طب ایرانی در دوران کرونا چه توصیه‌هایی دارد؟ / پاسخی به شبهات این روز‌ها

دیدارنیوز ـ چند وقتی می‌شود که در سطح جهانی شاهد ویروسی هستیم که تمام مناسبات مختلف زندگی را دستخوش تغییر کرده است. کسی را در جهان سراغ نداریم که این روز‌ها نام کرونا به گوشش نخورده باشد و برای این وضعیت نگران نشده باشد. پزشکان مختلف در سطح جهانی برای درمان این بیماری در تلاش هستند، ولی هنوز واکسن یا دارویی برای حل این بحران به دست نیامده است. تقریبا تمام پزشکان نیز توجه و تمرکز خود را برای راه‌های پیشگیری گذاشته‌اند.

در این بین گروه‌هایی هستند که با استناد به طب سنتی تلاش می‌کنند تا راه‌های پیشگیری و درمان آن را مطرح کنند. برخی از این طب‌ها ریشه‌های علمی دارد و برخی ندارد. افکار عمومی این سوال را دارد که آخر به حرف کدام یک از این گروه‌ها باید توجه کرد. در این بین گروه‌هایی هستند که هم در طب نوین متخصص هستند و هم در طب سنتی حرفه‌ای محسوب می‌شوند. این گروه که بین طب سنتی و مدرن قرار می‌گیرند توصیه‌های معتبری را ارائه می‌کنند.

دیدارنیوز با دعوت از دو پزشک که در حوزه طب سنتی متخصص هستند به دنبال پاسخ به سوالاتی از این دست است. محبوبه ابریشم‌کار و محسن منوچهریان، هم پزشک طب نوین هستند و هم متخصص طب سنتی که در این گفتگو به سراغ توصیه‌های طب ایرانی رفته‌اند و به شبهاتی که این روز‌ها در این حوزه مطرح می‌شود پاسخ داده‌اند.

 

 

اگر ذهن‌تان از اطلاعات پراکنده‌ای که این روز‌ها در این زمینه مطرح می‌شود خسته شده است این گفتگو را بخوانید.
 
دیدارنیوز: برای شروع بحث می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که ما هر زمان که برای حل مشکلی به پزشک مراجعه می‌کنیم بعد از آنکه برای ما دارو‌های مدنظر را تجویز می‌کند، می‌گوید که فلان چیز را بخور یا بهمان چیز را نخور. یعنی که پلی بین طب نوین و سنتی زده می‌شود. در این باره یک تاریخچه بسیار کوتاهی بیان کنید و نکات مد نظر خود را بفرمایید تا در ادامه به سراغ باقی مسائل برویم.

ابریشم‌کار: طب مدرن بر پایه طب سنتی بنا گذاشته شده است. یعنی آنچه که از قبل ابوعلی سینا و طبیبان دیگر شروع کرده‌اند، در دانشگاه‌ها ادامه پیدا کرده و تدریس شده و در سیر پیشرفت خود به طبی که الان در دسترس ما است رسیده است. این‌ها از هم قابل تفکیک نیستند. وقتی که طب قدیم پیشرفت کرد و همه چیز به صورت طبقه‌بندی شده و متریک شد به طبی که الان در دسترس ما است تبدیل شد. ما الان یک طب متریک داریم. یعنی همه چیز در این طب قابل اندازه‌گیری است. همه چیز تیتروار و طبقه‌بندی شده بیان شده است؛ بنابراین ما نمی‌توانیم هیچ وقت آن را کنار بگذرایم، چون پیشرفته همان طب قدیم است که به این صورت درآمده است.

