فاضل میبدی: لایو آقامیری و احلام اتفاق مثبتی نیست/ چرا تتلو قهرمان جامعه می‌شود و ابوذر غفاری نمی‌شود؟

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: در دوران قرنطینه شاهد اتفاقات بدیع و شگرفی در فضای مجازی هستیم. یکی از این اتفاقات، برقراری ارتباط تصویری زنده(اصطلاحا لایو) بین افراد سرشناس در اپلیکیشن اینستاگرام است که با استقبال فراوان مخاطبان این برنامه روبرو شده است. از جمله در این روزها دو لایو اینستاگرامی در فضای مجازی مثل بمب ترکیده است که هر کدام واجد شاخصه هایی بوده که به نوعی نیازمند تحلیل و بررسی جامعه شناختی و روانشناسی هستند. در حقیقت فضای اینستاگرام بیشتر از همیشه ماهیتی افشاکننده پیدا کرده است، اما این بار افشاگر واقعیت های جامعه ایران شده و نمای جدیدی از جامعه ایران به نمایش گذاشته است.

لایو «امیر تتلو» و «ندا یاسی» رکورد جهانی اینستاگرام در بازدید را شکست. این لایو کاملاً منشوری و مستهجن بود و بسیاری از نوجوانان، جوانان و حتی خانواده‌ها شاهد و تماشاگر و شنونده کلمات رکیک و حرکات ناپسند آن بودند. همچنین لایو اینستاگرامی مربوط به گفت‌وگوی «حسن آقامیری» روحانی پر حاشیه ای که به حکم دادگاه روحانیت خلع لباس شده است با «احلام» خواننده زن ایرانی نیز از جمله لایوهای پر بازدید و البته تعجب برانگیز بود. بسیاری از افراد، این اتفاق را هم‎زیستی مسالمت‌آمیز دو دیدگاه متضاد در جامعه تلقی کردند و در اظهارات خود بیان کردند که باید به صورت نوین به مسائل دینی نگاه شود تا همه افراد جامعه بتوانند در کنار هم بدون مداجله، زندگی کنند. البته برخی نیز با قبیح دانستن اقدام آقامیری، این کار را به منزله مشروعیت بخشیدن به عملکرد احلام برشمردند.

سروصدای این لایوها به قدری زیاد بوده است که بسیاری از صاحب نظران، به ارائه تحلیل پرداخته اند. سوال محوری این است که به واقع، در جامعه امروز ایران و در زیر پوست جامعه چه می‎گذرد؟ شاید این برخوردها در فضای مجازی و نحوه مواجهه مردم با لایوهای اینستاگرامی، به خوبی لایه‎های زیرین جامعه را به تصویر کشیده است.

در خصوص موارد فوق الذکر، دیدارنیوز با حجت الاسلام محمدتقی فاضل‌میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم به گفت‎وگو پرداخته است.

فاضل‌میبدی در بیان تحلیل خود از دو لایو پر بازدید روزهای اخیر می‌گوید: «در سالهای اخیر به دو موضوع، آسیب بزرگی وارد شده است: فرهنگ ملی و تعالیم دینی. فرهنگ ایرانی به معنای واقعی وجود ندارد. جامعه امروز ما دیگر مولوی، حافظ، سعدی و عطار پرور نیست. از طرف دیگر، فرهنگ دینی ما به معنایی که در حوزه های سابق اساتیدی مثل علامه طباطبایی تحویل جامعه می‌داد، دیگر کارایی ندارد. این موارد ضربه بسیار بزرگی به جامعه زده است. این آسیب‌پذیری نیز به نظر بنده از ناحیه متولیان فرهنگ و حاکمان این کشور شروع شده است. قالب تریبون‌های عمومی از صدا و سیما تا تریبون های نماز جمعه و ... را که نگاه می‌کنید، فرهنگ و اسلام به معنای واقعی، دیده نمی‌شود. مثلاً سریال های تلویزیون را که نگاه می‌کنید قصه‎های بی سر و تهی دارند که معلوم نیست پیامشان چیست. بازیگران نیز اصلاً مشخص نیست چه رسالتی را دنبال می‌کنند و چه تعهدی دارند».

