دیدارنیوز ـ سمیه قرنی: انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حال برگزاری است. گروه‌های مختلف مردمی از ساعت‌های ابتدایی در محل‌های اخذ رای گیری حاضر شده و به افراد مورد نظر خود رای می‌دهند. به احتمال زیاد تا یکی دو روز آینده تکلیف نمایندگان مردم در دوره بعدی مشخص می‌شود. این نوشتار به دنبال آن نیست که از لزوم مشارکت در انتخابات یا جریان شناسی احزاب سیاسی در این دوره یا عملکرد شورای نگهبان و دولت و دعوا‌های سیاسی جناح‌ها بگوید. تا به امروز شاید این بحث‌ها موضوعیت داشت و برای افکار عمومی جذاب بود که بدانند چه شرایطی بر این انتخابات حاکم است. اما از امروز به بعد دیگر این بحث‌ها به حاشیه می‌رود و نکته‌ای که مهم است دوره جدید مجلس شورای اسلامی و انتظارات از نمایندگان مردم است.
سوالات، کمی تا قسمتی مشخص هستند. مجلس کارآمد چه ویژگی‌هایی دارد؟ برای آنکه مجلس دو وظیفه اصلی خود یعنی قانونگذاری و نظارت را به خوبی انجام دهد چه کار‌هایی باید صورت بگیرد؟ ویژگی‌های یک نماینده مطلوب چیست؟ و سوالاتی نظیر این ها.
برای رسیدن به این سوالات باید به صورت مختصر، وضعیت حال حاضر کشور را مرور کنیم. باید بپذیریم که کشور در وضعیت مناسبی قرار ندارد. بسیاری از کارشناسان از بحران ناکارآمدی (به خصوص مجلس) صحبت می‌کنند. در کنار مساله ناکارآمدی، فساد هم یکی از مشکلات اساسی کشور محسوب می‌شود. اعداد و ارقام بزرگ و کوچکی که بعضا در رسانه‌ها می‌بینیم و می‌شنویم. متاسفانه این مساله به برخی نمایندگان مجلس و اطرافیان آن‌ها بر می‌گردد. عدم شفافیت و عدم پاسخگویی نیز یکی از مشکلاتی است که در کشور با آن روبروییم و این مساله نیز متاسفانه در رابطه با نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی دیده می‌شود. یکی دیگر از مشکلاتی که به خصوص در رابطه با مجلس شورای اسلامی از آن باید گفت بحث سهم خواهی نمایندگان است. عدم نگاه ملی و نگاه منطقه‌ای و حتی فردی در این بین باعث شده که یک فرآیند سهم خواهی به وجود بیاید.
این‌ها گوشه‌ای از مشکلاتی است که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند و به صورت مشخص با مجلس شورای اسلامی در ارتباط است. می‌توان از بحران‌های اجتماعی که امروز با آن روبرو هستیم نیز گفت. در رابطه با بحران اقتصادی هم چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است. می‌توان گفت که بازگشت به قانون اساسی می‌تواند بسیاری از مشکلات و مسائل مجلس و کشور را حل کند، اما چند توصیه مهم به نمایندگان دوره بعدی مجلس می‌تواند به صورت مشخص دست روی مشکلات اساسی کشور بگذارد و بسیاری از مسائل را بر روال بهبود قرار دهد.
یک. نمایندگان مجلس برای بهبود وضعیت کارآمدی باید ارتباط خود را با جامعه به صورت مداوم حفظ کنند. آن‌ها نباید با رانندگان خود به بهارستان بروند و بعد هم با همان راننده در جلسات حضور داشته باشند و بعد با همان راننده به خانه بروند. نماینده باید در میان مردم هم حضور داشته باشد تا روند تحولات اجتماعی را از نزدیک درک کند. نماینده‌ای که هنوز به دنبال فیلترینگ باشد یا دغدغه قانون چند همسری داشته باشد، نشان می‌دهد که از روند تحولات اجتماعی هیچ درکی ندارد. استفاده از مشاوران دلسوز و نه متملق می‌تواند در این بین کمک کننده باشد. نماینده‌ای که میلیون‌ها کودک محروم از تحصیل را می‌بیند دیگر به دنبال معافیت مالیاتی موسسات مافیایی کنکور نمی‌رود. نماینده‌ای که متوجه بحران‌های زیست محیطی در کشور هست دیگر به طرح‌هایی که به اسم اشتغال زایی کمر به نابودی محیط زیست زده اند و در عمل اشتغالی هم ایجاد نمی‌کنند رای نمی‌دهد. نماینده‌ای که از مسائل اصلی مردم اطلاع دارد قانونگذاری و نظارت را به سمتی مدیریت می‌کند که به سراغ مسائل اساسی بروند و از حواشی فاصله بگیرند. این مساله باعث می‌شود که کارآمدی ایجاد شود. بدون ارتباط مداوم با گروه‌های مختلف اجتماعی نمی‌توان توقع کارآمدی داشت.