ابریشم‌کار: بله درست است. الان که سیر پیشرفت را طی کردیم و دارو‌ها بیشتر جنبه شیمیایی پیدا کرده‌اند و در آزمایشگاه‌ها یا شرکت‌های داروسازی تولید می‌شوند هنوز هم به استفاده از گیاهان و آنچه از طبیعت به دست می‌آید نیاز داریم. در همه دنیا استفاده می‌شود و باید هم استفاده شود. در بعضی از بیماری‌ها مثلا در مورد میگرن نوشته شده بود ۸۰ درصد بیماران میگرنی از خدمات طب گیاهی (Herbal medicine) استفاده می‌کنند. چون ما ناگزیر هستیم. هر فردی که بیمار می‌شود به دنبال درمان است و هر شیوه‌ای که آلام او را تسکین دهد باید از آن استفاده کند. به خاطر همین هم هست که سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که هر منطقه‌ای، از پزشکی بومی خودش استفاده کند. گیاهانی که در همان منطقه دارد. این دانش بومی مربوط به همان منطقه است. ممکن است گیاهانی که در طب سنتی چینی استفاده می‌شود را در ایران نتوانیم استفاده کنیم، چون دسترسی نداریم.

 

 

 

 

ابریشم‌کار: انسان ها در مناطق مختلف و اقلیم های مختلف، متفاوت هستند و مزاج‌های متفاوتی دارند. بسته به آن اقلیم، استفاده از گیاهان بومی آن منطقه وجود دارد. اما بعضی از گیاهان مثلاً گیاهی که آنتی باکتریال است در آن منطقه به علت شرایط آب و هوایی بیشتر رشد می‌کند. خب به صرفه است از آن استفاده شود. ما یک گیاه گران قیمتی را از آنجا وارد کنیم و در اینجا استفاده کنیم، شاید به صرفه نباشد. ما گیاهان مشابه همان را با همان خواص آنتی باکتریال در منطقه خود داریم. به خاطر همین است که گفته‌اند به صرفه و علمی است که ما از گیاهان همان منطقه برای درمان بیماران استفاده کنیم. هم از تجربیات بومی که مردم دارند و هم از دانششان که در کتاب‌ها به صورت طب سنتی نوشته شده است.

منوچهریان: ما شاید سی یا چهل طب مکمل داشته باشیم اما از عمده‌ترین آن‌ها طب چینی و طب سنتی ایرانی است. بقیه فقط یک شاخه‌ای را گرفته‌اند و به جلو رفته‌اند. ما باید کم و کسری خود را در طب کلاسیک جبران کنیم. مثلاً آنچه که در دانشگاه تدریس می‌شود از طب مکمل، کمبودهایمان را جبران کنیم. یک زمانی، بیمار شرایطی دارد که ما نمی‌توانیم هر درمانی تجویز کنیم. مثلاً فلان دارو را نمی‌تواند بخورد یا نمی‌تواند از داروی بی حسی استفاده کند. این نیست که او را رها کنیم و بگوییم که چون شما نمی‌توانید داروی بی حسی استفاده کنید، ما شما را جراحی نمی کنیم. راه‌های دیگری هم وجود دارد از جمله طب سنتی یا هیپنوتیزم درمانی.

یکی از فوایدی که طب سنتی خودمان دارد، در مزاج‌ها و کارایی آن است که برای ما مزاج‌ها را مشخص می‌کند و برای سالم‌تر بودن می‌گویند گرمی بخورید بهتر است. مقداری توضیح دهیم که در حقیقت به این سادگی هم نیست که هر کسی هر چقدر خواست گرمی بخورد. افراد با توجه به محل زندگی و نژادشان با هم متفاوت هستند. در ایران نژاد‌ها مختلط شده است. اگر خالص بود مثلا شمالی باید مزاجش به سرد و‌ تَر برود، جنوبی به گرم و خشک برود، کردستان به گرم و‌ تَر برود اما خلاف این هم دیده می‌شود. هر کسی به عنوان فرد سالم، هر مزاجی دارد در آن شرایط مزاجی خودش، یک فرد سالم است. نمی‌شود گفت چون مزاجش سرد است او را به گرمی جات ببندیم.