وی در ادامه می‌گوید: « کشورمان از لحاظ سیاسی و اقتصادی در تحریم‌ها ضربه‌های زیادی خورده است، اما مسئله فرهنگ به تحریم‌ها کاری ندارد. در مسئله فرهنگ به خاطر حاکمیتِ برخی افراد در رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی که بویی از فرهنگ نبرده‌اند، ضربه‌های بسیاری خورده‌ایم و من احساس خطر می کنم. مثلاً در مسائل دین‌داری، آن چیزی را که در دین نیست قوی جلوه می‌دهند . در بحث کرونا به نام دین، داروی طب اسلامی درست می‌کنند، حرم را شفا دهنده می‌دانند و موارد دیگر. لذا ما در مسائل علمی جلو نرفته‌ایم، به خاطر اینکه می‌خواهیم همه چیز را از نگاه دین به معنای خرافی نگاه کنیم. بنابراین در فرهنگ این چنینی مواردی مثل این لایوها درست می‌شود. چون از این طرف ما جذابیتی ایجاد نکردیم و یک فرهنگ راستین و درستی نداریم. فرهنگی که درون آن فردوسی، حافظ، مولوی و سعدی نشان داده شود. متأسفانه جای این اساتید بزرگ هنر و اخلاق که ما در تاریخ  داشتیم را کسانی گرفتند که ادبیات، تاریخ، فرهنگ و اسلام را نمی‌شناسند و بیشتر آنها در تلویزیون و رسانه‌های عمومی جای دارند و تریبون در اختیار آنها است و مرتب هم سخنرانی می‌‎کنند. من باید از این داستان بسیار اظهار تأسف بکنم».

اسلام و دین، ابزار قدرت شده است

فاضل‌میبدی در خصوص لایو تتلو و ندا یاسی و اینکه چرا جامعه از چنین لایو مستهجنی دیدن کرده، بیان می‎کند: «ما از روزی که در این کشور گفتیم جمهوری اسلامی، اسلام از جای خود خارج شد، چرا؟ برای اینکه هیچ تعریف روشنی از جمهوری اسلامی نداشتیم که بدانیم قرار است اسلام کجا قرار بگیرد. حال از چه زمانی اسلام از جای خود خارج شد؟ وقتی در نظام جمهوری اسلامی، اسلام و دین ابزار قدرت شد، همه چیز از جای خود در رفت. ما مشروب خانه‌ها و فاحشه‌خانه‌ها را بستیم تا نظام اسلامی را حاکم کنیم اما ارزش‌های دینی در بستن مشروب‌فروشی‌ها و فاحشه‌خانه‌ها نبود. ارزش‌های دینی به این است که اگر موردی را بر می‌دارید یک چیز بهتر جایگزین کنید. اگر ظلم را برمی‌دارید، به جای آن عدالت اجتماعی را جایگزین کنید. اگر می‌خواهید فحشا، فاحشه‌خانه‌ها و شهر نو را ببندید باید فکری به حال اقتصاد جوانان بکنید که راه ازدواج برای آنها هموار شود. اگر می‌خواهید مشروب‌خانه‌ها را ببندید باید یک امیدی برای جوانان ایجاد کنید. در جامعه ما با اینکه بارها از مضرات مشروب گفته شده است، اما افرادی الکل می‌خورند و کور می‌شوند و بسیاری هم می‌میرند. در کشورهای اروپایی مشروب‌خانه‌ها باز است و این میزان تلفات ندارند، اما در مدتی که الکل سنتی به بازار کشورمان آمد بسیاری مرده‌اند و تعدادی هم کور شدند. مقصر کیست؟ مقصر جوانان و الکل‌فروش نیست، مقصر جامعه است که این جوان را به این گونه‌ تربیت کرده است. مشروب‌خانه را بسته است و چیز دیگری به روی او نگشوده است. اینگونه نمی‌‌توان جامعه درستی داشت».

