شانس عبدالله عبدالله در انتخابات افغانستان از اشرف غنی بیشتر است

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: فردا یعنی ششم مهرماه برابر با ۶ میزان ۱۳۹۸ سومین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با ۱۶ داوطلب برگزار می‌شود. انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را از نظر شکلی نمی‌توان با نمونه دیگری در دنیا مقایسه کرد. ترکیب جمعیتی افغانستان به شکل قومیتی است و با توجه به اینکه در این کشور رویکرد ملی هنوز بر نگاه قومی غالب نشده است، معادلات انتخاباتی را اقوام رقم می‌زنند.

بعد از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تاکنون به جز دولت‌های انتقالی برهان الدین ربانی و موقت حامد کرزای، سه دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده است که دو دوره یعنی ده سال حامد کرزای منتخب مردم شد و دوره سوم محمداشرف غنی به عنوان رئیس جمهوری از سوی مردم افغانستان برگزیده شد. این دو رئیس جمهور از قوم پشتون بودند. عبدالله عبدالله در دوره قبل رقیب اصلی اشرف غنی بود و معتقد بود در انتخابات تقلب صورت گرفته است. اختلاف این دو به جایی رسید که آمریکایی‌ها پا در میانی کردند و این داستان به حکومت شراکتی (تحت نام وحدت ملی) ختم شد که در کنار پست ریاست جمهوری، ریاست اجرایی (رئیس الوزرا) تعریف شد. این کار برای دوری جستن از اختلاف و رویارویی قومی انجام شد.

حال در آستانه انتخابات ۶ میزان ۹۸ هستیم. از ۱۸ نفری که در انتخابات کاندیدا شده بودند دو نفر انصراف داده و ۱۶ نفر همچنان در عرصه رقابت حضور دارند. به نظر می‌رسد همچنان رقابت اصلی بین اشرف غنی از قوم پشتون و عبدالله عبدالله از قوم تاجیک باشد. هر یک از این افراد تلاش کردند معاونینی از دیگر اقوام برای خود برگزینند که شاید بتوانند سبد رای خود را رنگین‌تر کنند.

 
افغانستان هنوز کشور شیوخ است

 دموکراسی نوپای افغانستان در حال کوشش، خطا و تمرین راه رفتن است. این کشور سیستم رفتار و مکتب سیاسی-اجرایی خود را از دنیا عاریه گرفته است و خصوصیاتی از دموکراسی و اسلام گرایی را تلفیق کرده و حکومت خود را جمهوری اسلامی افغانستان می‌نامد. همسایه شرقی ایران آماده ورود به کارزار سیاسی دیگری است. دیدارنیوز در همین ارتباط در گفتگو با یکی از کارشناسان مسائل افغانستان، شرایط کنونی و آینده انتخابات این کشور را مورد واکاوی و بررسی قرار داد.

سید محمدجواد هاشمی کارشناس مسائل افغانستان به دیدارنیوز گفت: در انتخابات افغانستان ۱۸ نفر کاندیدا شده بودند که دونفر انصراف دادند و اکنون ۱۶ نفر در عرصه رقابت باقی مانده اند. مثل دوره گذشته دو چهره شاخص یعنی عبدالله عبدالله و محمداشرف غنی رقبای اصلی هستند. افغانستان هنوز کشور شیوخ است بدین معنی که هنوز رقابت سیاسی بین اقوام است، در دوره قبل بیشتر چهره‌ها مثل آقای حامد کرزای از آقای غنی حمایت کرده بودند، ولی در این دوره کسانی که به عنوان مجاهدین قدیم شناخته می‌شوند، بیشتر اعلام کرده اند که از آقای عبدالله حمایت می‌کنند.

