مافیا نداریم (گفت‌وگو با برزین ضرغامی، رییس سازمان زیبا‌سازی شهرداری تهران)

دیدارنیوز ـ در زندگي مدرن امروز، تبليغات يكي از اصلي‌ترين اركان صنعت و تجارت محسوب مي‌شود؛ ابزاري كه مي‌تواند تضمين‌كننده موفقيت فروش هر محصولي باشد. در اين ميان اما، نقش برخي از انواع تبليغات پر‌رنگ‌تر از ساير شيوه‌هاست. روش‌هايي مانند تيزرها و آگهي‌هاي تلويزيوني يا تبليغات بيلبوردي و محيطي. شايد به همين دليل باشد كه امروز تهران به جولانگاهي براي نصب انواع تابلوهاي تبليغاتي تبديل شده است؛ جولانگاهي كه باعث شده تا حتي در و ديوار و درختان و اتوبوس‌هاي شهر نيز به محل‌هايي براي تبليغ انواع كالاها و محصولات بدل شوند. همين مساله، باعث شده تا تبليغات محيطي، امروز يكي از سود‌آورترين صنايع كشور باشد و تابلوها و بيلبوردهاي شهري با قيمت‌هايي نجومي دست‌به‌دست شوند. صنعتي چنان پرسود كه گفته مي‌شود انحصار آن در دست گروهي خاص است كه اجازه ورود بيگانگان را به داخل خود نمي‌دهند. به همين ترتيب، دور از انتظار نيست كه سازمان متولي تبليغات محيطي يعني سازمان زيباسازي هم به دليل حجم مراودات بالاي مالي آن و همچنين نحوه واگذاري تبليغات محيطي، همواره زير ذره‌بين باشد و به سازماني پرحاشيه بدل شود؛ سازماني كه تا همين چند سال پيش گفته مي‌شد درهايش به روي مشتريان و مردم بسته است و به مافيايي در عرصه تبليغات بدل شده است. در دوره جديد مديريت شهري نيز اين سازمان با چالش‌هايي مواجه بود كه آخرين آنها انتشار خبر اهداي تعدادي بيلبورد به يك كارگردان جوان به بهانه روز تولدش بود؛ خبري كه گرچه رد شد ولي حاشيه‌هاي بسياري را به دنبال داشت. به همين بهانه گفت‌و‌گويي با برزين ضرغامي، مديرعامل سازمان زيباسازي شهرداري تهران انجام داده‌ايم تا نگاهي داشته باشيم به وضعيت تبليغات در پايتخت و به خصوص حاشيه‌ها و ابهاماتي كه در مورد اين سازمان مطرح است.
 
آقاي دكتر، زيبا‌سازي هم از آن دست سازمان‌هايي است كه به خاطر نوع عملكردش و همچنين حجم بالاي مراودات ودرآمدهاي كلاني كه دارد، همواره با چالش‌هايي در بين افكار عمومي روبه‌رو بوده است؛ چالش‌هايي كه شايد بخش عمده‌اي ازآن به محرمانه بودن اطلاعات فضاهاي تبليغاتي و بيلبوردها و... برگردد. چون اصولا شهروندان و حتي خبرنگاران چندان اطلاع دقيقي از مقدار فضاهاي تبليغاتي شهر تهران ندارند و شايد به همين دليل هم باشد كه نمي‌توانيم بسياري از استدلال‌هاي شما را در توجيه مسائل بپذيريم ! براي همين بد نيست در همين آغازگفت‌وگوي‌مان، ابتدا نگاهي داشته باشيم به وضعيت فضاهاي تبليغاتي و بيلبوردهاي سطح شهر و اينكه پايتخت كشور الان دراين مقوله در چه وضعيتي است؟

در فرمت‌ها و قالب‌هاي مختلفي هست. بخشي از آنها بيلبوردها هستند، بخشي پرتابل‌ها، بخشي عرشه‌هاي پل، بخشي فضاهاي روي اتوبوس‌ها، برخي ديگر در قالب استند‌هاي ايستاده هستند، گروهي نيز به شكل تلويزيون‌هاي شهري و... هستند. البته از سنوات گذشته، غير از سازه‌هايي كه در اختيار شهرداري است، برخي سازمان‌ها و ارگان‌ها نيز تعدادي بيلبورد و فضاهاي تبليغاتي خاصي را در اختيار دارند كه به ما ارتباطي ندارد.

