فرقی ندارد چه از فضای بیرونی عمارت یا بلندی آوارهای خانه به سمت جنوبِ عمارت، گویا یک چیز کم است. بنای خشتی که تا همین چند وقت قبل فعالان میراثی و کتابهای تاریخ به نام «حمام پیرنیا» میشناختند، حالا جایش پشتِ دیوار رو به بنبست پیرنیا خالی است.
دیدارنیوز ـ نام خانه «هرمز پیرنیا» را خبرهای مزایده آن حدود هفت سال قبل بر سر زبانها انداخت، وقتی مالک قبلیاش اعلام کرد «ملک _ خانه هرمز پیرنیا _ تخلیه بوده و قابل تحویل است»، «بنای "تاریخی" کوچه پیرنیا یکم» و آن اطلاعیه بین مغازهداران منطقه لالهزار پخش و در چند روزنامه نیز چاپ شد.
هر چند ناپدید شدن ناگهانی پنج تابلو نقاشی در بالای ورودی اتاقها و پنجرههای خانه در سال ۱۳۹۱ نخستین هشدارها را نسبت به وضعیت این خانه مطرح کرده بود، اما انتشار فراخوان مزایده خانه تیر نهایی را زد تا بالاخره سازمان نوسازی شهرداری تهران یکی دو سال گذشته آن را خرید و از اوایل امسال از آغاز مرمت و احیای این بنای تاریخی خبر داد.
تا اینجای کار خبرها خوب است، اما وقتی دلهره به جان فعالان میراثی تهران میافتد که کمتر از یک هفته قبل کامیونی را میبینند که آوارهای خاک را از در آهنی بزرگی که به سمت حمام پیرنیا باز میشود، خارج میکنند؛ و حالا چیزی که به چشم میآید نبود دیواری است که از وجود باقیماندههای حمام پیرنیا خبر میداد و دیگر نیست.
علی شهیدی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران و استادیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی و ایرانشناسی - درباره اهمیت این حمام تاریخی میگوید: پسران پیرنیا که همان سالها خانههای خود را در اطراف خانه پدری در بنبست امروزی «پیرنیا» در خیابان لالهزار ساخته بودند، از یک حمام مشترک استفاده میکردند. در واقع قبل از اینکه آن خانهها ساخته شود، حمام پیرنیا یکی از ضمایم عمارت اصلی مشیرالدوله بود.
او با بیان اینکه در گذشته معمولا سرویسهای بهداشتی بیرون از فضای اصلی خانه و در حیاط خانهها ساخته میشد، ادامه میدهد: معمولا خانههای قدیمی حمام نداشتند و مردم از حمامهای عمومی استفاده میکردند، اما ملک مشیرالدوله پیرنیا یک حمام اختصاصی داشت که یک گوشه حیاط بود.
او با تاکید بر اینکه این حمام به شیوه معماری حمامهای قدیمیِ ایرانی ساخته شده بود، اظهار میکند: به نظر میرسد به جای اینکه حمام مرمت شود تخریب شده است.
او میگوید: اگر این حمام میماند ما میتوانستیم یک نمونه حمام تشریفاتی خاندانهای تراز اول قاجار را که در واقع حمامی شخصی بود داشته باشیم، اما به راحتی آن را از دست دادیم.
شهیدی بیان میکند: امیدوارم هر چیزی که قرار است به جای آن ساخته شود، عرصه و حریم عمارتهای پیرنیا را مخدوش نکند.
آذر سال گذشته کاوه حاج علیاکبری - مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران - اعلام کرده بود: «عملیات آوار و نخالهبرداری و همینطور اقدامات استحفاظی برای استحکام بناهای تاریخی مجموعه عمارت هرمز پیرنیا که در وضعیت ناپایدار قرار دارند و با توجه به بارشهای اخیر نیمه دوم سال امکان تخریب بیشتر آن وجود دارد، در حال اجراست.»