وی افزود: نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که چون هزینه انتخابات افغانستان از بیرون تامین می‌شود، حمایت کشور‌های خارجی از شخص خاصی می‌تواند سرنوشت انتخابات را تعیین کند. اگر صلح با طالبان به نتیجه می‌رسید، احتمال اینکه آقای غنی مورد حمایت بیشتری از سوی کشورهایی چون آمریکا قرار گیرد بیشتر بود، ولی چون این بحث معلق شده و هنوز چشم انداز روشنی در خصوص آن وجود ندارد، احتمال دارد وضعیتی که در انتخابات گذشته بین غنی و عبدالله پیش آمد و به دولت مشترک (وحدت ملی) انجامید؛ تکرار شود. کشور‌های خارجی دخیل در مسائل افغانستان هنوز موضع مشخصی را اعلام نکرده اند و موضع برخی از شیوخ اقوام در افغانستان هم تاکنون مشخص نشده است. این موارد در میزان و کیفیت مشارکت تاثیر مستقیم دارند.
 

عبدالله و غنی؛ رقبای اصلی انتخابات ماه میزان 

هاشمی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه دو نفر (حنیف اتمر و زلمی رسول) از کاندیدا‌های ریاست جمهوری اعلام کناره گیری کرده اند آیا می‌توان منتظر انصراف تعداد بیشتری از ۱۶ نفر باقی مانده بود؟ اظهار کرد: آقای اتمر بعد از موعد قانونی که برای انصراف اعلام شده بود انصراف داد و به صورت شفاف کناره گیری خود را اعلام نکرده بود، به همین دلیل ممکن است در لیست کاندیدا‌های نهایی حضور داشته باشند.
 
این کارشناس مسائل افغانستان یادآور شد: کاندیدا‌هایی که قصد کناره گیری داشتند قانونا باید تا پایان خرداد ماه انصراف می‌دادند، بعد از آن اگر قصد انصراف داشته باشند مشمول جریمه‌ای می‌شوند که قانون پیش بینی کرده است. چون دیر اقدام کرده اند مبلغی را باید به دولت پرداخت کنند. در افغانستان هر کاندیدایی که اعلام حضور می‌کند باید دو کار انجام دهد، یکی اینکه صدهزار کپی شناسنامه از هواداران خود به کمیسیون انتخابات تحویل دهد و دوم اینکه معادل سیزده هزار دلار به دولت پرداخت کند؛ بنابراین با توجه به اتمام مهلت انصراف که خرداد ماه بود بعید می‌دانم از افراد باقی مانده کسی انصراف دهد.
 
وی خاطرنشان کرد: دو نفر یعنی آقایان غنی و عبدالله رقبای اصلی این دوره از انتخابات هستند. افراد شاخصی چون احمدولی مسعود (برادر احمدشاه مسعود) و آقای لطیف پدرام هم در صحنه رقابت حضور دارند، ولی به نظر نمی‌رسد بتوانند آرا قابل توجهی کسب کنند.
 
هاشمی با بیان اینکه آقای عبدالله عبدالله معاون اول و دوم خود را از میان هزاره‌ها و تاجیک‌ها انتخاب کرده است، اظهار کرد: آقای اشرف غنی هم معاونین خود را به ترتیبی انتخاب کرده که بتواند از ظرفیت همه اقوام استفاده کند. به هر ترتیب همه رقبا تلاش دارند رویکرد خود را ملی معرفی کنند که گستره و فراوانی بیشتری از آرا را جذب کنند.
 
وی در خصوص جایگاه طیف گلبدین حکمتیار در عرصه اجتماعی افغانستان گفت: اگر چه حکمتیار به دولت پیوسته است، ولی نگاه بنیادگرایانه خود را دارد و نمی‌توان شانسی در انتخابات پیش رو برای او متصور بود، چون از طرفی طالبان او را خائن می‌داند و از سویی آقای حکمتیار در میان افراد روشنفکر، تحصیل کرده، اقشار متوسط به بالای جامعه افغانستان و جامعه مدنی جایگاهی ندارد، زیرا در افکار عمومی او متهم به هم پیمانی و همکاری با گروه طالبان است.
 