ابریشم‌کار: ما یک طبقه‌بندی در طب ایرانی داریم که با توجه به شاخص‌هایی تشخیص می‌دهیم مزاج فرد چیست. ده آیتم است که به نام اجناس عشره در طب ایرانی است که با توجه به حرکات و فیگور بدن ـ اعم از لاغری و چاقی و حتی رشد مو و رنگ پوست ـ وقتی این ده آیتم را طبقه‌بندی و نمره‌گذاری کنیم در مجموع به عددی می‌رسیم که این عدد تعیین می‌کند این فرد در چه طیفی از گرما یا سرما یا خشکی و تری قرار دارد.

ابریشم‌کار: بله، اگر فردی مزاج‌های مختلف را آزموده باشد یا دیده باشد می‌تواند با یک نگاه هم تشخیص دهد. اگر بخواهد خودش را تشخیص دهد، الان تعدادی از همکاران، این پرسشنامه را تهیه کرده‌اند و حتی اپلیکیشن آن در دسترس است. می‌توانند روی گوشی نصب کنند و با آن، طبع خود را مشخص کنند. خیلی برای درمان‌های ما کاربرد ندارد اینکه بدانیم که مزاج عمومی یا مزاج جبلی ـ یعنی آنچه که با آن دنیا آمده ـ یا مزاج عارضی ـ یعنی چیزی که الان بر بدنش حاکم است ـ فرد به چه نحوی است، یعنی خیلی در درمان ما که پزشک متخصص هستیم شاید تعیین کننده نباشد. اما برای عزیزانی که می‌خواهند طبع خود را بدانند و حالا برای حفظ سلامت خود به کار ببرند شاید از این نظر کمک کننده باشد که ما در صحت، باید موافق مزاج خود تغذیه کنیم و در مرض، مخالف آن تغذیه کنیم. در امراض که بهتر است آن را به طبیبان بسپاریم اما در صحت بهتر است که هر فرد شبیه مزاج خود رفتار کند. مثلاً اگر کسی گرم و‌ تَر است بیشتر تغذیه‌اش به سمت گرمی و تری برود اما افراط نکند.

منوچهریان: در تغذیه، کاری به مزاج همدیگر نداریم. مطابق فصل که چه آب و هوایی است باید غذا تعیین شود. برای همین در تابستان غذا‌ها به سمت تری و خنکی می‌رود. در زمستان به طرف گرمی و خشکی سوق پیدا می‌کند. در فصل‌های دیگر با توجه به شرایط هوا مشخص می‌شود. دانستن اینکه فرد چه مزاجی دارد، چگونه میسر است و به چه دردی می‌خورد؟ چهار کیفیت داریم: خشکی و تری و گرمی و سردی. هر فردی می‌تواند سرد یا گرم یا معتدل باشد. می‌تواند گرم یا خشک یا معتدل باشد. تری و خشکی راحت است. فرد یا چاق، لاغر یا متوسط است. باید روی نمودار ببریم یا طریقه محاسبه‌اش را بلد باشد. اگر متوسط است خودش را معتدل بداند. اگر چاق است خودش را‌ تَر بگیرد. اگر لاغر است خشک بگیرد. حال اگر این چاقی یا لاغری کم است می‌گوید من متمایل به‌ تَر یا خشک هستم.

 

 

 

 

