متخصص خون و سرطان بالغین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر ضرورت جلوگیری از به تعویق افتادن درمان مبتلایان به سرطان مغز استخوان گفت: سال گذشته در بیمارستان طالقانی ۱۶۱ پیوند مغز استخوان انجام شده و روند درمان بیماران نیازمند پیوند در طول پاندمی کرونا متوقف نشده است.
دیدارنیوز ـ دکتر عباس حاجی فتحعلی متخصص خون و سرطان بالغین، عضو هیئت علمی دانشگاه و رییس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی گفت: سرطان بافت مغز استخوان در بین افراد جامعه به سرطان خون معروف است.
به گفته وی، این سرطان زمانی در فرد رخ می‌دهد که تمام فضای بافت مغز استخوان با سلول‌های سرطانی یا بلاست که سلول‌هایی جوان، فاقد عملکرد، تمایز نیافته و دارای تکثیر زیاد هستند اشغال می‌شود. در این وضعیت، فضایی برای مغز استخوان که بتواند به تولید سلول‌های نرمال خون نظیر پلاکت، گلوبول قرمز و سفید بپردازد، باقی نمی‌ماند.
حاجی فتحعلی، مرگ بیماران مبتلا به سرطان خون را در اثر عوارض ناشی از کاهش میزان تولید سلول‌های نرمال خونی عنوان کرد و افزود: این بیماران به دلیل کاهش پلاکت دچار خونریزی‌های شدید می‌شوند یا به دلیل کاهش گلبول‌های سفید خونی مرتبا به عفونت‌های خطرناک مبتلا می‌شوند که باعث مرگ این بیماران می‌شود.
رییس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی، سرطان خون را دارای انواع متعددی ذکر کرد که دو نوع لنفویید ALL و میلوئید AML از شایعترین آن‌ها هستند.
به گفته وی، هنوز علت مشخصی برای سرطان‌های خون شناخته نشده است، اما یکسری فاکتور‌ها و عوامل مشخص شدند که در بروز و پیدایش این نوع سرطان‌ها نقش دارند که از آن جمله به رادیاسیون یا تشعشعات اتمی با دوز‌های بالا، مواجهه طولانی مدت با برخی مواد شیمیایی، بعضی ویروس‌ها و برخی بیماری‌های ژنتیکی نظیر سندرم داون یا بیماری‌های زمینه‌ای اشاره کرد.
حاجی فتحعلی خاطرنشان کرد: وجود این عوامل و فاکتور‌ها در فرد به این معنا نیست که حتما باعث بروز این سرطان می‌شود بلکه می‌تواند در بروز بیماری موثر باشند.
این متخصص خون و سرطان بزرگسالان با بیان این که اغلب اوقات نشانه‌های بیماری غیراختصاصی هستند، گفت: بیماران گاهی به دلیل کاهش تولید پلاکت و سلول‌های خونی با مشکلاتی نظیر خونریزی از بینی یا سایر بخش‌های بدن، کبودی‌های متعدد مراجعه می‌کند. همچنین ممکن است بیمار به دلیل کاهش تولید گلبول‌های سفید خونی مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر، تب، سرماخوردگی‌های مکرر باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه کاهش وزن را به عنوان یک علامت اولیه مهم در این بیماری ذکر کرد و گفت: کاهش وزن بیش از ۱۰ درصد وزن بدن در کمتر از شش ماه یکی از علایم مهم اولیه است که درصورت مشاهده فرد حتما به پزشک مراجعه کند.
وی تعریق به خصوص تعریق شبانه را نیز جزو علایم بسیار مهم در این سرطان برشمرد و افزود: این بیماران در هنگام خواب شبانه دچار تعریق شدید می‌شوند به نحوی که وقتی فرد از خواب بیدار می‌شود تمام رختخوابش به دلیل تعریق زیاد خیس و مرطوب شده است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: بروز درد‌های استخوانی، بی اشتهایی و نشانه‌هایی از این قبیل که به صورت ناگهانی در فرد ایجاد شده است می‌تواند زنگ خطری در فرد باشد و باید علت یابی شود.
