میزگرد "دیدار" درباره سیاست‌گذاری کرونا با حضور مصطفی معین و احمد قویدل
دیدارنیوز ـ رسول شکوهی: اول اسفند ۹۸ کرونا در ایران به رسمیت شناخت شد و تا به امروز دولت، جامعه مدنی و مردم با آن درگیر هستند. بحرانی جهانی که ابعاد مختلفی دارد و صدمات زیادی به بخش‌های مختلف کشور‌ها وارد کرده است. در این وضعیت دولت‌ها سیاست‌های مختلفی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. برخی دست به محدودسازی‌های جدی زده‌اند و گروهی دیگر روال عادی را ادامه می‌دهند. برخی دولت‌ها هم رویکردی میانه در نظر گرفته‌اند و عادی سازی و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را در کنار هم پیش می‌برند. ادعایی که در ایران نیز مطرح می‌شود.
سازمان‌های مردم نهاد زیادی نیز درگیر پدیده کرونا شده‌اند و اقدامات مختلفی را ساماندهی کرده‌اند. اما سوال اصلی این است که راهکار درست چیست؟ دولت چه سیاست‌هایی را باید در زمینه مقابله با کرونا پیاده کند و در این مدتی که گذشته عملکرد دولت تا چه حد ثمربخش بوده است؟ در همین راستا میزگردی با حضور مصطفی معین وزیر اسبق علوم و احمد قویدل روابط عمومی شبکه کمک به میزبانی دیدار انجام شد و این کارشناسان دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.
مصطفی معین در ابتدای صحبت‌های خود به پیچیدگی این پدیده اشاره کرد که در سطح جهانی باید آن را تحلیل کرد. او از ضعف زیرساخت‌ها در مدیریت بحران در کشور ما گفت و البته به این مساله تاکید داشت که توصیه‌ها بر این رویه است که «جهانی نگاه کنید بومی عمل کنید». وزیر اسبق علوم درباره این پدیده خاطرنشان کرد: «من در نامه‌ای که در فروردین ماه خدمت آقای رئیس جمهور دادم اشاره کردم که این مسئله اینقدر اهمیت دارد که با کمک دانشجویان و کارشناسان، یک گروه مطالعاتی تشکیل شود و یک سند ملی تدوین گردد. نه فقط برای دوران بحران و دوره حاد این مصیبت بلکه برای دوره پساکرونا هم برنامه تدوین شود. چرا که ابعاد آن عمیق‌تر و پیچیده‌تر خواهد و بود و سال‌ها ادامه خواهد داشت.»
معین درباره بحث بازگشایی مدارس و دانشگاه به این نکته تاکید کرد که اینگونه مراکز در پاندمی‌هایی از این دست اولین جایی هستند که بسته می‌شوند و آخرین جایی هستند که باز می‌شوند. او در این‌باره گفت: «پاسخ این سؤال که آیا مدارس و دانشگاه‌ها باید بازگشایی سریع‌تری داشته باشند یا تا آخر تعطیل باشند، ساده نیست. پاسخ این سؤال بله یا خیر نیست. پاسخ آن صفر یا صد نیست. باید ببینیم مجموعه شرایط چقدر ایجاب می‌کند. برای ما چه با نگاه اعتقادی و دینی‌مان و چه به لحاظ انسانی و حقوق بشری چه به لحاظ سیاسی و توسعه‌ای اصل سلامت انسان است. همه چیز از سیاست گرفته تا اقتصاد، پروتکل‌های بهداشت و درمان، بازگشایی‌ها و بسته شدن‌ها جهت گیری همه باید به سمت سلامت انسان باشد. چون سلامت در رأس حقوق اساسی انسان قرار دارد.»
احمد قویدل روابط عمومی شبکه کمک (کارگروه مهار کرونا) به این مساله اشاره کرد که با توجه به ویژگی‌های خاص این دوره باید «بخشی از رهبری سیستم جامعه را به کارشناسان حوزه بهداشت و درمان واگذار کنند.» او اصلی‌ترین انتقاد خود را اینگونه عنوان می‌کند: «پس بالاترین نقدی که ما الان به حوزه مدیریت بحث کرونا در کشور داریم این است که هنوز سیاستمداران دارند حکمرانی می‌کنند. یعنی این سیاستمداران هستند که تصمیم می‌گیرند. با نگاه و بینش یک اپیدمیولوژیست یا یک فرد کارشناسی که با شیوع بیماری سر و کار دارد، تصمیم گیری نمی‌کنند.»
قویدل از تصورات غلطی که هنوز پیرامون کرونا و مدیریت آن وجود دارد می‌گوید: «ما در درجه اول باید بیاموزیم پیام‌های درست به جامعه بدهیم. هنوز هم تلویزیون ما پیام درست نمی‌دهد. می‌گویند کارکنان بهداشت و درمان خط اول مقابله با کرونا هستند. این را چه کسی گفته است؟ این چه اشتباهی است که در کشور ترویج می‌شود؟! چه کسی گفته دکتر و پزشک و پرستار خط اول مقابله با کرونا در کشور هستند؟ خط اول مقابله با کرونا در کشور مردم هستند. خط دومش رسانه‌های گروهی هستند. کسانی که به مردم آگاهی می‌دهند. مقابله پاندمیک با بیماری با پزشک و پرستار میسر نیست، بلکه با رفتار اجتماعی مردم میسر است.»