مانند موسسه نشر آثار حضرت امام (ره) يا موسسه حفظ و نشر آثاردفاع مقدس يا نهادهاي انتظامي و نظامي هم در درون پادگان‌ها و مراكز خود بيلبوردهايي دارند كه بعضا مشرف به معابر و خيابان‌هاي اصلي هم هستند.

بله. كلا سازه‌هاي شهرداري يا در اختيار ما است يا در اختيارشهرداري مناطق. البته كليه مسائل مالي مربوط به سازه‌ها به صورت انحصاري در اختيار سازمان زيباسازي است. ضمن اينكه ما علاوه برسازه‌هاي تبليغاتي و بازرگاني كه داريم، تعدادي سازه مختص فرهنگي و اجتماعي هم داريم كه اينها نيز در اختيار سازمان زيباسازي و مناطق است.

خير. اين تلويزيون‌ها كاملا در اختيار ما است. البته اينكه مي‌گوييم در اختيار ما است منظورم اين است كه مالك آن ما هستيم ولي آنها را از طريق مزايده به بخش‌هاي خصوصي واگذار كرده و مي‌كنيم.

ما ٣٣ هزار مترمربع سازه‌اي داريم كه قابل واگذاري به شركت‌هاي بازرگاني است. حدود ٢٥ هزارمترسازه هم داريم كه در طول سال انحصارا به فعاليت‌هاي فرهنگي اختصاص دارند. ضمن اينكه شركت‌هايي كه در مزايده فضاهاي تبليغاتي شركت مي‌كنند موظف هستند ١٥ درصد فضاهاي بازرگاني را براي مباحث فرهنگي اختصاص دهند. محتواي كار فرهنگي را نيز ما در اختيار آنها قرار مي‌دهيم. در مورد فضاهاي فرهنگي و اجتماعي نيز ما محتواي سازه‌ها را تعيين مي‌كنيم. اين سازه‌ها به پيام‌هاي ايام مناسبتي ملي و مذهبي اختصاص دارند. ايامي چون شهادت‌ها، دهه محرم، نوروز و... بخشي هم به ترويج رفتار فرهنگي و حقوق شهروندي و مشاركت‌هاي مردمي و آموزش‌هاي شهروندي در قالب كمپين‌هايي براي هموطنان اختصاص پيدا مي‌كند. اين كمپين‌ها بيشتر به موضوعاتي مي‌پردازد كه دغدغه شهروندان و شهر است؛ موضوعاتي مانند حقوق شهروندي يا همين كمپيني كه الان در سطح شهر در حال اجراست. كمپيني با عنوان كمپين گفت‌وگو كه به موضوع ضرورت تعامل و گفت‌وگو بين شهروندان و خانواده‌ها مي‌پردازد. البته براي نصب و چاپ و تعويض آنها نيز از طريق مناقصه، طبق ضوابط قانوني پيمانكاراني را مي‌گيريم كه اين كار را انجام دهند.

بله .

دركل سال. يعني هر وقت ما بخواهيم مي‌توانيم از اين مقدار استفاده كنيم. چون مناسبت‌هاي ما در كل سال پراكنده هستند.

البته فقط سازه‌هاي فرهنگي، اجتماعي در اختيار مناطق است وگرنه كل تابلوها و سازه‌هاي تبليغاتي تحت مديريت ماست. در مورد ٢٥ هزار مترمربع فضاهاي فرهنگي و اجتماعي نيزحدود ١٤ هزار متر در اختيار مناطق است.

نه. كلا مديران زيباسازي مناطق با ما هماهنگ هستند. مثلا فرض كنيد كه مي‌خواهيم درمورد جام جهاني كمپيني راه بيندازيم. ما محتوا را روي پرتال سازمان قرار مي‌دهيم و آنها برمي‌دارند و روي سازه‌هاي اجتماعي خود نصب مي‌كنند.

خب، ممكن است خود منطقه و شهردار آن بخواهند در مورد منطقه‌شان كاري كنند و فعاليتي داشته باشند. آن وقت مي‌توانند با اختيارات خود شهردار منطقه از آنها استفاده كنند.

ببينيد، اين به شرايط اقتصادي جامعه برمي‌گردد. مثلا شما تعداد تبليغاتي كه يكي دو ماه پيش روي سازه‌هاي شهري بود را با الان مقايسه كنيد... اصلا با هم قابل قياس نيست و خيلي كمتر شده است.