منوچهریان: یک تفاوت طب سنتی با طب کلاسیک این است که در درجه اول، تأکید طب سنتی بر روی سبک زندگی یا حفظ صحت بدن است که شش وادی را در آن قسمت می‌شمارد: خواب و بیداری، حرکت و سکون، تغذیه، آب و هوا، رویداد‌های نفسانی و پاک سازی بدن. در همه این‌ها می‌گوید چه کنیم که این بدن سالم باشد و تعادل خودش را داشته باشد و در مقابل بیماری‌ها مقاوم باشد. اینجا از سیستم ایمنی صحبت نمی‌کند. چون آن وقت‌ها این سیستم‌ها را نمی‌شناختند اما الان که سیستم ایمنی بدن را شناخته‌اند تحقیقات جدید می‌گوید که خواب خوب روی آن مؤثر است. نداشتن استرس روی آن مؤثر است، ویتامین سی یا ویتامین دی روی آن مؤثر است. اما در طب سنتی شناخته شده نبوده است اما به طور کلی تأکید می‌کنند روی اینکه باید همه این‌ها بر سر جای خودش باشد. آن قسمت‌هایی که دسترس ما است و ما می‌توانیم روی آن مانور دهیم که بدن را تقویت کنیم که سیستم ایمنی قوی داشته باشیم قابل دسترس‌ترینش تغذیه است. پرخوری، بدخوری و کم خوری نکنیم. از همه چیز بهره‌مند شویم. در خارج از ایران مثل ما تغذیه‌شان کامل نیست. مثل ما میوه‌جات و سبزی‌جات و خشکبار نمی‌خورند. در کنار آن مکمل‌های ریز مغذی را با غذا می‌خورند. ما همین الان هم این توصیه را نمی‌کنیم. به خاطر اینکه اگر ما به جای آب پرتقال طبیعی، قرص ویتامین سی بخوریم خیلی متفاوت است. آن ویتامین سی که ما به صورت دارویی از داروخانه تهیه می‌کنیم یک جزء از ۵ جزء آن ویتامین سی است که ممکن است در سبزیجات و مرکبات باشد و ما آن را ناقص مصرف می‌کنیم و به علت همین ناقص مصرف کردن است که سازمان بهداشت جهانی گفته در این برنامه کرونا ویتامین سی را مصرف نکنید، چون حالت اسیدی به بدن می‌دهد. کرونا ویروس می‌تواند راحت‌تر به سلول وارد شود ولی اگر این ویتامین سی را کامل با آب پرتقال و سبزیجات و فلفل دلمه‌ای مصرف کنیم، دیگر مشکلی نداریم. باید تغذیه ما کامل باشد و آن چیز‌هایی که در فصل است استفاده کنیم و چیزهای خارج از فصل را نباید استفاده کرد.

 

بعد از آن خواب است که باید تنظیم شود که زود بخوابند. خوابشان به اندازه کافی باشد. طب سنتی بیشتر از این برای ما این را روشن نکرده است، چون در مورد هورمون‌های بدن، اطلاعی نداشته‌اند اما الان با طب جدید می‌دانیم که هورمون‌های بدن در شب ملاتونین و صبح سروتونین و بعد کورتیزول ترشح می‌کنند. اگر خواب کسی به هم ریخته باشد، ترشح این هورمون‌ها به هم می‌ریزد و صدمات آن را می‌بیند. سوم که خیلی مهم‌تر از دو مورد قبلی است، ولی راحت نیست این است که آرامش داشته باشید. اضطراب و استرس نداشته باشید. طب سنتی به این موضوع، رویداد‌های نفسانی می‌گوید. غم و شادی، نگرانی، ترس و ... خیلی مهم است. در طب کلاسیک هم مهم است اما چگونه ممکن است؟ این که قرص و شربت ندارد. از بدو تولد تا زمان مرگ باید به این مسئله توجه کنیم. به نظر من برای همین به این دنیا آمده‌ایم که یاد بگیریم آرامش داشته باشیم. بخشی از آن، دستورالعمل‌هایی است که در حقیقت، علامتی کار می‌کند مثل آسپرین که موقتا درد را ساکت می‌کند. همانند ریلکس کردن بدن، گوش دادن به موسیقی، مسافرت، طبیعت‌گردی و گوش دادن به سخنان آرامش بخش. یکی از اساتید من یک کلیپ صوتی درست کرده‌اند که اگر شب، قبل از خواب فرد گوش دهد یک حالت هیپنوتیزم برای او ایجاد می‌کند که هم آرامش ایجاد شود و هم سیستم ایمنی تقویت شود. یک تمرینات تمرکزی و تنفسی و تصویر سازی ذهنی است که برای تقویت یا رفع بیماری‌ها است. این‌ها موقتی کار می‌کند اما حقیقت این است که از ابتدای زندگی تا آخر، درگیر خیلی از مشکلات هستیم که یکی از آن‌ها بیماری‌ها و یکی از این بیماری‌ها؛ بیماری‌های ویروسی و یک از این بیماری‌های ویروسی، کرونا است. چطور می‌توانیم خودمان را ایمن کنیم که با اتفاقاتی که بیرون از وجود ما رخ می‌دهد نترسیم و نلرزیم و بهم نریزیم؟ یعنی باید یک سطحی از پختگی و معرفت و آگاهی را به دست بیاوریم که آسیب پذیر نباشیم. لازم است که اهل مطالعه، صحبت با افراد دانا و تعمق‌گر و جویا باشیم.
 
