌تری از افراد را به ویژه در کلانشهر‌ها در خود جای داده است.
وی افزود: اولین تداعی که از زندگی پانسیونی به ذهن می‌رسد، موقتی بودن آن است. این نوع سکونت می‌تواند شکل خاصی از رابطه و زندگی را تعریف کند. رابطه‌های موقتی که به دوستی و روابط اجتماعی مداومی نمی‌انجامد و بسیار گسسته است.
از سوی دیگر در این مکان‌ها آدم‌ها فقط از کنار یکدیگر می‌گذرند و روابط‌شان بسط نمی‌یابد و کم‌کم به یک زندگی و یک رابطه‌ای انتزاعی می‌انجامد. این رابطه انتزاعی محصول شرایط و نوع زندگی ساکنان این پانسیون‌ها و خواه ناخواه از پیامد‌های زندگی شهرنشینی و مدرن امروزی است.
این آسیب‌شناس ادامه داد: این نوع نگاه پول‌محور سبب شده که ناهنجاری‌های رفتاری و اخلاقی در اینگونه مکان‌ها رو به افزایش باشد. از سوی دیگر با توجه اینکه این پانسیون‌ها با عنوان دانشجویی و کارمندی اجاره داده می‌شوند، از دختران جوان تا زنان ۵۰ ساله هم در اینگونه مکان‌ها مشاهده می‌شوند؛ یعنی بسیاری از افراد دیگر که هرچه باشند دانشجو نیستند، نیز به دلیل عدم نظارت درست، با عنوان دانشجو در این پانسیون‌ها سکونت دارند.
حریرچی معتقد است: با این وجود، پانسیون‌نشینی، یکی از راه‌های غلبه بر مشکل مسکن جوانان است و بیشتر ساکنان این پانسیون‌ها را دانشجویان تشکیل می‌دهند. باید تاکید کرد، بسیاری از کسانی که در این مکان‌ها ساکن هستند، با وجود آنکه هزینه‌های گزافی را برای اجاره‌بها می‌پردازند، اما در عمل از امکانات مناسب زندگی برخوردار نیستند. ضمن اینکه دانشجویان ساکن، بدون اینکه امیدی به آینده کاری داشته باشند با شهریه‌های سنگین دانشگاه و هزینه‌های مادی و روحی به زندگی روزمره خود در این پانسیون‌ها به ناچار ادامه می‌دهند.
وی اضافه کرد: این پدیده می‌تواند هشداری برای مسئولان باشد، زیرا با بالا رفتن هزینه زندگی و مسکن این دانشجویان، احتمال ناتوانی در تامین هزینه‌ها و افت تحصیلی و کاهش کیفیت آموزشی آنان وجود دارد؛ بنابراین باید حداقل برای حل مشکلات این قشر راهکاری اندیشید.
این آسیب شناس در عین حال یادآور شد، این پانسیون‌ها برای پژوهش‌های جامعه‌شناسانه بسیار مفید است تا از این طریق بتوان زندگی نسل جوان امروز را رصد و بر اساس داده‌های علمی برای نیاز‌های آنان راهکار‌هایی اجتماعی ارائه کرد.
