علمدار کربلا از منظر کلام معصومین علیهم‌السلام

دیدارنیوز ـ مسلم تهوری: اخبار زیادی از زندگی حضرت ابوالفضل علیه‌السلام در دسترس نیست. عمده مطالبی که راجع به سردار رشید سپاه سیدالشهداء نقل شده مربوط به واقعه عاشورا است و پیش از این رویداد کمتر راجع به ابوالفضل العباس علیه‌السلام نقل قول داریم. محمدحسین رجبی دوانی پژوهشگر تاریخ اسلام در این‌باره گفت: «تا قبل از کربلا و روایت‌های مربوط به شهادت اطلاعات دقیقی از طول زندگی حضرت عباس وجود ندارد، فقط آنچه از این حضرت برجای مانده این است که همسر ایشان دختر عبدالله بن عباس بود، اما اینکه زندگی ایشان چگونه می‌گذشت و چه اموراتی داشتند اطلاعات دقیقی وجود ندارد، حتی درباره تعداد فرزندان حضرت ابوالفضل نیز اختلاف نظر وجود دارد.»

وی افزود: «درباره وجود مقدس ایشان جز موارد اندکی که به کلیات اشاره دارد اطلاعی در دست نداریم مگر در ارتباط با واقعه جانسوز کربلا و نقش عظیم و موثر آن حضرت در یاری و فداکاری نسبت به امام حسین.»

عظمت و حشمت حضرت عباس علیه‌السلام در رجز‌هایی که در عاشورا خواند و همچنین کلام امامان معصوم علیهم‌السلام تجلی یافته است.

حضرت در حین مبارزه با زید بن ورقا در حالی که مشک آب بر گردنش بود چنین رجز خواند:

والله ان قطعتموا یمینی انی احامی ابدا عن دینی
و عن امام صادق یقینی نجل النبی الطاهر الامینی

به خدا سوگند اگر دست راستم را قطع کردید من همیشه حامی دین خود هستم و از امامی که دارای یقین است و درست بود و نوه پیامبر پاک و امین است حمایت می‌کنم.

هنگام شهادت حضرت، امام حسین علیه‌السلام بر بالینش حاضر شد و فرمود: «جزاک الله خیرا یا اخی، لقد جاهدت فی الله حق جهاده»؛ برادرم خداوند به تو پاداش نیک بدهد تو در راه خدا به‌طور کامل جهاد کردی.

امام سجاد علیه‌السلام نیز موقع به خاک سپردن بدن حضرت فرمود: «علی الدنیا بعد العفا یا قمر بنی‌هاشم و علیک منی السلام من شهید محتسب و رحمه‌الله و برکاته»؛‌ای ماه تابان بنی‌هاشم پس از تو خاک بر سر دنیا‌ای شهید که همواره در طلب ثواب بودی درود و برکات خدا بر تو باد.

حضرت سجاد علیه‌السلام هنگامی که عبیدالله فرزند ابوالفضل علیه‌السلام را دید خطاب به وی فرمود: «و إن للعباس عندالله عزوجل منزله یغبطه بها جمیع الشهداء یوم القیامه»؛ برای عباس در پیشگاه خداوند بزرگ مقامی است که همه شهدا بر آن غبطه می‌خورند.

حضرت صادق علیه‌السلام حرمت عمویش عباس را به منزله حرمت اسلام تلقی فرموده‌اند. در زیارتنامه ایشان آمده است کسانی که تو را کشتند «وانتهکت حرمه الاسلام» حرمت اسلام را از بین بردند. امام صادق علیه‌السلام در این امر مبالغه نمی‌کند و حضرت عباس به عنوان یکی از نماد‌های اسلام در جامعه آن روز مطرح بوده و وقتی او را به شهادت رساندند حرمت اسلام را از بین بردند.

حضرت مهدی علیه‌السلام در زیارت ناحیه در مورد عمویش عباس فرمود: «السلام علی ابوالفضل العباس بن امیرالمومنین المواسی اخاه بنفسه الاخه لغده من امنه الفادی له الوافی، الساعی الیه بمائه، المقطوعه یداه»؛ سلام بر ابوالفضل العباس فرزند امیرالمومنین که جانش را در راه مواسات به برادرش تقدیم نمود و دنیایش را برای تحصیل آخرتش ثبت کرد و سعی در رساندن مشک آب به او داشت که دو دستش از بدن جدا شد.

فرزند گرامی امیرالمومنین علیه‌السلام با مردم به گونه‌ای بود که به او لقب «باب الحوائج» دادند و در صفات والای انسانی همچون پدر بزرگوارشان بودند. شریف القرشی درباره ویژگی‌های ایشان می‌نویسد: «ابوالفضل همه فضیلت‌ها و صفات پدر را به ارث برد، تا آنکه نزد مسلمانان سنبل هر فضیلت و نماد هر ارزشی والا گشت صفاتی مانند شجاعت، ایمان به خدا، خویشتن داری، صبر و قوت اراده، مهربانی و وفاداری.»

محمدحسین رجبی با بیان اینکه حضرت عباس از نظر علم، عمل، اخلاق و ایمان شخصیت برجسته‌ای داشتند، گفت: «شخصیت حضرت عباس؛ مجموعه‌ای از تمام فضیلت‌ها را در برمی‌گیرد. از نظر علم، عمل، اخلاق و ایمان آن حضرت شخصیت برجسته‌ای بودند و می‌دانیم که کنیه آن حضرت ابوالفضل است هر چند عده‌ای گفته‌اند ایشان فرزندی به نام فضل داشته که به نام او آن حضرت را ابوالفضل خوانده‌اند؛ اما اگر فرزندی به این نام نداشته باشد این کنیه بسیار با مسمایی است که تمام فضیلت‌ها را در خود گردآورده است.»

رجبی دوانی، عابد و زاهد بودن حضرت عباس را از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان دانست و گفت: «آن حضرت بسیار عابد و زاهد بود. اگر چه دست پرورده سه معصوم عظیم‌الشأن امیرالمومنین امام حسن و امام حسین بوده با این حال عنایت ویژه الهی نیز با آن حضرت بوده و به همین منظور عالم برجسته‌ای بار آمدند و در کنار علم بسیار به عبادت فراوان نیز مشغول بودند؛ لذا گفته شده که پیشانی حضرت عباس در اثر کثرت سجده و عبادت‌های فراوان اثر سجده‌ها را در خود داشته است.»