روحانی و ترامپ؛ امسال نه سال آینده شاید!

دیدارنیوز ـ رسول شکوهی: مقامات کشور‌ها به پشت تریبون می‌روند و هر کدام نظرات و مسائل مهمی که با آن روبرو هستند را مطرح می‌کنند. برخی کوتاه و برخی طولانی. برخی از روی متن می‌خوانند و برخی از حافظه خود کمک می‌گیرند. برخی عکس و نمودار با خود می‌آورند و برخی از قدرت سخنوری برای جذاب کردن فضا استفاده می‌کنند. مجمع عمومی سازمان ملل و دیدار‌های حاشیه آن و سخنرانی مقامات یکی از پدیده‌هایی است که هر ساله مورد توجه افکار عمومی جهان قرار می‌گیرد. مردم کشور‌ها منتظرند ببیند که از دل دیدار‌ها چه چیزی حاصل می‌شود و مقامات کشور‌ها در سخنان خود بر چه مسائلی تاکید می‌کنند و رقبای آن‌ها نیز چه واکنش‌هایی نشان خواهند داد. کشور‌ها نیز با توجه به شرایط خود از این بستر استفاده می‌کنند تا بتوانند منافع بیشتری را برای کشورشان بدست آورند.

تقریبا هیچ سالی این اجلاس سالانه بدون حاشیه نبوده و امسال نیز این قاعده به قوت خود باقی ماند. شایعات دیدار روحانی و ترامپ به عقیده بسیاری از صاحب نظران، اصلی‌ترین موضوع اجلاس امسال بود. بسیاری از کشور‌ها به صورت رسمی و غیر رسمی تلاش کردند با ایفای نقش میانجی، این دیدار صورت بگیرد. اظهارات مقامات دو کشور نیز این پیام را می‌داد که احتمال دارد که سران آن ها با هم دیدار داشته باشند.

در نهایت، اما این اتفاق رخ نداد و دو کشور مواضع خود را مطرح کردند و بدون هیچ دیداری روحانی به ایران بازگشت. اما این سفر فقط در دیدار با ترامپ خلاصه نمی‌شد. حسن روحانی دیدار‌های زیادی با روسای جمهور و نخست وزیران کشور‌های مختلف از شرق تا غرب داشت. روحانی همچنین در کنار دیدارهایش با رسانه‌ها نیز مصاحبه داشت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در دیدار‌های خود تعاملاتی با دیگر کشور‌ها برقرار کرد و در مصاحبه‌های خود، دیدگاه‌های ایران را مطرح کرد که گفتگوی کریستین امانپور از شبکه سی ان ان با ظریف مورد توجه قرار گرفت.

مجمع عمومی سازمان ملل از ارکان اصلی سازمان ملل متحد است که تمام اعضای سازمان ملل متحد عضو آن بوده و این امکان وجود دارد که در اجلاس سالانه گرد هم جمع شوند و درباره مسائل مهم حال حاضر جهان به گفتگو بنشینند. اما در عمل اتفاقی که می‌افتد این است که باز هم قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای هستند که نکته مهم اجلاس سالانه می‌شوند و دیدگاه‌های آن‌ها است که باعث می‌شود این اجلاس مورد توجه قرار گیرد.

در کنار این مسائل، همواره این اجلاس با حواشی روبرو بوده است. این حواشی مربوط به سال‌های اخیر نیست و همواره در دوره‌های مختلف شاهد حواشی زیادی در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل بوده ایم. از سخنرانی ۴ ساعته فیدل کاسترو تا کوبیدن کفش خروشچف بر تریبون. از نشان دادن آثار شکنجه دوران پهلوی توسط شهید رجایی تا ترک سالن اجلاس توسط برخی از حاضرین در زمان سخنرانی محمود احمدی نژاد. حواشی که تا امروز نیز از آن‌ها یاد می‌شود کم نیست. همین چند سال پیش نتانیاهو نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس با ارائه تصاویری در حین سخنرانی خود و تلاش برای فشار مضاعف بر ایران مورد تمسخر افکار عمومی جهانی قرار گرفت. در دوران جنگ ایران و عراق نیز وقتی وزیر امور خارجه وقت ایران علی اکبر ولایتی مشغول سخنرانی بود یکی از افرادی که گویا از اعضای سازمان مجاهدین خلق بود به سمت تریبون حمله کرد و کاغذ‌های سخنرانی ولایتی را پرت کرد و با واکنش ماموران امنیتی روبرو شد.