این کارشناس مسائل افغانستان در پیش بینی انتخابات ریاست جمهوری ششم مهر افغانستان گفت: آقای غنی در دوره قبل توانسته بود افراد و گروه‌هایی از سیاست مداران، اقوام، تجار و احزاب را جذب کمپین خود کند، بخش زیادی از همین افراد اکنون اعلام کرده اند از عبدالله عبدالله حمایت می‌کنند. با توجه به اینکه بحث صلح در افغانستان در دوره اشرف غنی به نتیجه نرسید و آقای عبدالله در این دوره روی آن تمرکز کرده است این می‌تواند از جمله برگ‌های برنده این کاندیدای تاجیک باشد. اگر معادلاتی که بیرون از رقابت‌های انتخاباتی اتفاق می‌افتد به سمت عبدالله عبدالله جهت پیدا کند می‌تواند پیروز این رقابت شود.

جمعیت مجموع دو قوم هزاره و ازبک با جمعیت پشتون برابر است

هاشمی با ذکر این نکته که اکثریت پشتون زبان‌ها حامیان محمداشرف غنی هستند، خاطرنشان کرد: البته عبدالله عبدالله در لایحه‌هایی از جامعه پشتون افغانستان رای دارد، ولی در مقایسه با آقای غنی رای قابل توجهی نیست. ازبک ها، تاجیک ها، هزاره‌ها و ترکمن‌ها ظرفیت‌های رای عبدالله عبدالله هستند. آقای محقق از شخصیت‌های نافذ قوم هزاره و از سیاست مداران کارکشته افغانستان، این دوره به عنوان معاون آقای عبدالله معرفی شده است که شرایط ایده آلی را برای او مهیا می‌کند. به نظر می‌رسد از لحاظ قومیتی ترکیب خوبی حول محور آقای عبدالله جمع شده اند، اما نباید از نظر دور داشت که معادله سیاسی افغانستان فقط داخلی نیست و باید منتظر تاثیر گذاری عوامل بیرونی بر این کارزار ماند، زیرا سرنوشت جنگ، صلح و انتخابات افغانستان منشأ داخلی ندارد و بیشتر تحت تاثیر کشور‌های خارجی است به همین دلیل خیلی نمی‌توان بر اساس معادلات صرف قومی و سیاسی داخلی، پیش بینی قطعی ارائه داد.

وی در پاسخ به این پرسش که اقوام افغانستان معمولا هر کدام چه درصدی از آرا را به خود اختصاص می‌دهند، گفت: جمعیت پشتون در افغانستان در اکثریتند، ولی نمی‌توان عدد داد. بعد از آن هزاره ها، تاجیک ها، ازبک ها، ترکمن‌ها و اقوامی چون بلوچ‌ها در سپهر سیاسی و انتخاباتی آن کشور رای دارند. از نظر جمعیت، مجموع دو قوم هزاره و ازبک با جمعیت پشتون برابر است.

نگاه ایران به طالبان، آزمایشگاهی است نه راهبردی!
 

هاشمی در خصوص سفر هیات طالبان به ایران، احتمال ممانعت طالبان از برگزاری انتخابات در افغانستان و امکان تاثیر گذاری آن‌ها بر این پروسه سیاسی اظهار کرد: طالبان مثل خود آمریکا خیلی به معاهدات و قرارداد‌ها پایبند نیست، روزی با آمریکا مذاکره می‌کند، به عربستان و روسیه نزدیک می‌شود و به ایران سفر می‌کند اما به نظر من در این مقطع زمانی، نزدیک شدن طالبان به ایران نه برای افغانستان مطلوب است و نه برای ایران. این از جمله اشتباهاتی است که مسئولان سیاسی دو کشور انجام می‌دهند. به نظر می‌رسد نگاه به طالبان، رویکردی آزمایشگاهی است تا راهبردی، ولی به طور کلی طالبان نمی‌تواند مانع عمده‌ای سر راه انتخابات افغانستان باشد. جامعه مدنی و سیاسی افغانستان نوپاست و برای پیشبرد روند دموکراتیک اشتیاق زیادی دارد و حاضر است برای این کار هزینه کند، انتخابات هم از جمله مباحثی است که نسبت به آن اقبال و رغبت در افغانستان وجود دارد، لذا ممکن است گروه طالبان مثل گذشته، دست به کار‌های تروریستی و انتحاری بزنند، ولی در کلان موضوع بی تاثیر است.