آزمون استخدامی؛ حوزویان همه چیزدان

دیدارنیوز ـ رسول شکوهی: استخدام دولت شدن برای بسیاری از افراد یک امتیاز ویژه محسوب می‌شود. در گذشته هر دستگاه دولتی نیاز خود را در روزنامه‌های کثیرالانتشار اعلام می‌کرد و بعد از یک آزمون درون سازمانی و مصاحبه افراد مدنظر استخدام می‌شدند. این مساله مشکلات فراوانی مثل اعمال نفوذ و به تعبیر عامیانه پارتی بازی به وجود می‌آورد.

چند سالی می‌شود که آزمون‌های استخدامی به صورت متمرکز برگزار می‌شود و سازمان سنجش مسئول برگزاری این آزمون است که اگر داوطلبان بتوانند در این آزمون امتیازات لازم را کسب کنند به مصاحبه دعوت می‌شوند و بعد از این مرحله استخدام خواهند شد. در دفترچه آزمون استخدامی نیز عنوان مشاغل و شرایط لازم برای پذیرش هر شغل درج شده است.

امسال، اما دفترچه آزمون استخدامی حواشی مختلفی داشت. از حضور پررنگ حوزویان در برخی مشاغل تا سهمیه‌ها و سرفصل‌های آزمون. ثبت‌نام اینترنتی این آزمون از روز پنج‌شنبه ۱۳۹۹/۶/۲۰ لغایت روز شنبه مورخ ۱۳۹۹/۶/۲۹ انجام شد و قرار است هشتمین امتحان مشترک فراگیر در روز جمعه ۱۳۹۹/۸/۹ در تهران و با توجه به آمار شرکت کنندگان، حسب مورد در مراکز استان‌ها برگزار شود.   مصاحبه‌ها نیز با توجه به شرایط کرونا به احتمال زیاد به صورت آنلاین برگزار خواهد شد. امید است که در برگزاری آزمون پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود و این مساله خطری برای سلامتی جامعه ایجاد نکند. لازم به ذکر است که سازمان سنجش از هر نفر برای ثبت‌نام ۶۱ هزار تومان نیز هزینه دریافت کرده است.

نکته مهم درباره دفترچه آزمون استخدامی که بیش از باقی موارد حاشیه‌ساز شد و علت اینکه چند انجمن و تشکل فرهنگی نیز نسبت به آن واکنش داشتند، حضور پر رنگ حوزویان در برخی مشاغل درج شده در دفترچه بود. در این دفترچه استخدامی برای هر شغل شرایطی در نظر گرفته شده که بخشی از آن شرایط تحصیلی است. در برخی مشاغل سطح دو و سه حوزوی نیز به عنوان کسانی که می‌توانند در آن شغل ثبت‌نام کنند آمده است.

مشاغلی که اغلب هیچ ربطی به تحصیلات حوزوی ندارند. آموزگاری ابتدایی یکی از این مشاغل است. در شرایط احراز تحصیلی این شغل علاوه بر رشته‌های علوم و تربیتی و آموزش ابتدایی و روانشناسی و ... سطح دو و سه حوزوی نیز آمده است. این وضعیت برای دبیری ادبیات فارسی، دبیری علوم اجتماعی، دبیری تاریخ، دبیری معارف اسلامی (فلسفه)، دبیری عربی نیز صادق است. شاید بگوییم که حوزویان در تدریس عربی یا فلسفه صاحب نظر هستند، ولی در موارد دیگر هم این گونه است؟ آیا آن‌ها توان تدریس دوره ابتدایی را هم دارند؟ یعنی دانش آموختگان علوم سیاسی و حقوق و فلسفه نمی‌توانند تاریخ و علوم اجتماعی تدریس کنند، ولی سطوح مختلف حوزوی می‌توانند؟

کارشناس امور فرهنگی از دیگر مشاغلی است که در این دفترچه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تبلیغات اسلامی نیاز وجود دارد. بماند که این سوال مطرح می‌شود که وزارت جهاد کشاورزی چه نیازی به کارشناس امور فرهنگی دارد، ولی شرایط تحصیلی آن موارد زیر است: رشته الهیات، علوم حدیث، فرهنگ و معارف اسلامی، علوم قرآنی و حدیث، درجه یک و دو حفظ قرآن و سطوح دو، سه و چهار حوزوی.