 

 

ترامپ نه تنها همواره حاشیه با خودش دارد که اعضای خانواده اش نیز جزو حواشی اجلاس بودند. ایوانکا ترامپ دختر دونالد ترامپ و مشاور او با ظاهر خاصی در اجلاس حاضر شد و زیبایی ظاهری او جزو مسائلی بود که توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی را به خود جلب کرد. ترامپ فقط در این حوزه حاشیه ساز نبود. واکنش‌ها به او نیز جزو حواشی اجلاس امسال بود. یکی از اعضای هیئت ونزوئلا در هنگام سخنرانی دونالد ترامپ در حال مطالعه کتابی درباره سیمون بولیوار یکی از مبارزان آمریکای لاتین علیه استعمار آمریکا بود.

آمریکا مزاحمت‌هایی در صدور ویزا برای مقامات ایرانی نیز ایجاد کرده بود و محدودیت‌های خود برای مقامات ایرانی را ادامه داد. کاری که در نهایت بی نتیجه بود و ویزای مقامات ایرانی صادر شد و باز هم رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در سخنرانی‌ها و دیدار‌های خود و مصاحبه با رسانه‌ها مواضع ایران را منعکس کردند.

اتفاق عجیب نشست امسال، سلفی گرفتن رئیس جمهور جوان السالوادور بود. نجیب ابوکیله رئیس جمهور ۳۸ ساله السالوادور پیش از آنکه نخستین سخنرانی خود در مجموع عمومی سازمان ملل را آغاز کند از مخاطبان خواست که یک لحظه صبر کنند و سپس در اقدامی عجیب، گوشی موبایلش را از جیبش خارج کرد و در حالی که مقابل حضار ایستاده بود از خود سلفی گرفت. او بر نقش تکنولوژی تاکید کرد و با این کار سیاست را وارد عرصه عمومی کرد.

فارسی صحبت کردن وزیر امور خارجه اسرائیل نیز از حواشی نشست امسال بود. اسرائیل کاتز که به جای نتانیاهو ـ که درگیر مسائل داخلی است ـ سخنرانی می‌کرد بحث اصلی خود را بر محدود کردن ایران گذاشته بود و در بخشی از صحبت‌های خود به زبان فارسی گفت: به سران رژیم ایران به زبان خودشان می‌گویم: «جوجه را آخر پائیز می‌شمارند».

 

 

از حواشی که بگذریم باید به سراغ متن اجلاس امسال مجمع عمومی سازمان ملل برویم. کشور‌ها و صاحب نظران و افکار عمومی جهانی منتظر یک اتفاق تاریخی بودند. آن‌ها منتظر بودند تا ببینند روحانی و ترامپ با هم دیداری خواهند داشت یا نه. هر چند که قبل از سفر روحانی به نیویورک اکثر مقامات عالی رتبه کشور، مذاکره در شرایطی که تحریم‌ها پا برجاست را رد کرده بودند، اما همچنان شایعاتی مبنی بر دیدار این دو نفر وجود داشت.

شایعات در حد شایعه ماند، اما سخنرانی‌های هر دو نفر نشان داد که شرایط تغییر نکرده است. حسن روحانی به صراحت در سخنرانی خود گفت که پاسخ ایران به مذاکره تحت تحریم «نه» است. او همچنین به این نکته اشاره کرد که اگر با اسم برجام مشکل دارند به رسم آن برگردند. برخی از کارشناسان از این حرف، کوتاه آمدن ایران را تعبیر کردند که در صورت بازگشت تحریم‌ها به حالت قبل، حاضر به مذاکره است. او همچنین به این نکته اشاره کرد که اگر طرف غربی چیز‌های بیشتری می‌خواهد باید بیشتر هم بدهد. این سخنرانی نشان از واقع بینی سیاست خارجی دولت روحانی دارد که با حفظ مواضع، همچنان بر مذاکره تاکید دارد.

