هدف از سفر‌های ظریف؛ کاهش تبعات تحریم یا زمینه سازی برای مذاکره؟

طی روز‌های اخیر، ادبیات و اقدامات طرفین ماجرا دچار تغییراتی شده است. مدتی است که جان بولتون کمتر صحبت می‌کند، ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی ضمن اینکه بر موضع قبلی خود مبنی بر اینکه ایران باید رفتار خود را عوض کند پای فشاری می‌کنند، ولی از رفتار‌های آن‌ها به نظر نمی‌رسد شدت و حدّت گذشته را داشته باشند.

به شکل عجیبی مقامات اسراییل در سکوت به سر می‌برند، تلاش کشور‌هایی همچون عربستان سعودی و امارات عربی متحده برای مقصر جلوه دادن ایران در حوادث اخیر، کم تاثیر بوده است و مقامات ایرانی نیز با اطمینان خاصی می‌گویند جنگی بین ایران و آمریکا اتفاق نخواهد افتاد. تا مدتی قبل، صحبت از اعزام ۱۰ هزار نیروی نظامی آمریکایی به منطقه بود که آخرین اخبار، حکایت از اعزام ۱۵۰۰ نیرو به منطقه دارد.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان از روزی که از نیویورک برگشته است مرتب به کشور‌های مختلف سفر می‌کند و آخرین مورد از این رفت و آمد‌های دیپلماتیک، سفر به اسلام آباد و بغداد است. سفر‌هایی که اندک زمانی پیش از این اتفاق افتاده بود و مدت زمان زیادی از آن‌ها سپری نشده و بار دیگر تکرار شده است. سفر‌هایی که به نظر می‌رسد در مسیر کاستن از تبعات تحریم‌ها اتفاق می‌افتد و شاید هم در مسیر کاستن از حجم تنش‌ها میان ایران و دولت ایالات متحده باشد.

 

 

 

ترقی در پاسخ به این پرسش که سفیر هندوستان در آمریکا اعلام کرده است تحریم‌های آمریکا را جدی می‌گیریم و از ایران و ونزوئلا نفت خریداری نمی‌کنیم، در این شرایط پاکستان و عراق چقدر می‌توانند به ایران کمک کنند و آیا فکر نمی‌کنید سفر آقای ظریف به این کشور‌ها برای تسهیل باب مذاکره با آمریکا باشد، اظهار کرد: هرگونه مذاکره از طرف نظام، ممنوع اعلام شده است بنابراین میانجی گری و واسطه کردن دیگر کشور‌ها برای ارتباط و مذاکره با آمریکا ممنوع است و دیپلمات‌های ما نمی‌توانند خلاف نظر نظام، عملی انجام دهند. این کشور‌ها برای اینکه خرید نفت از ایران برایشان ایجاد مشکل نکند نیازمند تعامل، مذاکره و یافتن راهی هستند که بتوانند تحت یک مکانیسمی با ایران کار کنند، بنابراین سفر‌های آقای ظریف را باید در این راستا ارزیابی کرد.

عضو حزب موتلفه اسلامی ادامه داد: بر خلاف اظهار نظر سفیر هند در ایالات متحده آمریکا، این کشور‌ها از ارتباط تجاری و مالی با ایران سود می‌برند و چون معامله با ایران برای کشور‌هایی مثل پاکستان و عراق جذابیت اقتصادی دارد تمایل دارند از آن بهره‌مند شوند. طبیعی است در اظهار نظر رسمی بگویند از تحریم‌های آمریکا تبعیت می‌کنند؛ بنابراین به طور غیر علنی در صدد هستند زمینه خرید نفت و همکاری اقتصادی با ایران را فراهم کنند. راه‌های زیادی وجود دارد که دو طرف در این رهگذر منتفع شوند. بخش خصوصی در بورس فعال است و آن‌ها می‌توانند از طریق ارتباط با بخش خصوصی ما معاملات خود را انجام دهند. این تعاملات می‌تواند راه‌های متعددی را پیش روی ما و آن‌ها بگشاید.

