بایدن پیروز شد؛ مفهوم آن برای نقش آمریکا در دنیا چیست؟

 

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارشی به تبیین سیاست‌های دولت جو بایدن در قبال مناطق و کشورهای مختلف جهان پرداخته است. دیدار به صورت اختصاصی گزارش مزبور را ترجمه و ارائه کرده است.

 

 

سرانجام یک نفر برنده اعلام شد. بعد از چند روز شمارش آراء، آسوشیتدپرس پنسیلوانیا را به نفع بایدن تمام شده اعلام کرد و جو بایدن معاون سابق رئیس جمهور، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا را در رقابت‌های ریاست جمهوری شکست داد. 

 

شاید بایدن مجبور باشد برای تحقق بسیاری از اولویت‌های داخلی خود با کنگره‌ای معامله کند که میان دو حزب تقسیم شده است. اما او برای شکل دادن به سیاست خارجی آمریکا و پیشبرد آنها، قدرت بسیار بیشتری خواهد داشت. "جیسون مارک زاک" مدیر مرکز آمریکای لاتین شورای آتلانتیک می‌گوید: «در ریاست جمهوری بایدن، آمریکا رویکرد خود را از "یا با ما یا بدون ما" به سیاستی تغییر خواهد داد که اساسا معتقد است آمریکا می‌تواند از طریق تعامل با کشور‌های شریک، دستاورد‌های بیشتری حاصل کند.»

 

گرچه رئیس جمهور ترامپ شکست خورد، اما قوی‌تر از حد انتظار ظاهر شد و این مساله باید افرادی را که انتظار داشتند آمریکا باید کاملا دکترین سیاست خارجه‌اش را کنار بگذارد، سرجایش بنشاند. کارشناسان می‌گویند: «حزب جمهوری خواه پس از ترامپ، احتمالا همچنان علاقه‌ای به ارزش نهاد‌های بین‌المللی نداشته، نسبت به کاربریِ توافقنامه‌های بین‌المللی درباره‌ مسایلی نظیر تغییرات آب و هوا و کنترل تسلیحاتی، بدبین خواهد بود.» اما مهم‌ترین تغییراتی که می‌توان انتظار داشت در دولت جدید بایدن رخ دهد، کدامند؟ کارشناسان اندیشکده‌ شورای آتلانتیک نتایج انتخابات ۲۰۲۰ را بر سیاست خارجی آمریکا و نقش آن در جهان بررسی کرده‌اند: 

 

بایدن تلاش خواهد کرد بار دیگر ائتلاف سازی کند. "بری پاول" نایب رئیس شورای آتلانتیک می‌گوید: «پیروزی جو بایدن یعنی پیروزی بنیادِ ملت ما؛ ارزش‌هایی که جمهوری ما را تضمین کرده است، همان ارزش‌هایی که ما آمریکایی‌ها با هم و نیز با نزدیک‌ترین متحدان و شرکایِ خود تقسیم می‌کنیم. این پیامی مهم به دوستان‌مان در خارج است که ما بار دیگر متعهد می‌شویم تا با یکدیگر همکاری کنیم؛ یعنی سرمایه گذاری مجدد در همکاری‌های چندجانبه، هنجار‌های بین‌المللی و نظم جهانی که تنها ابزار موثر برای مقابله با چالش‌های فوری مقابل ما است؛ فرارویِ همگی. بله، حتی با رفتن دونالد ترامپ از کاخ سفید، چالش‌ها و نگرانی‌هایی که به انتخاب ترامپ انجامید، ما را رها نخواهند کرد... ما نتوانسته‌ایم از افرادی حمایت کنیم که نسبت به زشتیِ تبعیض نژادی، جنسیت گرایی، بیگانه ستیزی و متاسفانه بسیاری موارد دیگر آسیب پذیر هستند... آمریکا به یک عامل اتحاد نیاز دارد، کسی که بتواند اختلافات شدید بی‌سابقه در جامعه و سیستم سیاسی ما را رفع کند.» 