روحانی به بدعهدی آمریکایی‌ها اشاره کرد که در مواردی نظیر برجام، این مساله خود را نشان می‌دهد و این هشدار را به کشور‌های منطقه داد که در روز واقعه، ما و شما می‌مانیم و آمریکا همسایه ما نیست. برخی از کارشناسان از عبارت «اول همسایه؛ آنگاه خانه» که روحانی در سخنان خود از آن استفاده کرد چراغ سبز به دولت سعودی تعبیر کردند و مدعی شدند شرایط نامناسبی که بین دو کشور وجود دارد قابل ترمیم است؛ مشروط بر آنکه رسم همسایگی رعایت شود. روحانی از ائتلاف امید یا ابتکار صلح هرمز با حضور کشور‌های منطقه نیز گفت که برای امنیت هر چه بیشتر خلیج فارس ضروری است تا دیگر شاهد حضور نیرو‌های نظامی کشور‌های خارج از منطقه در خلیج فارس نباشیم. واکنش‌ها به سخنان روحانی در داخل و خارج بسیار مثبت بود. حتی منتقدین روحانی در داخل نیز از سخنان او حمایت کردند و این سفر برای تیم ایرانی دستاورد‌های خوبی داشت. نه از این جهت که تحریم‌ها برداشته شد، از این جهت که ایران مواضع به حق خود را به گوش جهانیان رساند.

در مقابل، دونالد ترامپ بیش از آنکه پاسخگوی عملکرد خود در رابطه با مناسبات بین المللی باشد از عملکرد داخلی خود گفت. او از ارزش‌های آمریکایی گفت و اینکه می‌خواهد آمریکا را به جایگاه اصلی خود برساند. استفاده انتخاباتی از این سخنرانی، نکته‌ای بود که اکثر صاحب نظران به آن اشاره کردند. او بعد از این کار به سراغ حمله به ایران رفت. رئیس جمهور آمریکا ایران را متهم به کشتار و خونریزی کرد و از تعبیر «عطش خونریزی» در رابطه با ایران استفاده کرد. او هدف خود را از «کارزار فشار حداکثری» به ایران، وادار کردن این کشور به مذاکره برای تعریف مجدد مسائل هسته ای و موشکی و همچنین نقش ایران در منطقه دانست. او به صراحت اعتراف کرد که فشار زیادی به ایران وارد کرده است. ترامپ به چین و جنگ تجاری با این کشور نیز پرداخت و به سیاست‌های این کشور حمله کرد.

در نهایت دیداری بین دو کشور شکل نگرفت و هر چند که همه کشور‌ها از ایران توقع داشتند که با آمریکایی‌ها دیدار داشته باشد، اما رئیس جمهور ایران به صراحت مواضع کشورمان را مطرح کرد. دونالد ترامپ که برای انتخابات ریاست جمهوری سال آینده آماده می‌شود در تلاش است که با فشار حداکثری به ایران، مذاکراتی را که به نظر می‌رسد بیشتر ظاهری باشد را صورت دهد تا با دست پر به کارزار انتخاباتی وارد شود. او که در صحنه بین الملل، تقریبا هیچ دستاوردی نداشته تلاش می‌کند که با کارت ایران بازی کند شاید در انتخابات به نتیجه‌ای برسد. در مقابل، ایران به صراحت اعلام کرده تا زمانی که تحریم‌ها برقرار است و ملت ایران تحت فشار هستند مذاکره معنایی ندارد. اما به خاطر شرایط خاصی که دو کشور دارند باید منتظر ماند و صبر کرد تا مجمع عمومی سال آینده و اینکه چه اتفاقاتی در جهان رخ می‌دهد و آیا در این یک سال، اتفاقی مثبت در جهت امنیت و صلح جهانی رخ می‌دهد یا نه. تا سال آینده صبر کنیم.