دیدارنیوز: الان در بیمارستان امام خمینی مشغول پژوهش هستید. آیا روی کرونا پژوهش می‌کنید؟

ابریشم‌کار: خیر، ما در بخش اعصاب هستیم. روی جراحات اعصاب و نخاع کار می‌کنیم.
 
دیدارنیوز: الان کرونا چقدر روی کار پژوهشی شما در بخش آرامشی که می‌توانید به بیمار بدهید تاثیر گذاشته است؟

ابریشم‌کار: الان بیماران ـ آن‌هایی که خیلی کار‌های اورژانسی ندارند ـ مراجعه نمی‌کنند. ما هم صلاح نمی‌دانیم مراجعه کنند. در منزل بمانند و ارتباطشان را با جامعه کمتر کنند بهتر است. در ادامه فرمایش آقای دکتر یک نکته به ذهن من آمد. در طب ایرانی ما یک اصطلاحی به نام طبیعت داریم. طبیعت یعنی آن چیزی که بدن را اداره می‌کند. می‌گوید پزشک، خادم طبیعت است. یعنی پزشک باید ببیند طبیعت بدن انسان چگونه عمل می‌کند، به آن طبیعت کمک کند که بدن، خودش را به سمت سلامت سوق دهد. در افراد مختلف، ممکن است ایجاد ایمنی در مقابل ویروس‌ها یا عوامل بیماری زا متفاوت باشد. یک فردی است که حساس و زود رنج است باید او را آرام کنیم تا ایمنی را بالا ببریم، یک فردی است که کم خوراک است، باید بگوییم تغذیه‌اش را بهتر کند. یک فردی است که شب‌ها دیر می‌خوابد، باید بگوییم خوابش را درست کند؛ بنابراین باید با طبیعت هر فرد و اداره کننده بدن خودش رفیق شویم و به کمک آن برویم. حتی در بیماری هم همین گونه است. بعد از اینکه فرد به کرونا مبتلا شد باید به طبیعت فرد کمک کنیم. فرض کنیم حتی فردی که می‌بینیم تعریق زیادی دارد می‌گوییم که شاید طبیعت از راه تعریق دارد به بدنش کمک می‌کند. ما در تعریق کمکش کنیم، یعنی دارویی‌هایی تجویز کنیم و تعریق را زیاد کنیم، چون طبیعت این راه را برای دفع مواد در بدنش انتخاب کرده است. یک فردی است که به اسهال مبتلا شده است، ما کمک می‌کنیم اسهال را تا جایی که برای بدنش ضرر ندارد و آب بدنش را کم نکرده، همراه طبیعت او کنیم. حتی اینکه بعضی اوقات تا دو روز یا روز اول بیماری، بیمار بی اشتها می‌شود، ما باز باید به طبیعت کمک کنیم. طبیعت این راه را انتخاب کرده است. طبیعت می‌گوید الان من نمی‌توانم سرگرم هضم شوم؛ بنابراین من باید کمتر غذا بخورم تا بدن در مقابله با آن ویروس و بیماری پیروز شود؛ بنابراین اگر یک طبیب بتواند خادم طبیعت باشد و به طبیعت کمک کند، طبیعت می‌تواند خودش سلامتش را پیدا کند و سلامتی را به دست بیاورد.
 