 

متحدان و شرکای آمریکا باید بدانند موضع بایدن در قبال پکن چیست. "میون اوه"، مدیر برنامه‌ ابتکار امنیتی آسیا در شورای آتلانتیک در این‌باره گفت: «رئیس‌جمهور منتخب به زودی و بعد از آغاز ریاست جمهوری، باید در خصوص سیاست‌هایش در قبال چین، یک هدف مشخص، استراتژی و نقشه‌ راهی ارائه کند تا نه تنها با کنگره بلکه با کشور‌های هم فکر، در این خصوص توافقی سیاسی حاصل شود... متحدان و شرکای آمریکا باید بدانند که دولت بایدن چگونه قصد دارد زمینه‌های مناقشات و همچنین منافع مشترک را با چین شناسایی کند. این نکته‌ای است که ستاد بایدن اعلام و تصریح کرده است دولت او در قبال چین هم رقابت و هم همکاری خواهد کرد. با توجه به وابستگی بسیار شدید اقتصادیِ متحدان آسیا ـ اقیانوسیه آمریکا به چین، و همچنین رفتار و مواضع تهاجمی‌تر چین پس از شیوع کرونا، سیاست آمریکا در قبال چین عواقبی مهم برای این متحدان خواهد داشت که چگونه سیاست‌ها و استراتژی‌های خود را در قبال چین، مجددا ارزیابی کنند. علاوه بر آن دولت بایدن باید موضع و رویکرد خود را در خصوص جداسازی آمریکا ـ چین مشخص کند. سهامداران در منطقه‌ آسیا ـ اقیانوسیه که در جداسازی آمریکا و چین ـ مستقیم یا غیرمستقیم ـ نقش دارند، به نظر می‌رسد درک متفاوتی نسبت به آن دارند... مشخص شدنِ اینکه سیاست دولت بایدن در قبال چین، چگونه و در چه زمینه‌هایی با سیاست دولت اوباما شباهت و تفاوت دارد، کلید بازسازی اتحاد سیاسی در عرصه‌های داخلی و بین ‌المللی است.»

 

این بخش دشواری است؛ به دست آوردن مجدد اعتماد اروپای آسوده خاطر که البته بیشتر بدبین شده است. "کریستوفر سکالوبا"، مدیر ابتکار امنیتی اروپا ـ آمریکا می‌گوید: «پیروزی رئیس جمهوری منتخب، باعث آسودگیِ خیال بیشتر کشور‌های اروپایی است. متحدان و شرکای اروپایی چشم انتظار آنند که به زودی به "روابط عادی جدید" با رئیس جمهور آمریکا تکیه کنند که مبنای آن رفع اختلافات آمریکا ـ اروپا است؛ شرایطی که بسیاری امیدوارند مانند "روابط عادی قدیمی" و پیش از پیروزی شگفت انگیز ترامپ در سال ۲۰۱۶ باشد... با این وجود دولت بایدن به خودیِ خود "بازگشت" به الگو‌های قدیمی همکاری را تضمین نخواهد کرد. محاسبات اروپا از رهبری آمریکا بیشتر ماهیت بدبینانه یافته است، به ویژه بعد از انتخاباتی که به نظر می‌رسد به دیدگاه‌های بایدن و ترامپ به یک اندازه اعتبار بخشیده است. بخشی از  تشکیلات سیاسی و سیاست مداری اروپا خواستار رویکردی مستقل‌تر از آمریکا در امور سیاست هستند و می‌توانند از رقابت‌های نزدیک آمریکا برای پیشبرد این نظر استفاده کنند. در حالی که بایدن بدون شک نشان خواهد داد که به همکاری با اروپا در بیشتر عرصه‌ها متعهد خواهد بود؛ و به این ترتیب بی اعتمادی در نیات آمریکا را که ترامپ در پایتخت‌های اروپایی کاشته بود، رفع خواهد کرد... در هر صورت، رویکرد بایدن در قبال سیاست خارجی، به متحدانش در نفوذ جهانی آمریکا نقشی اساسی می‌دهد... در حالی که جزییات آن با گذشت زمان اهمیت خواهد یافت، پیش از هر چیز نشانی از آسودگی خاطر جمعی در بروکسل حس خواهد شد.» 