به گفته حاجی فتحعلی، برای تشخیص بیماری پزشک از روش‌های تشخیصی متعددی نظیر آزمایش خون، بیوپسی مغز استخوان و فلوسایتومتری بنا به ضرورت استفاده می‌کند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه ساده‌ترین روش تشخیصی برای این سرطان را استفاده از نمونه خون محیطی یا CBC عنوان کرد که در بسیاری اوقات با استفاده از آن می‌توان به تشخیص بیماری رسید.
وی مورفولوژی خون محیطی، بیوبپسی یا نمونه گیری از مغز استخوان، فلوسایتومتری و تست‌های ژنتیکی را از دیگر روش‌های تشخیص این نوع سرطان برشمرد و خاطرنشان کرد: تشخیص قطعی بیماری با نمونه گیری از مغز استخوان صورت می‌گیرد که در این روش با ارزیابی مورفولوژی سلول ها، سلول‌های سرطانی تشخیص داده می‌شود.
این متخصص خون و سرطان بزرگسالان یادآور شد: برای تشخیص دقیق نوع سرطان‌های لنفوئیدی یا میلوئیدی و... از امکانات دیگری به نام فلوسایتومتری استفاده می‌شود.
حاجی فتحعلی تست‌های ژنتیکی را از دیگر روش‌های تشخیصی عنوان کرد که علاوه بر تشخیص؛ پیش آگهی، میزان خطر، احتمال عود بیماری را نیز نشان می‌دهد تا براساس آن بیمار تحت درمان مناسب قرار گیرد.
روش‌های درمانی
رییس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی روش‌های درمان این بیماری را بسیار متفاوت از جمله درمان‌های حمایتی و نگهدارنده و ... برشمرد و به دارو درمانی، شیمی درمانی، سلول درمانی و پیوند مغز استخوان اشاره کرد.
به گفته وی، در نوعی از سرطان خون به نام سرطان مزمن لنفوئیدی CLL بیمار نیاز به درمان خاصی نداشته و فقط سال‌ها تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد. درمان مبتلایان به سرطان مزمن میلوئیدی CML نیز صرفا با تجویز یک داروی خوراکی صورت می‌گیرد و بیمار سالیان سال بدون هیچ مشکل و عارضه‌ای تحت درمان قرار می‌گیرد.
این متخصص خون و سرطان بالغان، شیمی درمانی را شایعترین درمان در سرطان عنوان کرد و افزود: در صورت ورود سرطان‌ها از فاز خاموشی به سایر فاز‌های بیماری، شیمی درمانی پیچیده مرسوم‌ترین درمان محسوب می‌شود. در این روش درمانی سعی می‌شود سلول‌های سرطانی را از بین برده و اصطلاحا بیماری را به فاز خاموشی ببریم، اما این روش درمان یا علاج قطعی بیماری نیست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه از درمان‌های قطعی این بیماری به روش‌های جدیدی نظیر سلول درمانی اشاره کرد که دریچه جدیدی را در درمان این بیماران گشوده است.
حاجی فتحعلی پیوند مغز استخوان را یکی از راه‌های درمان بسیار موثر در این بیماران ذکر کرد که به صورت وسیع در ایران از جمله در بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی انجام می‌شود.
رییس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی با بیان این مطلب که مبتلایان به سرطان مغز استخوان پس از طی روند درمانی از بیمارستان مرخص شده و به منزل می‌روند خاطرنشان کرد: این افراد به دلیل ضعف سیستم ایمنی، شیمی درمانی و استفاده از دارو‌های مختلف تا مدت‌ها مستعد ابتلا به عفونت هستند.
به گفته حاجی فتحعلی، برای پیشگیری از بروز عفونت‌ها به این بیماران توصیه می‌شود که نکاتی را رعایت کنند که استفاده از غذا‌های کاملا پخته، شست و شوی مرتب دستها، شست و شو و ضدعفونی کامل میوه ها، ماندن در منزل، اجتناب از حضور در مکان‌های پر ازدحام، دوری از افراد مبتلا به عفونت‌های مختلف از جمله موارد مذکور است.