خب شركت‌هاي طرف قرارداد ما وقتي بازار خوب نباشد، نمي‌توانند به تعهدات‌شان عمل كنند. اين شركت‌ها عملا شركاي سازمان هستند. شما وقتي كه وضع شركايت خوب باشد، وضع شما هم خوب خواهد بود و بالعكس، اگر وضع آنها بد باشد، وضع شما هم بد خواهد بود.

٢٥ شركت.

‌من هنوز هم جواب سوالم را نگرفته‌ام. درست است كه ممكن است اين ٢٥ شركت به خاطر وضعيت بد اقتصادي نتوانند همه تابلوهاي خود را بفروشند ولي به هر حال پيش شما ضمانتنامه و چك دارند و شما مي‌توانيد به سادگي پول‌تان را از آنها بگيريد.

نه. به اين سادگي‌ها هم نيست. اينجا يكسري مسائل حقوقي دارد كه كار را سخت مي‌كند. درحالت مرسوم اين است كه ما بايد تضمين‌هاي شما را به اجرا بگذاريم. ولي مساله اين نيست. موضوع اين است كه ما در مزايده‌هاي بعدي هم نمي‌توانيم سود چنداني بكنيم. حتي اگر اين كار را هم بكنيم، شركت‌هاي بعدي هم باز نمي‌توانند به دليل مشكلات اقتصادي آنها را پر كنند. الان شركت‌هاي طرف قرارداد ما به سختي از پس تعهدات‌شان به سازمان برمي‌آيند.

ظواهر امر همين را نشان مي‌دهد ولي ما خوشبين هستيم.

اصلا چنين نيست. ما در ماه‌هاي گذشته كمپين‌هاي مختلفي را برگزار كرديم. كمپين‌هايي مانند كمپين ويژه نوروز، خوشنويسي، كالاي ايراني، نمايشگاه كتاب، ماه مبارك رمضان، جام جهاني و الان هم كمپين «گفت‌وگو» و... حالا ما به دنبال بررسي تاثيرگذاري اين كمپين‌ها هستيم. يعني مركز مطالعات شهرداري در نظرسنجي‌هايي به دنبال آن است كه ببيند مثلا كمپين جام جهاني يا كمپين گفت‌وگو از ديدگاه شهروندان چگونه بوده است؟ يا اينكه اصلا شهروندان آنها را ديده‌اند يا خير و اگر ديده‌اند، برداشت‌شان از آنها چه بوده است؟ نتايج اين كمپين‌ها نيز به زودي از سوي ما منتشر مي‌شود. ضمن اينكه به دنبال آن هستيم تا جمعي حدودا ٣٠٠نفره از شهروندان اقشار مختلف و صاحبنظران با تخصص‌هاي گوناگون را گرد آوريم و از آنها در مورد دغدغه‌هاي‌شان سوال كنيم تا كمپين‌هاي بعدي را براساس دغدغه‌هاي خود شهروندان برگزار كنيم. در واقع از آنها سوال مي‌كنيم كه از ديد شما مهم‌ترين مسائلي كه مي‌توان در كمپين‌ها به آن پرداخت چيست؟ خودم هم شخصا به دنبال اين هستم كه به سمت و سويي برويم كه بعد نهايي شدن موضوع كمپين‌ها، از خود شهروندان بخواهيم تا پيام‌ها و جملات‌شان را براي ما بفرستند تا روي سازه‌ها نصب كنيم.

الان هم در مناسبت‌ها و ايام خاص يا كمپين‌ها، ما از اين سازمان‌ها مي‌خواهيم تا پيام‌هاي مناسبتي را نصب كنند. ولي خب قبول دارم كه ناهماهنگي‌هايي هم وجود دارد و اولويت‌هاي سازماني خودشان را كار مي‌كنند. درنهايت ما هم معتقديم كه بايد مديريت تمامي بيلبوردها يك كاسه شود ولي خب....

يكي از وظايف سازمان زيباسازي، ساماندهي فضاهاي تبليغاتي است. ما داريم تمام تلاش‌مان را مي‌كنيم. مثلا يكي از اقدامات ما در حوزه فضاهاي تبليغاتي و تابلوهاي مغازه‌هاست. ما همين چند وقت قبل تمام شهرداران نواحي را جمع كرديم و قرار شد هر كدام از آنها بخشي از شهر را پيرايش كنند. بخشي از اين پيرايش همين ساماندهي تابلوهاي مغازه‌هاست. يعني بررسي كنند كه آيا تابلوهاي مغازه‌ها براساس چارچوب و استانداردهاي تعيين شده براي آنها هست يا خير؟ مثلا ممكن است يك مغازه‌اي به جاي يك تابلو، دو تابلو نصب كرده باشد يا اندازه تابلوي وي بسيار بزرگ‌تر از حد معمولش باشد و... در اينجا عوامل شهرداري ورود پيدا مي‌كنند و موضوع را ساماندهي مي‌كنند.