نکته جالب‌تر در سازمان تبلیغات اسلامی است که مدرک حوزوی در کارشناس امور فرهنگی در آن ذکر نشده است، ولی درجات یک تا سه حفظ قرآن آمده است. قسمت عجیب و ناراحت کننده این دفترچه درباره عنوان شغلی مربی امور تربیتی است. در شرایط تحصیلی این شغل علاوه بر سطح دو و سه حوزوی و حافظان قرآن، رشته‌هایی نظیر الهیات، علوم تربیتی، علوم قرآنی و روانشناسی درج شده است. هیچ خبری هم از رشته‌های علوم اجتماعی نیست. مشخص نیست تدوین کنندگان این بخش در آموزش و پرورش حضور داشته‌اند یا در جای دیگر، اما جای خالی رویکرد‌های اجتماعی در این بخش به خوبی حس می‌شود و نباید رویکرد‌های فردی را به جای رویکرد‌های جمعی در امور تربیتی غالب کرد.

در رابطه با دو شغل دیگر در آموزش و پرورش نیز باید به نکاتی اشاره کرد. دبیری حرفه و فن (کار و فناوری) فقط فارغ التحصیلان مهندسی مواد و مهندسی مکانیک درج شده است. سوال مهم در این بخش این است که فارغ التحصیلان مهندسی صنایع یا مهندسی برق یا دیگر شاخه‌های مهندسی نمی‌توانند این درس را تدریس کنند و فقط آن دو رشته توان این کار را دارند؟ این ماجرا در دبیری هنر هم وجود دارد. فارغ التحصیلان رشته‌های نقاشی و معماری در رشته‌های واجد شرایط این شغل آمده است، ولی خبری از رشته‌هایی مثل گرافیک، عکاسی، نمایش و ... نیست.

نگاه غیر کارشناسی در بسیاری از موارد دفترچه آزمون استخدامی دیده می‌شود. این موارد به صورت مشخص در بخش وزارت آموزش و پرورش دیده می‌شود. مواردی که در نتیجه کار سال‌ها بعد شاید خود را نشان بدهد. وزارتخانه‌ای که نیروی انسانی توانمند یکی از اصلی‌ترین بخش‌های آن محسوب می‌شود باید اهتمام بیشتر در این حوزه داشته باشد.

در دفترچه آزمون استخدامی امتیازاتی برای حافظان قرآن در نظر گرفته شده است. در دفترچه آمده است: «بر اساس مصوبه شماره ۱۳۷۳۶/۲۰۰ مورخ ۱۴/۰۶/۱۳۹۰ شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی، ۱۰ درصد به امتیاز مکتسبه حافظان قرآن دارای درجات ۱ تا ۳ (برای حافظین قرآن در مشاغل کارشناس امور فرهنگی، مربی امور تربیتی مدارس و دبیر معارف اسلامی) لحاظ خواهد شد. همچنین برای مشاغلی که شرایط احراز آن‌ها دیپلم می‌باشد، درجه پنج حفظ قرآن به شرط دارا بودن گواهینامه پایان دوره اول متوسطه از لحاظ استخدامی همتراز دیپلم می‌باشد و امتیاز ذکر شده نیز به افراد واجد شرایط اعلام شده در متن آگهی استخدامی منتشره تخصیص خواهد یافت».

این نکته و امتیازات در نظر گرفته شده شاید در شغل دبیری معارف اسلامی منطقی باشد، ولی در موارد دیگر اینگونه به نظر نمی‌رسد. از همه مهم‌تر ذهن جامعه نیز نسبت به قرآن و حافظان قرآن مخدوش می‌شود که چرا عده‌ای امتیازات ویژه‌تری نسبت به باقی افراد دارند و آن‌ها این امتیاز را ندارند. به صورت کلی نیز باید گفت که حفظ قرآن در درجات مختلف شاید ربطی به کاربلد بودن آن فرد نداشته باشد.