متخصص خون و سرطان بالغان رعایت موارد مذکور را برای این بیماران الزامی برشمرد و تاکید کرد: پس از درمان موثر پیوند مغز استخوان که سلول‌های خونی در بدن تولید شد، فرد به حالت نرمال برگشته و می‌تواند به زندگی روزمره خود برگردد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه سخنان خود گفت: بیماری کرونا که افراد عادی و سالم جامعه را دچار مشکلات و عوارض می‌کند؛ در بیمارانی که شیمی درمانی شده و دچار ضعف سیستم ایمنی هستند عوارض شدید تری را ایجاد می‌کند.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، وی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: با توجه به شرایط خاص این بیماران، تزریق واکسن کووید -۱۹ برای این بیماران اولویت دارد. با توجه به شرایط خاص و شدت پیشرفت بیماری، صرفا واکسن چینی را برای این بیماران توصیه می‌کنیم.
حاجی فتحعلی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا توصیه کرد: این افراد باید حتما شرایط قرنطینه را بیشتر از سایر افراد جامعه رعایت کنند. تنها توصیه ما به این بیماران استفاده از ماسک است که اگر از دو عدد ماسک به صورت همزمان استفاده کنند مطلوب‌تر است. البته رعایت فاصله‌های اجتماعی تا دو متر نیز برای این افراد توصیه می‌شود. همچنین شست و شوی دستها نیز مهم است، اما مهترین نکته استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌های اجتماعی است.
وی با توجه به این که بیماران مذکور دچار ضعف سیستم ایمنی هستند تاکید کرد: افرادی که با این بیماران در یک منزل زندگی می‌کنند نیز باید رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک را بطور جدی انجام دهند؛ زیرا اگر مبتلا به بیماری کووید -۱۹ شوند باعث می‌شوند جان این بیماران نیز به خطر افتد؛ بنابراین این بیماران و افرادی که با آن‌ها در ارتباط هستند باید به طور جدی پروتکل‌های بهداشتی و شرایط قرنطینه را رعایت کنند.
عضو هیئت علمی گروه خون و سرطان بالغان دانشگاه با تاکید بر تداوم روند درمان این بیماران در اپیدمی کرونا گفت: اغلب این بیماران دارای وضعیت اورژانسی هستند و در صورت عدم پیوند مغز استخوان به موقع، بیماری آن‌ها عود می‌کند که شرایط بیمار از نظر پاسخ به درمان بسیار سخت می‌شود.
به گفته وی برخی بیماران نیز وضعیت اورژانسی ندارند مثل مبتلایان به تالاسمی که در مورد آن‌ها می‌توانیم صبر کنیم و پیوند مغز استخوان آنان با تاخیر صورت پذیرد.
دکتر عباس حاج فتحعلی همچنین از انجام ۱۶۱ پیوند مغز استخوان در طول سال گذشته در بیمارستان طالقانی خبر داد و یادآور شد که روند درمان بیماران نیازمند پیوند در طول پاندمی کرونا متوقف نشده و همچنان در این مرکز ادامه داشته است.
رییس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان طالقانی گفت: در طول سال گذشته علیرغم شیوع بیماری کرونا با یاری همکاران عزیز تقریبا هیچ خللی در درمان این بیماران رخ نداد و با همان جدیت و سرعت سال‌های پیشین پروسه درمان بیماران را پیش بردیم.
به گفته این متخصص خون و سرطان بالغان، هم اکنون نیز بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان آیت الله طالقانی با ظرفیت کامل در حال خدمت رسانی و درمان این بیماران است، زیرا روند درمانی این بیماران نباید به تعویق بیفتد و برای بازگشت به زندگی عادی باید هر چه سریعتر پیوند شوند.
حاجی فتحعلی، بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان طالقانی را با داشتن ۲۰ تخت پیوند جزو یکی از بزرگترین مراکز پیوند مغز استخوان در کشور و دنیا عنوان کرد که سالیانه حدود ۲۰۰-۱۷۰ پیوند مغز استخوان انجام می‌دهد و خاطرنشان کرد با وجود شیوع ویروس کووید۱۹ در سال ۱۳۹۹ نیز ۱۶۱ پیوند مغز استخوان در این بخش انجام پذیرفته است.