 

برنامه‌ اقتصادی بایدن چقدر جاه طلبانه خواهد بود؟ در این زمینه نگاه به کنگره است."جاش لیپسکی" مدیر مرکز ژئواکونومیک گفت: «دستور کار اقتصادی چهار سال آینده به همان اندازه که به انتخاب رئیس جمهور بعدی بستگی دارد، به ترکیب سنای جدید هم وابسته است. مجلس سنا که جمهوری خواهان اکثریت آن را  تشکیل می‌دهند و مجلس نمایندگان که در اختیار دمکرات‌ها است، احتمالا در کوتاه مدت، یک طرح مشوق کوچک شده و در میان مدت نیز یک بسته‌ زیرساختی توافقی ارائه خواهند کرد. دولت بایدن همچنان اولویت‌های خود را به سمت ساختن اقتصاد سبز ـ مبتنی بر کاهش کربن و حفظ محیط زیست ـ پیش خواهد برد. بهبود مراقبت‌های بهداشتی، حمایت از کودکان، و آموزش و پرورش با هدف ارائه‌ برنامه‌های آموزش پیش از مهدکودک برای تمام خانواده‌ها، از دیگر بخش‌های این برنامه خواهد بود. دولت بایدن برای تامین مالی بخشی از این برنامه‌ها، در نظر دارد مالیات بر درآمد شرکت‌های بزرگ و همچنین خانوار‌های آمریکایی را افزایش دهد... در صحنه‌ اقتصادی، انتظار می‌رود دولت بایدن به متحدان سنتی روی آورد تا با بسیاری از چالش‌های اقتصادی ناشی از چین مقابله کند. با توجه به واقعیات موجود در کنگره‌ دوقطبی، شاهد تمرکز خاص بر این مساله خواهیم بود...»

 

بایدن تغییراتی در لفاظی‌های مرتبط اعمال خواهد کرد، اما سیاست واقعی احتمالا چندان تغییر نخواهد کرد. "جان هربست" مدیر مرکز اوراسیا؛ سفیر سابق آمریکا در اوکراین و ازبکستان در این زمینه می‌گوید: «پیروزی جو بایدن با استقبال شدید کی‌یف و تفلیس ـ اگر نگوییم بروکسل و برلین، مواجه خواهد شد ـ اما حال و احوال در مسکو با سکوت همراه  خواهد بود... سیاست بایدن در قبال روسیه، اوکراین و سایر کشور‌های اوراسیا تفاوت چندانی با سیاست‌های ترامپ نخواهد داشت. او نیز تحریم‌های روسیه را حفظ خواهد کرد، به یاری اوکراین خواهد شتافت، و برای ارتقاء آزادی و حفظ تمامیت ارضی کشور‌های اوراسیا تلاش خواهد کرد.

 

مسیر روابط بیشتر تجاری، از روابط بازسازی شده‌ دیپلماتیک عبور می‌کند. "برانوین بروتون"، مدیر برنامه‌ها و مطالعات گفت: «جنگ با تروریسم در اکثر جبهه‌ها پایان یافته و منافع آمریکا در ماجراجویی‌های نظامی در آفریقا رو به افول بوده است. در عین حال تلاشی مقتدرانه صورت گرفته است تا روابط تجاری با کشور‌های آفریقایی تحکیم شود...، اما قدرت نرم آمریکا در این قاره در حال کاهش است. مواضع تندروانه از جانب کاخ سفید، هم زمان با انتقاد از واکنش آمریکا به کرونا، وجهه‌ آمریکا را در آفریقا خدشه دارد کرده است، این خسارات مشخصا به روابط با نیجریه، آفریقای جنوبی و اتیوپی وارد شده است. آمریکا برای بهره بردن از این روابط باید بر سیاست خود در آفریقا مجددا تمرکز و این روابط حساس را بازسازی کند... بایدن همچنین به متحدان آمریکا اطمینان خواهد داد که او به صورت یک جانبه حمایت‌های امنیتی آمریکا را از سومالی و منطقه‌ ساحل متوقف نخواهد کرد، که این مساله نه تنها در آفریقا که در اروپا نیز باعث آسودگی خاطر خواهد شد.»