این فعال اجتماعی به صراحت اعلام کرد که کرونا حداقل بین ۳ تا ۵ سال حضور دارد و باید متناسب با آن برنامه ریزی داشته باشیم. او در این‌باره گفت: «کرونا طولانی‌تر از افقی است که در اذهان ما است. ما سال‌ها باید با آن زندگی کنیم. بعد حالا بیاییم جواب بدهیم: بچه‌ها چند سال نباید به مدرسه بروند؟ ما چقدر باید روش‌هایمان را عوض کنیم و به طور مثال مجازی حرکت کنیم؟ اگر مجازی حرکت کنیم رابطه معلم و دانش آموز چه می‌شود؟ آیا بچه‌ها شکل می‌گیرند؟ یا می‌پذیریم بچه‌ها از این به بعد معلم‌شان را مجازی ملاقات می‌کنند؟ یا کار‌های تلفیقی می‌کنیم؟ سوالات و بحث در این حوزه است.» قویدل باز هم تاکید دارد که سیستم سیاسی و تصمیم گیری باید تابع نظر کارشناسی و پزشکی باشد.
در صحبت‌های برخی از مقامات و شخص حسن روحانی می‌شنویم که دوگانه سلامت و معیشت اشتباه است و باید هر دو این مسائل را با هم پیش ببریم. درباره دوگانه‌هایی از این دست از مصطفی معین پرسیدم و او به صراحت این دوگانه‌ها را علمی ندانست و اولویت هر چیزی را با سلامت عنوان کرد. او در این‌باره گفت: «این دوگانه‌ها علمی نیست و کاذب است؛ عادی سازی خوب است، اما به شرطی که واقع بینانه باشد و کاذب نباشد. طرح دوگانه‌هایی که تهی از واقعیت یا مبانی علمی است باعث گمراهی مردم و جامعه می‌شود.» معین در ادامه این بحث خاطر نشان کرد: «من این دوگانه‌ها را قبول ندارم. در این دو گانه‌ها که اقتصاد و سلامت، معیشت و سلامت، امنیت و سلامت هر چه که بگویید هم اقتصاد و امنیت و سیاست باید در خدمت سلامت باشد. پس دیگر دوگانه نیست. به شرط اینکه سلامت تأمین شود شما می‌توانید به اقتصاد توجه بیشتری کنید و بگویید مشاغل به کار خود برگردند. اما اگر با این دوگانه‌ای که مطرح می‌کنید سلامت جامعه در معرض خطر قرار گیرد، این راهبرد نادرستی است.»
احمد قویدل در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نقش نظارت در این دوره تاکید دارد. او بر این باور است که حتی اگر مجموعه دولت به این جمع بندی رسید که مدارس یا هر جای دیگر را بازگشایی کند باید برای نظارت بر عملکرد آن بخش فکر جدی کرد. او در این‌باره گفت: «ما اعتراضمان به این است که اعمال حاکمیت کجاست؟ گفته شده این مورد را رعایت کنید. بر فرض من رعایت نکنم، چه کسی به سراغ من می‌آید؟! موضوع اصلی این است که ما می‌گوییم بازگشایی مدارس باید با درایت، دقت، مشاوره، کنترل و نظارت صورت بگیرد. باید ایمان داشته باشیم ما چند سال با این موضوع درگیریم.»
مصطفی معین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نبود نگاه کارشناسی در ستاد ملی مقابله با کرونا انتقادات جدی وارد کرد. او در این‌باره گفت: «در ستاد کرونا نظرات کارشناسی از نظر کمی یا اعضای آن کسانی که استاد فن، کارشناس و پژوهشگر هستند چه تعداد هستند و کسانی که اجرایی یا سیاسی ـ امنیتی هستند چه تعداد هستند؟ از نظر من نسبت متعادلی نیست. این همه دانشگاه دارید. یکی از نقاط قوت نظام علمی ایران رشته‌های گروه پزشکی است که در سطح جهانی مطرح است. چقدر به نظرات کارشناسی این‌ها توجه کرده‌اید؟ کسانی که ایمونولوژیست، یا اپیدمولوژیست یا متخصص عفونی هستند، مخالفند. بعد شما ناگهان دستور بازگشایی می‌دهید. حالا چه مشاغل، چه سوپر مارکت و چه مدرسه یا دانشگاه باشد. باید این‌ها را شفاف کنید.»
احمد قویدل در بخش دیگری از صحبت‌های خود، تصمیمات غیر منطقی دولت را مورد نقد جدی قرار داد و گفت: «با دستورالعمل‌های ثانیه‌ای فقط اینگونه می‌شود که شما مدام دستور بدهید که باز کنند بعد نگاه کنید ببینید اوضاع بد است و بیمارستان‌ها دیگر ظرفیت پذیرش ندارد بعد بگویید یک هفته تعطیل کنید. شما اینگونه فقط قربانی کور می‌دهید. برای هر محیطی باید تصمیم معین گرفته شود و ناظر معین داشته باشد.»
این‌ها بخشی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در این میزگرد بود. اهمیت این موضوع آنقدر بالا است که دیدار در ادامه هم به سراغ این موضوع خواهد رفت. برای کامل شدن این بحث پیشنهاد می‌کنیم متن کامل میزگرد نقد سیاست‌های دولت در حوزه کرونا و فیلم کامل آن را ببینید.