يا بايد تخلف اصلاح شود يا بايد جريمه آن را بپردازد.

بله. متاسفانه از سال گذشته ديوان، اخذ عوارض از تابلوها را ممنوع كرد. استدلال آنها نيز آن بود كه چون شهرداري خدماتي در قبال اخذ عوارض تابلوها به مغازه‌دارها نمي‌دهد، اين عوارض ممنوع است. بعد از اين مصوبه، ما جلساتي را با مسوولان ديوان داشتيم و در آن اعلام كرديم كه عوارضي كه ما از مغازه‌دارها بابت تابلوها مي‌گيريم، بيشتر از آنكه جنبه درآمدي داشته باشد، جنبه نظارتي براي ساماندهي وضعيت تابلوها را دارد. در واقع اهرمي است براي اصلاح وضعيت تابلوها. چون اگر قرار باشد مغازه‌دارها بدون اينكه عوارض بدهند، هر كدام هر تعداد تابلويي كه مي‌خواهند نصب كنند كه، سنگ روي سنگ بند نمي‌شود و آرايش صورت شهر بر هم مي‌خورد. براي همين لايحه‌اي را در اين زمينه آماده كرده و به شورا ارايه داده‌ايم كه منتظر تصويب آن هستيم تا كار را ادامه دهيم. در واقع حتما يكي از سختگيري‌هاي ما در همين ساماندهي تابلوهاي شهري خواهد بود.

درست است كه فعلا، نمي‌توانيم عوارض بگيريم ولي براساس مصوبه خود ديوان، اگر تابلوها از اندازه استانداردشان بزرگ‌تر باشند، آن وقت تبليغاتي محسوب مي‌شوند و بايد جريمه و هزينه يك تابلوي تبليغاتي را بپردازند.

چرا. اتفاقا در دور جديد اين موارد اصلاح شده يعني شهروندان از داخل اتوبوس ديد داشته باشند يا اينكه نبايد كل بدنه به فضاي تبليغاتي بدل شود. اينها را به زودي اجرايي خواهيم كرد تا مشكلاتي كه شما از ‌آن ياد كرديد، مرتفع شود. در مورد پل‌ها نيز انتقادي كه مطرح مي‌شد اين بود كه مي‌گفتند در برخي از نقاط، شهرداري با نصب تبليغات روي پل‌ها، دالان‌هايي درست كرده كه در واقع نقاط «بي‌دفاع» شده‌اند. اين مشكل را هم بررسي كرده‌ايم و درحال رفع آن هستيم. مي‌خواهم بگويم الان ما اگر هم درآمدي داريم آن را براي خود شهر و زيبا شدن آن صرف مي‌كنيم. يعني نگاه‌مان درآمدزايي صرف نيست.

من واقعا مي‌گويم اينچنين نيست. من دستور داده‌ام تمام اطلاعات كاري‌‌مان و سازه‌هاي تبليغاتي و... را روي سايت بگذارند تا هر كس مي‌خواهد بتواند به سادگي از جزييات آن مطلع شود.

من نمي‌خواهم و تمايلي ندارم كه زياد در مورد دوره‌هاي گذشته صحبت و اظهارنظر كنم. ولي واقعا تمام تلاشم اين است كه اگر فردي ايده و طرح خلاقانه‌اي دارد، بتواند در شهر اجرا كند. چون معتقدم رقابت يكي از مهم‌ترين اركان كاري ما است. پس بايد در سازمان باز باشد تا بتوان اين رقابت را ايجاد كرد.

ما دو نوع قضاوت داريم. يكي قضاوت براساس شنيده‌ها و يكي قضاوت در زماني كه خود آدم در بطن ماجرا قرار دارد يا مستنداتي كافي در مورد آن وجود دارد. به نظرم قضاوت براساس شنيده‌ها نمي‌تواند چندان معتبر باشد و به آن استناد كرد. در اين مورد هم واقعا فكر نمي‌كنم اين قضاوت‌هاي بي‌رحمانه چندان در مورد سازمان زيباسازي صادق باشد، ولي در هر صورت ما آماده‌ايم تا هرگونه ابهامي راكه شما يا ساير هموطنان داريد برطرف كنيم.