دو. در رابطه با بحث فساد هیچ چیزی نمی‌تواند به اندازه آزادی رسانه‌ها و احزاب و گروه‌های مدنی کمکی به حل این وضعیت داشته باشد. همه به خوبی می‌دانیم که وقتی خبر‌هایی مبنی بر فساد گسترده در فلان سازمان را می‌شنویم این اتفاق بدون دخالت صاحبان قدرت شکل نمی‌گیرد. به همین دلیل، قدرت آن‌ها را فقط و فقط می‌توان با قدرتی دیگر کنترل و محدود کرد. در همین راستا هیچ قدرتی به جز قدرت مردم نمی‌توان در این زمینه کمک کند. آزادی رسانه‌ها باعث می‌شود که چشم نظارتی بیشتری در این زمینه داشته باشیم. هر چند که مجلس نیز به عنوان بازوی نظارتی نظام می‌تواند در همین زمینه ورود کند اما بیش از هر چیزی می‌تواند با تهیه قوانین مختلف، به آزادی هر چه بیشتر رسانه‌ها کمک کند. همچنین استفاده از ابزار‌های نظارتی مانند سوال و استیضاح نیز می‌تواند این بستر را در اختیار نمایندگان بگذارد که با مقوله شوم فساد مقابله کنند. هر چند در مواردی دیده شده که همین ابزار به تولید فساد نیز کمک کرده است. شفافیت، دیگر نکته‌ای است که نمایندگان دوره بعدی مجلس باید آن را در دستور کار بگذارند. نمایندگان، هر شش ماه به صورت علنی عملکرد خود را با مردم حوزه انتخابیه خود و رسانه‌ها در میان بگذارند. می‌شود این مساله را هم تبدیل به یک قانون نیز کرد. آن زمان دیگر نمایندگان نمی‌توانند در سیطره غول بی رحم فساد قرار بگیرند و حتی بخشی از آن باشند. مجبورند که به افکار عمومی پاسخ بدهند. پاسخگویی به افکار عمومی علاوه بر اینکه به شفافیت کمک می‌کند در راستای مبارزه با فساد نیز خواهد بود.
سه. متاسفانه یکی از کار‌هایی که نمایندگان مجلس در ادوار مختلف انجام داده اند این است که وقتی به کرسی خود در بهارستان می‌رسند به دنبال کسب امتیاز و چیدمان سیستم مدیریتی حوزه انتخابیه خود می‌روند. آن‌ها تلاش می‌کنند که فلان مدیرکل را از نزدیکان خود بگذارند و بهمان مسئول را از کار برکنار کنند. برای این کار به وزرا فشار می‌آورند و تلاش می‌کنند با این جنس از سهم خواهی، گروه مدیریتی را ایجاد کنند که خواسته‌های آن‌ها را تامین کنند. این مساله باعث می‌شود که وزرا برای آنکه استیضاح نشوند به خواسته‌های آن‌ها تن بدهند. به تعبیر ساده‌تر اعمال فشار به دولت برای کسب خواسته‌های فردی را سازماندهی می‌کنند. قطعا مجلس آینده با تغییر و تحولات مختلفی روبرو است و گروه‌های جدیدی وارد بهارستان خواهند شد. این مساله باعث می‌شود که فرآیند سهم خواهی از دولت بار دیگر اتفاق بیافتد. برای بهبود این وضعیت تنها یک کار می‌توان کرد. از نمایندگان آینده مجلس شورای اسلامی باید خواست که به مسائل، یک نگاه ملی داشته باشند و از منافع شخصی و منطقه‌ای فارغ شوند. اعمال فشار به یک وزیر برای جابجایی مدیران استانی، نه تنها در وضعیت فعلی کشور هدر دادن وقت و انرژی است بلکه به همان ناکارآمدی و فسادی که کشور با آن روبرو است دامن می‌زند.