دیدارنیوز: از مواد گیاهی خوراکی که شما در طب سنتی از آن استفاده می‌کنید، خوراکی‌های ویژه‌ای وجود دارند که بتوانند برای طبیعت‌های متفاوتی که به آن اشاره کردید با کرونا مقابله کنند؟

ابریشم‌کار: در طب ایرانی، گیاهان هم مزاج دارند. گیاهانی که طبع گرم دارند از درجه ۱ تا ۴ درجه‌بندی می‌شوند که حکما و داروسازان قدیم به این توجه داشته‌اند. گیاهی که درجه گرمی‌اش بالا می‌رود، یعنی به سمت ۴ می‌رود سمیت آن گیاه زیاد می‌شود. یعنی آن گیاه دارای عوارض خواهد بود؛ بنابراین دارو‌هایی که می‌خواهیم برای همه استفاده کنیم باید یک مزاج معتدل در حد گرمی ۱ یا ۲ داشته باشند. بهتر است همراه با رطوبت باشد، چون رطوبت هم به مزاج، تعادل می‌دهد. خیلی خشک نباشد. این‌ها را می‌توانیم برای تقریبا همه انسان‌ها تجویز کنیم. مثلاً از غذا‌ها شروع کنیم. غذا‌ها موادی هستند که در طولانی مدت، خوردنشان انسان را دچار عوارض نمی‌کند. مثلاً سیب غذا است و به آن داروی گیاهی نمی‌گویند و می‌تواند به بدن قوه و انرژی دهد؛ بنابراین سیب یکی از مواردی است که فوق‌العاده در این ایام استفاده می‌شود به خاطر اینکه هم مفرح است و روی قلب تأثیر دارد. هم مقوی است و انرژی بدن را بالا می‌برد و هم دارای فیبر است. فیبر‌های محلول و نامحلول دارد و می‌تواند یبوست را از بین ببرد و آب بدن را حفظ کند. خیلی از خواصی که دارد باعث می‌شود که یکی از بهترین انتخاب های ما در این روز‌هایی که کرونا شایع شده، باشد. فالوده سیب ـ که سیب را به صورت رنده شده همراه با گلاب و عرقیات مفرح دیگر مثل عرق بادرنجوبه و عرق بیدمشک تهیه می کنند ـ را می‌توانند استفاده کنند. می‌توانند مقداری عسل اضافه کنند و این را به صورت روزانه مصرف کنند. می‌توان گفت یک مکمل کامل و یک مولتی ویتامین کامل، همین فالوده سیب است. می‌توانند روزانه مصرف کنند. از بین دمنوش‌ها می‌توان بابونه، و آویشن همراه با عناب مصرف کرد. به استفاده از این دمنوش‌ها تنوع دهند. یعنی اگر امروز از یک دمنوش استفاده می‌کنند، روز دیگر از دمنوش دیگر استفاده کنند. برای اینکه هم مایعات خورده باشند هم به بدن گرما داده باشند. الان توصیه شده بیشتر از مایعات گرم استفاده کنید و چون ویروس در محیط گرم از بین می‌رود، شما می‌توانید حتی اگر ویروس به دهان و حلق وارد شده جلوی آن را بگیرید که وارد ریه نشود؛ بنابراین اگر بتوانیم این دمنوش‌های متعادل؛ نه دمنوش‌های خیلی گرم مثل زنجبیل، دارچین و این موارد را روزی سه یا چهار فنجان با تنوع استفاده کنیم واقعاً در پیشگیری می‌تواند مؤثر باشد.