 

این فرصتی است تا منطقه روابط خود را با آمریکا غیرسیاسی کند. "ویلیام اف. وکسلر" مدیر مرکز "رفیق حریری و برنامه‌های خاورمیانه" می‌گوید: «با وجود آنکه خاورمیانه ظاهرا به صورت ممتد در آشوب به سر برده، در مدت حدود ۵۰ سال تا اندکی بعد از آغاز قرن بیست‌ویکم، رویکرد آمریکا در قبال خاورمیانه کاملا ثابت بود. آمریکا عمدتا چیزی بیشتر از تقویت وضع کنونی خاورمیانه نمی‌خواست، یا اگر اوضاع آن به هم می‌خورد، تلاش می‌کرد اوضاع به همان شکل بازگردد...، اما با آغاز جنگ عراق و از آن به بعد، آمریکا رویکرد سنتی خود را تغییر داد و در منطقه بیشتر به عنوان تهدیدی علیه وضع موجود دیده شد. تبعات این خطا‌های استراتژیک همچنان ماهیت چالش‌های فراروی جو بایدن در منطقه است... دولت جدید به ریاست بایدن فرصتی برای رهبران منطقه به ویژه رهبران کنونی عربستان و اسرائیل فراهم می‌کند تا عواقب رویکرد سیاسی خود را در قبال واشنگتن درک و تلاش کنند متناسب با منافع درازمدت مشترک از جمله برای مقابله با تهدیدات ایران، روابط خود را مجددا تعریف کنند. البته دولت آینده‌ بایدن باید سریعا بر یک سری چالش‌های داخلی تمرکز کند که فراروی جامعه‌ چند قطبی و نخبگان از کارافتاده‌ سیاسی ما قرار دارند. اما نخستین چالش استراتژیک در خارج از کشور از چین و روسیه، و نیز تهدید وجودیِ ناشی از گرم شدن زمین خواهد شد... بعدا مشخص خواهد شد که آیا رهبرانی نظیر بی بی نتانیاهو و محمد بن سلمان که آشکارا خواستار انتخاب مجدد ترامپ بودند، آنقدر عقل  دارند که با او دیدار  کنند.»

 

بایدن با متحدانش همکاری خواهد کرد تا مساله‌ ونزوئلا و بحران مهاجرت حل شود. "جیسون مارک زاک" مدیر مرکزآمریکای لاتین می‌گوید: «انتخاب جو بایدن تغییرات چشمگیری در مسیر سیاست خارجی آمریکا فراهم خواهد کرد؛ از جمله در تعامل با شرکایمان در نیم کره‌ غربی. در دولت بایدن، آمریکا از رویکرد "یا با ما، یا بدون ما" به سیاستی روی خواهد آورد که اساسا معتقد است آمریکا در همکاری با کشور‌های شریک، دستاورد‌های بیشتری خواهد داشت... نخست در ونزوئلا که آمریکا باید با رژیم مادورو درگیر شود، که با وجود تشدید تحریم‌های آمریکا در دوران ترامپ، همچنان استوار ایستاده است؛ لذا منتظر رویکردی ظریف‌تر باشید که همچنان با مادورو سرسخت خواهد بود، اما شامل استراتژی‌های جدید خواهد بود که اولویت آن همکاری با متحدان به منظور زمینه سازی برای انتقال قدرت است... انتظار داشته باشید که دولت بایدن بر مسایل حقوق بشری متمرکز شده، به تغییرات آب و هوا در این نیم کره رسیدگی و تضمین کند که در توافق جدید آمریکا-مکزیک ـ کانادا (USMCA) حقوق کارگری حفظ خواهد شد...»