برای این آزمون دو بخش عمومی و تخصصی در نظر گرفته شده است. در بخش تخصصی برای هر عنوان شغلی مواد تخصصی مورد نیاز این شغل و رشته در نظر گرفته شده است که داوطلبان باید در حوزه تخصصی خود به آن‌ها پاسخ بدهند. بخش عمومی برای همه داوطلبان است و باید بتوانند امتیاز لازم را برای آن بدست بیاورند. نکته جالب در بخش عمومی سرفصل‌های آن است. برای بخش عمومی داوطلبان باید در هفت بخش به سوالات تستی پاسخ بدهند. فنّاوری اطلاعات (مهارت‌های هفتگانه ICDL)، ریاضی و آمار مقدماتی، زبان و ادبیات فارسی، معارف اسلامی، زبان انگلیسی ـ عمومی، اطلاعات عمومی، دانش اجتماعی و حقوق اساسی، هوش و توانمندی‌های عمومی جزو مواردی است که داوطلبان باید در بخش عمومی به آن‌ها پاسخ بدهند.

کلی بودن این عناوین مانند اطلاعات عمومی و دانش اجتماعی باعث شده است که به عقیده بسیاری از کارشناسان سنجش دقیقی صورت نگیرد. مگر می‌شود هوش یک فرد را در چند تست سنجید یا فردی که قرار است در شغلی مانند کارشناس فرهنگی یا دبیری علوم اجتماعی شرکت کند چرا باید به سوالات آمار و ریاضی پاسخ بدهد. البته سنجش دانش زبان انگلیسی افراد اتفاق بسیار سازنده‌ای است، چون امروزه بدون زبان انگلیسی نمی‌توان کارمند خوبی بود.

در رابطه با سهمیه‌ها باید گفت که دو سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد (شامل: جانبازان، آزادگان، همسر و فرزندان شهدا، همسر و فرزندان جانبازان بیست و پنج درصد و بالاتر، همسر و فرزندان آزادگان دارای یک سال و بالای یک سال اسارت، پدر، مادر، خواهر و برادر شهید) ایثارگران ۵ درصد (شامل: رزمندگان با سابقه حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها، همسر و فرزندان رزمندگان با سابقه حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها، فرزندان جانبازان زیر بیست و پنج درصد، فرزندان آزادگان کمتر از یک سال اسارت) در نظر گرفته شده است. این سهمیه‌ها به صورت جداگانه در نظر گرفته شده و دخالتی در سهمیه‌های عادی ندارد. این سهمیه‌ها قابل تخصیص به سایر داوطلبان نبوده و در صورت عدم تکمیل، باقیمانده محفوظ خواهد ماند.

 

در رابطه با جابجایی‌ها و انتقالی‌ها نیز در دفترچه ذکر شده که تغییر منطقه محل خدمت تعیین شده در این دفترچه، بعد از قبولی نهایی و قبل از استخدام و اشتغال به کار، تحت هر شرایطی (تاهل، تجرد، تکفل، فوت والدین، تبعیت از همسر، همسر کارمند ارگان و یا نهاد خاص، استفاده سهمیه خاص و ...) ممنوع بوده و بعد از اشتغال به کار نیز تابع ضوابط و مقررات نقل و انتقال فرهنگیان خواهد بود.

این مشکل در گذشته نیز وجود داشت و مخصوصا در مناطق کمتر برخوردار افراد پذیرفته شده درخواست انتقالی می‌دهند و به استان‌های دیگر می‌روند. بومی سازی در این وضعیت می‌تواند بخش زیادی از مسائل را حل کند. نیرو‌های بومی هم احتمال کمتری برای انتقال دارند و هم تلاش بیشتری برای محل زندگی خود می‌کنند.

 

درباره دوره‌های کارآموزی نیز پذیرفته شدگان استخدام پیمانی مشاغل آموزشی در آموزش و پرورش، ملزم به گذراندن دوره یکساله مهارت آموزی هستند. طبق اعلام دفترچه این دوره بدون دریافت حقوق و مزایا بوده و صدور حکم استخدامی منوط به کسب موفقیت در دوره مذکور است.

نکته مهم در این بخش هزینه‌های آن است که بخشی از هزینه‌های برگزاری دوره یکساله مهارت آموزی (خدمات آموزشی و رفاهی) برعهده داوطلب خواهد بود. البته در دفترچه ذکر نشده است که این هزینه‌ها چقدر است. گویا استخدام در آموزش و پرورش شرایط سختی دارد و افراد باید آمادگی لازم برای این شغل را کسب کنند. توانمندسازی معلمان در ابتدای فعالیت می‌تواند تاثیر خوبی در سال‌های بعدی داشته باشد و امید است که هزینه‌های دوره‌های مهارتی زیاد نباشد و همه افراد پذیرفته شده بتوانند از آن استفاده کنند.