منوچهریان: خانم دکتر مواد غذایی را بیان کردند. می‌ترسیم از دارو‌های گیاهی نام ببریم. نام هر چه را می‌بریم در بازار کمبود ایجاد می‌شود. تا زمانی که هوا گرم نشده، فلفل سیاه هم به غذا اضافه کنند، چون جزو مواردی است که باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود. یک داروی گیاهی هم به نام «بَذَرک سرخ» است که در خارج از کشور به اسم فلکسید (Flax) زیاد استفاده می‌کنند. آن را باید پودر کنند و تفت دهند و یک یا دو قاشق مرباخوری را اول صبح بخورند. از اجزا‌های «قاووت» است که کرمانی‌ها درست می‌کنند. سیاه دانه را می‌توانند حداکثر یک هفته سریع پودر کنند و بخورند. اگر می‌خواهند نگه دارند با عسل یا شربت عسل ترکیب کنند و چند روز بخورند. در همین حد کفایت می‌کند و بقیه آن تغذیه سالم است. باز اگر بخواهیم به مزاج اشاره کنیم حقیقت این است هر چه مزاج افراد به طرف گرمی برود قوی‌تر هستند. مثلا سیاه پوستان آفریقایی بدنشان قوی‌تر از افراد سفید بور مدیترانه‌ای و نژاد‌هایی از این دست است. در بین ما ایرانی‌ها کسی که مزاجش گرم است نسبت به کسی که سرد است بدنش قوی‌تر است. این بدان معنا نیست کسی که مزاجش سرد است، بیمار است و مشکل دارد. به هر حال در یک منطقه‌ای، افراد قوی‌تر هستند و مقابله‌شان با ویروس و بیماری‌هایی که به بدن وارد می‌شود مقاوم‌تر است. نمی‌توانیم راحت بگوییم گرمی مصرف کنید. ما باید رعایت کنیم اما کار‌هایی که می‌توانیم انجام دهیم که متأسفانه اغلب مردم رعایت نمی‌کنند ورزش و فعالیت بدنی است. اغلب مشاغل ما مخصوصاً دانش‌آموزان و دانشجویان ما فعالیت فیزیکی ندارند. اتفاقاً بهترین چیزی که بدن را می‌تواند به سمت تعادل ببرد، ورزش و فعالیت بدنی است. چون از همان جنس بدن، بدن را وا می‌دارد که حرارت غریزی‌اش بیشتر باشد و مزاجش به سمت حالت گرم‌تر و قوی‌تر سوق داده می شود و خون‌سازی بیشتر می‌شود، عضله ساخته می‌شود و استخوان‌بندی محکم‌تر می‌شود. یکی از نقش‌هایش این است که ایجاد آرامش و تقویت سیستم اعصاب و روان ما می‌شود. حقیقت این است ما اگر نگرانی داشته باشیم روی مزاج بدن تأثیر دارد. کسی که مدام غم و غصه داشته باشد مزاجش به سمت سردی سوق پیدا می‌کند. نگرانی ایجاد گرمی می‌کند و خوب است. نگرانی یعنی من احتمال یک خطری می‌دهم و باید یک حرکتی کنم.

 

 

 

 

منوچهریان: بله، نگرانی یعنی شما می‌دانید یک خطری دارد تهدیدتان می‌کند و شما می‌دانید که می‌توانید مقابله کنید و دنبال راه مقابله می‌گردید و حرکت می‌کنید. ترس یعنی اینکه یک خطری وجود دارد و من هم نمی‌توانم کاری کنم و تسلیم می‌شوم. برای همین است که ترس در دین ما گناه است یعنی ما مغلوب شیطان هستیم و خدایی نیست و نگهدارنده‌ای نیست، یا ما راه چاره‌ای نداریم و باید حتماً از بین رویم؛ در صورتی که اینگونه نیست.
 
دیدارنیوز: شما دو کتاب در این زمینه دارید. «آنچه باید برای سلامت جسم و روان بدانیم» و «رهنمود‌های سلامت جسم و جان». در عرصه پزشکی سنتی ایرانی، این کتاب‌ها را نوشته‌اید؟

منوچهریان: من برای اینکه خودمان را راحت کنیم و این اطلاعات را به دست مردم برسانیم یک کتابچه کوچک درست کرده بودم. بعد به این صورت بزرگ‌تر شده و این کامل آن است که همه ما باید این اطلاعات را داشته باشیم. به نظر من اگر کسی از مدرسه و دانشگاه فارغ‌التحصیل شود و این اطلاعات را نداشته باشد فرد نادانی است و مشکل دارد و به خاطر نادانی، به جسم و روح و روان خود صدمه می‌زند.
 
