اما و اگر‌های تحقق وعده روحانی برای حمایت از ۱۸ میلیون خانوار نیازمند

دیدارنیوز ـ یکی از معضلات کلان فعلی اقتصاد ایران به خصوص در شرایط کسری بودجه، فشار ناشی از پرداخت یارانه‌ نقدی است. در مقطعی دولت از مردم دعوت به عمل آورد که اعلام انصراف کنند، اما مورد استقبال تعداد اندکی واقع شد و گروهی هم که دست به این کار زدند عموما افرادی را در بر می گرفت که دارای جایگاه دولتی بودند. به طور نمونه می‌توان به برخی از نماینده‌های مجلس یا مدیران دولتی اشاره کرد که انصراف دادند. البته این خود جای تامل دارد که به کدام دلیل، این طبقه هم خواهان دریافت ماهانه ۴۵ هزار تومان بودند.

در هر صورت تعداد انصراف دهندگان، تنها یک و نیم میلیون نفر بود و مردم به درخواست دولت در این رابطه لبیک نگفتند، حتی صاحبان مشاغلی مانند پزشکی یا وکالت،  به محض اطلاع از قطع یارانه خود نسبت به آن اعتراض کردند و خواهان برگرداندن آن شدند.

پس از مدتی، بحث شناسایی خانوار‌های با درآمد بالا و غیرنیازمند که یارانه نقدی دریافت می‌کنند، به میان کشیده شد که هنوز هم ادامه دارد، اما شیوه اجرای این کار مشخص نشد. یک بار مسئولان امر مطرح کردند که حساب‌های شخصی افراد مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت که پس از مواجهه با نقد‌های فراوان، طرح مذکور تکذیب شد. آخرین بحث مربوط به این موضوع به بررسی تراکنش‌های مالی ـ بخشی که خرید صورت می‌گیرد ـ مربوط می شد که این امر هنوز به مرحله اجرا درنیامده و نسبت به آن نقد‌های فراوانی وجود دارد.

با وجود مسائل مذکور و در حالی که هنوز مسئله یارانه نقدی حل نشده و معضلی برای دولت به حساب می‌آید و همواره در فصل بودجه نویسی، اما و اگر‌های فراوانی درخصوص تامین منابع مالی آن مطرح می‌شود، حسن روحانی روز دوشنبه در جمع مردم رفسنجان گفت: «تقریباً در کشور ما حدود ۷ میلیون خانوار وضع زندگیشان خوب است و ۱۸ میلیون خانوار نیاز به مساعدت و کمک دارند، به هر خانوار یک حمایتی را ماهانه می‌کنیم که از ماه آینده آغاز می‌کنیم.»

روحانی بدون اشاره به شیوه انجام این کار و بودجه تامین کننده‌اش در ادامه اظهار کرد: «این طرح مهم دولت در سال ۹۸ است که در روز‌های آینده و هفته‌های آینده مشخصات آن برای مردم اعلام می‌شود که به عنوان یک قدم دولت برای حمایت مردم در زندگی روزمره آنهاست تا انشاالله بتوانیم به کمک هم از این تحریم‌ها و مشکلات عبور کنیم و بتوانیم راه بزرگانمان و راه شهیدان مان را ادامه دهیم.»

البته حسن روحانی در این سخنرانی به صراحت اعلام نکرده که مساعدت مورد اشاره، نقدی یا غیر نقدی خواهد بود، ولی با این وجود برای اولین بار نیست که دولت دست به این کار می‌زند. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در شهریورماه اعلام کرد که غیر از پرداخت یارانه نقدی، دولت هر فصل یک سبد غذایی به افراد زیرپوشش و افراد خاص به صورت غیر نقدی می‌پردازد که نزدیک به ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلیارد تومان است.

همچنین دولت در ماه های گذشته، یارانه مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد را افزایش داد، اقدامی که البته مورد نقد پرویز فتاح، رییس وقت کمیته امداد امام خمینی (ره) از این جهت که مبلغ فوق به حساب یارانه نه حساب مستمری‌شان واریز می‌شد، قرار گرفت، ولی دولت کار خود را انجام داد.

از همان ابتدای نهایی شدن قانون هدفمندی یارانه‌ها قرار بر آن بود تا یارانه نقدی در طول زمان قطع شود و در کنار آن اشتغال افزایش یابد، البته در بیشتر کشور‌های توسعه‌یافته دولت به‌صورت هدفمند، نیازمندان را شناسایی و به آنان خدمات ارائه می‌دهد. در ایران هم سازمان‌هایی مانند بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی و خیریه‌ها، نیازمندان را از سایرین متمایز می‌کنند و مورد حمایت مالی قرار می‌دهند، اما تامین منابع مالی آن به خصوص اکنون که کشور در شرایط نامساعد اقتصادی قرار دارد، همواره مورد بحث بوده است.

محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه سال گذشته در رابطه با پرداخت یارانه‌ها اعلام کرد: «در هرماه حدود ٣٨٠٠ میلیارد تومان بین خانوار‌ها توزیع نقدی می‌شود و بیش از ٧٧ میلیون نفر ایرانی هرماه یارانه می‌گیرند که در سال بیش از ٤٢ هزار میلیارد تومان برای دولت هزینه دارد.» با بیان طرح جدید دولت در سخنان رئیس‌جمهور گرچه محسن بیگلری عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات در گفتگو با دیدارنیوز درباره آخرین تصمیم جهت افزایش یارانه مستمندان، آن را خوب و مفید ارزیابی کرد، اما از راه تامین منابع مالی‌اش هیچ آگاهی نداشت و گفت که باید به رئیس‌جمهور تحت عنوان مقام اول اجرایی کشور اعتماد کرد.

از همان روز‌های اول اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها اقتصاددانان، مدیران باتجربه، صاحب‌نظران و نمایندگان ادوار مجلس به دولت هشدار دادند که پرداخت پول نقد به مردم اشتباه است، زیرا منابع ملی را هدر می‌دهد و به تولید ضربه می‌زند و بیکاری را در شهر‌ها و روستا‌ها افزایش می‌دهد. اقتصاددانان نبز در این‌باره گفتند پرداخت پول نقد به افراد به‌جای عدالت، فقر را در جامعه افزایش داده است.

۹ سال از اجرای طرح معیوب پرداخت یارانه نقدی سپری‌شده و هنوز بحث بر سر تعداد نیازمندان است. دولت گرچه سخت است، ولی باید روزی بدون در نظر گرفتن نقد‌ها برای حل این مشکل، پا پیش گذارد و راه حل را از طریق درست بیابد.