کارکرد «سینما» بازنمایی واقعیت‌های اجتماعی است

دیدارنیوز ـ سینما جدیدترین شاخه هنر، معروف به هنر هفتم است که امروزه یکی از عمومی ترین و محبوب ترین تولیدات هنری را ارائه می کند. سینما اگر چه جوان، اما پررونق ترین، پربارترین و جنجالی ترین تاریخ را پشت سر گذاشته و به نحوی گریزناپذیر در کلیت تاریخ قرن بیستم جای گرفته است.

در یکصدمین سال ورود سینما به ایران «بیست و یکم شهریورماه» به عنوان روز ملی سینما در تقویم جمهوری اسلامی ایران نامگذاری شد. این نامگذاری نشان دهنده پیوند سینما با حوزه های فرهنگی و اجتماعی و حتی اقتصادی جامعه ماست.

سینما در نگاه اول یکی از مظاهر دنیای مدرن در حوزه صنعت محسوب می شود که با استفاده از تصاویر متحرک فضایی سرگرم کننده را برای مخاطبان خود که همان تماشاگران هستند ایجاد می کند، اما سینما به عنوان هنر هفتم با به خدمت گرفتن موسیقی، نقاشی، نویسندگی، شعر، مجسمه سازی و تئاتر به عنوان عناصر 6گانه هنر علاوه بر تقویت خود، موجب اعتلای سایر هنرها نیز شده است.

امروز دیگر سینما یک وسیله سرگرمی ساز نیست و نمی توانیم کارکردهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن را نادیده بگیریم.

رضا علیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در گفت وگو با ایسنا، سینما را یکی از عناصر ارتباطی در دنیای مدرن دانست و اظهار کرد: سینما تنها وسیله انتقال پیام نیست، بلکه تولیدکننده پیام هایی است که این پیام ها هم می تواند سرگرم کننده باشد و هم موجب ارتقای دانش و اطلاعات مردم شود.

وی یکی از کارکردهای سینما را کمک به حوزه های اجتماعی و فرهنگی دانست و افزود: سینما این قابلیت را دارد که به طرح مسائل اجتماعی و فرهنگی بپردازد و براساس اثرگذاری عمیقی که بر حواس مخاطبانش دارد، از طریق همذات پنداری و تجربه های مشترک به کاهش دردهای جامعه کمک کند، اما سینما درمانگر نیست.

دکترای جامعه شناسی با بیان اینکه سینما مستقیما منطق و احساسات انسان را هدف قرار می دهد، گفت: در دنیای مدرن از سینما برای انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی و انسانی استفاده می شود و به مخاطبان نسبت به محیط پیرامونشان هشدار می دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان ادامه داد: سینما زودتر از جامعه به چالش ها و مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی می پردازد و با انتقال حس مطالبه گری و پرسشگری به مخاطبان موجب تنویر افکار عمومی می شود، اما نهادهای متولی وظیفه دارند این هشدارها را جدی بگیرند و درصدد درمان دردهای فرهنگی و اجتماعی برآیند.

وی با اشاره به قدمت بیش از یکصد ساله سینما در ایران، خاطرنشان کرد: سینمای ایران جایگاه خودش را پیدا کرده و از سینماگران قوی برخوردار است.

علیزاده با بیان اینکه طی سال های اخیر موضوع آسیب های اجتماعی مورد توجه فیلم سازان ایرانی قرار گرفته است، افزود: البته طرح چنین موضوعاتی در حوزه سینما فیلم های تولید شده را جشنواره پسند می کند، اما می تواند به مرور علاوه بر ایجاد آگاهی در حوزه آسیب های اجتماعی، یک دل مردگی و پژمردگی اجتماعی ایجاد کند.

وی حوزه سینما و تولیدات سینمایی را نیازمند کار پژوهشی دانست و خاطرنشان کرد: کارکرد سینما و فیلم بازنمایی واقعیت های اجتماعی است و می تواند دورنمایی از آینده مورد انتظار را ترسیم کند.

دکترای جامعه شناسی، سینمای دهه 60 ایران را متاثر از فضای انقلاب و دفاع مقدس دانست و یادآور شد: تولیدات سینمایی در دهه 70 آرمان گرا تر شد و مسئله جوانان مورد توجه جدی قرار گرفت، اما به واسطه افزایش آسیب های اجتماعی از دهه 80 فضای سینمای ایران به سمت موضوعات اجتماعی رفته و این روند کماکان ادامه دارد.

وی جامعه را بستر شکل گیری سینما دانست و گفت: نویسنده در خلاء نمی نویسد و سینما منبعث از جامعه ای است که در آن زندگی می کنیم.

علیزاده با بیان اینکه سینما یک سرگرمی فرهنگی و هنری است، تصریح کرد: سینما در کنار همه جنبه های هنری، یک کالای فرهنگی است و مخاطبان خاص خود را دارد، اما بر خلاف وجهه جهانی، در ایران مخاطبان خاص سینما در اقلیت قرار دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان ادامه داد: سینما به عنوان یک کالای فرهنگی در جامعه ما مغفول واقع شده است، زیرا مشکلات اقتصادی موجود، سهم کالاهای فرهنگی را در سبد خانوار کاهش داده و برای فرهنگ هزینه نمی کنیم. سینما نیز به عنوان یک کالای فرهنگی تحت تاثیر این رویه است.

وی یکی دیگر از عوامل عدم گرایش جامعه به سینما و تئاتر را مشکلات زیرساختی دانست و عنوان کرد: البته طی سال های اخیر سینما به عنوان یکی از مولفه های مهم فرهنگی وارد زندگی اجتماعی شده و مردم به سمت سینما و تماشای فیلم به عنوان یکی از جلوه های نشاط اجتماعی گرایش پیدا کرده اند لذا می طلبد که سینما یک پیوند قوی با حوزه کتاب برقرار کند تا محتوای فرهنگی و اجتماعی لازم را در قالب پیام های انسانی به جامعه منتقل کند.