دیدارنیوز: این کتاب در دانشگاه برای دانشجویان تدریس می‌شود؟

منوچهریان: خیر، در دانشگاه همان کتاب‌های مرجع است و من در این کتاب‌ها سعی کردم علاوه بر اطلاعاتی که در طب سنتی ایرانی داریم، از اطلاعاتی که در طب کلاسیک هم هست استفاده کنم. باز اطلاعاتی است که در هیچ کدام نیست و در کتاب‌های دیگر است و حتی ممکن است سینه به سینه منتقل شود، از آن‌ها هم استفاده کرده‌ام. مخصوصاً فصلی هم دارد که مربوط به مسائل روحی و روانی است. در حقیقت کارآیی ذهن و نیرو‌های فکری در سلامت روح و روان است. این نه در کتاب‌های پزشکی کلاسیک است و نه در طب سنتی است.

ابریشم‌کار: یکی از مقاله‌ها در مورد تأثیر گیاه «مورد» بر رینوسینوزیت مزمن است. افرادی که دچار علائم تنفسی هستند، گرفتگی بینی و سینوزیت مزمن دارند، یک شربت گیاهی را درست کرده‌ایم که روی یک عده‌ای از بیماران آزمایش کردیم و آن گیاه مؤثر بود و پاسخ مثبتی گرفتیم و مقاله‌اش چاپ شده است. الان مقاله دیگری در حال انجام است. افرادی که دچار ضایعات نخاعی شده‌اند و هنوز زمان زیادی از آن ضایعه نگذشته و در سه یا چهار هفته اول بعد از ضایعه نخاعی هستند، یک پروژه‌ای است که مصوب شده شروع شود. هنوز به بیمارگیری شروع نکرده‌ایم. یک داروی گیاهی است که می‌خواهیم به آن‌ها بدهیم و با افرادی که این دارو را نگرفته‌اند مقایسه کنیم. این دارو یک حالت ضد التهاب دارد و می‌تواند از التهابات ثانویه‌ای که در نخاع ایجاد می‌شود و سبب فلجی اندام‌ها می‌شود پیشگیری کند. کار حیوانی آن قبلا در کشور‌های دیگر انجام شده و این گیاه در کاهش التهاب نخاع مؤثر بوده و ما الان می‌خواهیم روی داوطلبانی که تازه ضایعه نخاعی برایشان ایجاد شده، آزمایش کنیم.

دیدارنیوز: آخرین رهنمود‌ها را درباره کرونا بیان بفرمایید.
 
منوچهریان: هیچ چیزی در این عالم هستی، بدون فایده نیست؛ حتی این بیماری‌ها و این مشکلاتی که پیش می‌آید. شاید یک نکته مثبت بیماری اخیر این باشد که یک مقداری به سلامت‌مان بیشتر برسیم. برای مطالعه و یا دیدن فیلم‌هایی که به ما یاد می دهد چگونه بخوریم و چگونه بخوابیم، وقت بگذاریم. در پی این باشیم که از لحاظ روحی و روانی، خودمان را تقویت کنیم، چون فکر و روح و روانمان هم مثل جسم، پاک سازی و تقویت نیاز دارد. اتفاقا مهم‌تر از جسم است، چون بر این سوار است و بعد از این دنیا و در عالم‌های بعدی با آن کار داریم. پس ارزش دارد برایش وقت بگذاریم. یک چیزی که از عزیزان می‌خواهم این است که برای خود ارزش بگذارند و به دنبال کسب اطلاعات راجع به این قضایا باشند و سلامت خود را حفظ کنند.

ابریشم‌کار: بهتر است در منزل بمانند. بیشتر به خودشان بپردازند. به امور مفرح پرداخته و از گیاهان مفرح مثل زعفران و هل به مقدار اندک در غذا‌ها استفاده کنند. از سیب و به و هر آنچه که خوشبو و لذت بخش است استفاده کنند و با ایجاد شادی در بدن، سیستم ایمنی را تقویت کنند.