 

بایدن باید از اروپای قوی‌تر استقبال کند. "بنیامین حداد" مدیر ابتکار اروپای آینده معتقد است: «بیشتر کشور‌های اروپایی با آسودگی از جو بایدن استقبال خواهند کرد؛ و از او به عنوان حامی روابط آمریکا ـ اروپا و راهبرد‌های چندجانبه یاد می‌کنند... یک اروپای قوی، بهترین دارایی برای آمریکا است به ویژه در مقابله با چالش‌های جهانی، از مقابله با چین گرفته تا مبارزه با تغییرات آب و هوا و بازسازی اقتصاد جهانی در دوران پساکرونا. اختلافات بر سر تجارت یا مسایل دیجیتال وجود خواهد داشت، اما می‌توان آن‌ها را از طریق گفتگو‌های سازنده رفع کرد تا شیوه‌های تقابلی. اما دولت بایدن باید این را بپذیرد که سال‌های اخیر اروپا را بیدار کرده است و به سمت ایجاد هویت استراتژیک خود سوق داده است و به تدریج اتکای آن‌ها به آمریکا به ویژه در همسایگی‌شان، کاهش یافته است.

 

ریاست جمهوری بایدن یعنی شبهات در کوتاه مدت، اما فرصت در درازمدت؛ "دفن ارسلان" مدیر شورای آتلانتیک در ترکیه گفت: «به نظر می‌رسد پیروزی جو بایدن روابط آمریکا ـ ترکیه را با شبهات جدید همراه کرده است، روابطی که در کم‌ترین سطح تاریخی خود قرار دارد... ترکیه ـ مقر دومین ارتش بزرگ ناتو ـ می‌تواند و باید شریکی جداناشدنی برای متوازن کردن روسیه و ایران در منطقه باشد...»

 

بایدن باید در خصوص سیاست تغییرات آب و هوایی، سراغ چپ و راست سیاسی برود. "راندولف بل" مدیر مرکز انرژی جهانی می‌گوید: «... سیاست‌های جو بایدن در خصوص تغییرات آب و هوایی و انرژی جاه‌طلبانه‌ترین برنامه‌ هر نامزد حزبی ریاست جمهوری است. اما با توجه به حفظ احتمالی ترکیب سنا و تسلط جمهوری خواهان بر آن، این آمال و آرزو‌ها احتمالا محدود خواهد شد. قدرت دولت به فرمان‌های اجرایی و قانون گذاری سازمانی محدود خواهد بود، و در مواردی معدود هم استثناء وجود خواهد داشت یعنی در مواردی که حمایت هر دو حزب کنگره از مواردی نظیر تحقیقات در موارد اساسی، انرژی هسته‌ای، کاهش آلاینده‌های کربنی و راه‌حل‌های مبتنی بر حفظ طبیعت وجود داشته باشد... چالش کوتاه مدت بایدن، پیوستن دوباره به توافق زیست محیطی پاریس و بی اثر کردن اکثر برنامه‌های قانون گریزی دولت ترامپ است؛ آن هم در شرایطی که حمایت چندانی از جانب کنگره وجود نخواهد داشت و در عین حال فشار چپ گرایان برای اقدام بیشتر نیز ادامه خواهد داشت. بایدن می‌داند که عجله برای ممنوعیت تولید سوخت‌های فسیلی، سیاست بدی است که اهداف سیاست خارجی آمریکا را تضعیف می‌کند و در نهایت کم‌ترین تاثیرات زیست محیطی را خواهد داشت. در عوض، بایدن احتمالا تلاش‌هایش را بر کاهش تقاضا برای سوخت‌های فسیلی متمرکز خواهد کرد...»