من اين فرمايش شما را قبول دارم. ولي ما نظارتي روي شركت‌هايي كه بيلبوردها را در اختيار دارند، نداريم؟ حالا چرا نداريم؟ چون معتقديم قيمت‌گذاري‌ها را نياز بازار و شرايط آن تعيين مي‌كند. آنها براي اينكه بتوانند تابلوهاي‌شان را بفروشند بايد با هم رقابت داشته باشند. اتفاقا در يكي از آخرين جلساتي كه با مديران اين شركت‌ها داشتيم ما هم همين انتقاد را مطرح كرديم چون مثلا برخي از اين شركت‌ها در سايت خود قيمت‌هايي نجومي را براي تابلوهاي‌شان اعلام كرده بودند ولي وقتي مشتري به آنها اعتراض مي‌كند، جواب مي‌دهند: شما بياييد پاي كار، ما تا ٨٠ درصد به شما تخفيف مي‌دهيم. سوال ما اينجا بود كه چرا شما اين همه قيمت‌هاي خود را بالا مي‌دهيد كه بعد بخواهيد براي آنها ٨٠ درصد تخفيف بدهيد؟! چرا حاشيه اين سودها اصلا منطقي نيست. ما اين مسائل را مطرح كرده‌ايم ولي اينكه بخواهيم روي آنها نظارت داشته باشيم؛ نه، اينچنين نيست.

ببينيد، اصولا وقتي كه يك هنرمند يا يك شخصيت فرهنگي يا يك مركز فيلمسازي و... مي‌خواهد محصولش را تبليغ كند بسته به اينكه اين محصول تبليغات تجاري يا فرهنگي باشد؛ با آن برخورد مي‌كنيم. مثلا فيلمي ساخته شده يا كنسرتي مي‌خواهد برگزار شود و دست‌اندركاران آن مي‌خواهند تبليغاتي را در سطح شهر داشته باشند. خب در چنين شرايطي بخش بازرگاني اين فيلم يا كنسرت بايد مثل يك محصول صنعتي بيايند و هزينه اجاره فضاهاي تبليغاتي را بپردازند. اينها ربطي به ما ندارد. منتها يك وقتي هم، شخصي يك كار فرهنگي خوبي كرده كه كمتر جنبه تجاري و بازرگاني دارد و به اصلاح كارشان خريدار تجاري ندارد. در چنين مواردي فرد مي‌آيد اينجا و با توجه به نوع كارش، درخواست و استدلال‌هايش را درمورد اينكه محصولش يا كارش، بيشتر فرهنگي است تا تجاري را به ما مي‌دهد و ما نيز پس از بررسي و در صورت تاييد، يكسري فضاهاي تبليغاتي را براي حمايت از وي در نظر مي‌گيريم. اصلا براي اين بخش فرهنگي، تعدادي از سازه‌هاي‌مان را اختصاص داده‌ايم. مثل تئاتر.

رايگان كه نه. ولي در حد چاپ و نصب بنرهاي بيلبوردهاست. يعني رقم‌هاي بسيار پاييني است.

اول از همه اين را بگويم كه من واقعا از موضوع خبر نداشتم. ولي گويا آقاي حسني، رييس سازمان ورزش شهرداري با اين نگاه كه اين كار، درمورد آقاي سردارآزمون است، اين قول را به خانم افشار داده بود ولي بعدا گفته شد كه شهرداري اين بيلبوردها را به خاطر جشن تولد خانم افشار داده است كه اين صحت نداشت.

من مي‌توانم جواب شما را اين گونه بدهم كه ما در طول روز درخواست‌هاي متعددي براي دريافت فضاهاي تبليغاتي از سوي آدم‌هاي مختلفي داريم. ما كه نمي‌توانيم به همه آنها پاسخ بدهيم. فقط به بخشي از آنها مي‌توانيم پاسخ مثبت بدهيم آن هم در چارچوبي كه براي شما تعريف كردم.

نه. به هيچ‌وجه. ما يك سازمان خودگردان هستيم كه حتي قرار است به شهرداري كمك مالي هم بكنيم. اين هم از آن دست مسائل و شايعاتي است كه پايه و اساس درستي ندارد.
 
منبع: اعتماد/حمیدرضا خالدی/۱۱ مرداد ۹۷