وی در ادامه می‌گوید: «شما که مشروب‌فروشی و فاحشه‌خانه را می‌بیندید چه چیزی برای جوانان جایگزین ایجاد کرده‌اید؟ اقتصاد، عدالت اجتماعی، امید و شغل باید برای جوانان مهیا شود که نشده است. چون اگر شده بود این اتفاقات نمی‌افتاد. من معتقدم همه بلاهایی که بر سر ما می‌آید و امثال تتلو در جامعه ما به چهره تبدیل می‌شوند برای این است که چیزی جای موارد بسته شده قرار ندادیم و جوانان به تتلوها پناه می‌برند. اینکه بخواهیم در خطبه نماز جمعه دائم بگوییم مرگ بر آمریکا و اسرائیل و در دهان غرب و شرق بزنیم که مشکل جوان حل نمی‌شود. ما باید برای اقتصاد، شغل و کار جوانان، با دنیا آشتی کنیم ولی این کار را نکردیم. میلیاردها دلار ارز از کشور خارج شده ولی کالایی نیامده و گم شده است. چرا باید در مملکت جمهوری اسلامی که نهادهای فرهنگی و اخلاقی بسیاری درست کردند و مرتباً سران کشور موعظه می‌کنند؛ به گونه‌ای باشند که پول و ارز این کشور گم بشود؟ در کشوری که دختر نوجوان ایلامی درون آن به دلیل فقر خودکشی می‌کند باید کل کشور سیاه پوش بشود و برای این شرایط عزاداری کرد. آیا این نظام، نظام اسلامی است؟ آیا درست است که هر کسی که بر مسند قدرت نشست، بتواند از رانت هم استفاده کند و با دلار ۴۲۰۰ تومان کالا وارد کند بعد با قیمت دلار ۱۶۰۰۰ تومان بفروشد؟ در این شرایط تتلو قهرمان در این جامعه می‌شود و دیگر ابوذر غفاری در اینجا قهرمان نیست».

به محتوا باید بها داده شود

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در خصوص لایو آقامیری با احلام و رویکرد جدید این روحانی خلع لباس شده به دین، اظهار می‌کند: «هیچ اتفاق مثبتی نیست. ما «سبک» و «محتوی» داریم. در شعر، سبک هندی، خراسانی، عراقی و ... داریم، اما آن چیزی که مهم است محتوا است نه سبک، حالا سبک آقامیری و یا هر کس دیگری باشد. اصلاً سبک، مشکل را حل نمی‌‎کند، مشکل ما مشکل محتوا است. بنده معتقدم اگر محتوای فرهنگی این کشور اخلاقی، انسانی و عدالت محور باشد، حالا چه خانم بخواند و چه آقا هیچ فرقی نمی‌کند. ولی اگر محتوای ما محتوای قدرت‌طلبی، پول‌دوستی، ثروت‌اندوزی و دزدی باشد، خانم‌ها نخوانند و آقایان بیایند مداحی کنند هیچ فایده‌ای ندارد. شما اگر کشورتان را پر از مداحی کنید یا پر از آقامیری کنید ولی از آن طرف اقتصاد ناسالم، رانتخواری، دزدی و تبعیض وجود داشته باشد چه فایده‌ای دارد؟ مهم این است که ما جهت این نظام را و محتوای این فرهنگ را درست و اصلاح کنیم. «ما برون را ننگریم و قال را/ ما درون را نگریم و حال را». حال و درون ما خراب است. برون ما خیلی قشنگ است، خیلی کارها می‌کنند که این می‌پسندد و یا آن می‌پسندد. اما توجه جامعه ما دیگر به محتوی نیست، فقط به ظاهر، سبک و فرم‌هایی که در شبکه‌های مجازی است، توجه می‎کنند. روز به روز در کشور ما فرم و سبک عوض می‌شود، ولی آمار فساد، اعتیاد، دزدی، سرقت، رانتخواری و پولشویی مرتب بالا می‌رود. با تعویض سبک مشکل حل نمی‌شود».