حمیدرضا ترقی در پاسخ به این سوال که در دولت آقای احمدی نژاد، نظام مذاکرات محرمانه‌ای در عمان با آمریکایی انجام می‌داد که بعد از توافق برجام علنی شد، آیا احتمال دارد در حال حاضر هم مشابه آن در حال تکرار باشد، به طوری که ما در آینده متوجه شویم در سال ۹۸ ایران و آمریکا مذاکراتی داشته اند، گفت: در صورتی این احتمال وجود داشت که رهبری باب مذاکره را نبسته باشند، ولی اکنون، چون ایشان باب مذاکره را بسته اند به طور طبیعی وزارت خارجه نمی‌تواند اقدامی در راستای مذاکره با آمریکا و بر خلاف سیاست‌های رهبری و نظام انجام دهد. اگر این ارتباط و مذاکره توسط دیپلمات‌های ما صورت گیرد، مورد بازخواست نظام و مردم قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه جنگی بین ایران و آمریکا صورت نمی‌گیرد، یادآور شد: اگر قرار بود جنگی اتفاق بیفتد رهبری حتما مطرح می‌کردند. وقتی می‌توان از جنگ جلوگیری کرد که توان و قدرت بازدارندگی داشته باشیم که ما این قدرت را داریم، بنابراین این دیپلماسی نیست که مانع می‌شود بلکه قدرت نظامی و بازدارندگی کشور است. اگر آمریکا قصد حمله و تجاوز به مرز‌های هوایی، زمینی و دریایی ایران را داشته باشد با پاسخ سریع و کوبنده ایران مواجه خواهد شد، تمام تحرکات آمریکا تحت کنترل و رصد نیرو‌های نظامی ما قرار دارد بنابراین چنانچه تحرک و اقدامی علیه کشور و منافع ما در منطقه انجام گیرد، با واکنش شدید جمهوری اسلامی مواجه خواهند شد، حتی قبل از اقدام و همزمان با اقدام پاسخ خواهند گرفت.

 

ترقی با اشاره به بمباران شریان نفت عربستان سعودی و انفجار کشتی‌های حامل نفت در خلیج فارس گفت: پس از تخریب کشتی‌های حامل نفت و بمباران لوله‌های نفت عربستان، کشور‌های منطقه که مدعی هستند می‌توانند کمبود نفت را در بازار جبران کنند و از به صفر رسیدن تولید و فروش نفت ایران خوشحال هستند، متوجه شدند این موضوع در کنترل آن‌ها نیست و معادلات منطقه در جای دیگری رقم می‌خورد! آن‌ها متوجه شدند چقدر آسیب پذیرند و این آسیب پذیری برای کسانی که به پر کردن جای ایران در بازار نفت، دل بسته اند درس خوبی بود، بنابراین از این جهت که هر کس جایگاه و حد و اندازه خود را بداند این دو حادثه نشانه‌ها و پیام‌های خوبی به همراه داشت.

این فعال سیاسی اصولگرا در خصوص ارزیابی خود از گزاره‌هایی همچون این موضوعات که آقای ظریف طی ماه‌های گذشته چندین سفر به عراق و پاکستان انجام داده است، یوسف بن علوی و وزیر خارجه آلمان به تهران می‌آیند، نخست وزیر ژاپن بعد از چهل سال که از انقلاب می‌گذرد ماه آینده عازم ایران است، خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم همه تلاش‌ها در این راستا است که ایران را در برجام نگه دارند و واسطه‌هایی که از اتحادیه اروپا، ژاپن، عمان و کشور‌های همسایه به ایران سفر می‌کنند برای این است که برجام توسط ایران نقض نشود و براین منطق و اساس است که تلاش کنند آمریکا هم به تعهدات بین المللی خود برگردد.

ترقی افزود: مهم است که جمهوری اسلامی در مقابل رفت و آمد‌های این چنینی، چه موضعی داشته باشد. اگر پاسخ ما از موضع مبتنی بر ضعف باشد طبیعتا خلاف سیاست‌های رهبری است و اگر مواضع ما نشان دهنده قاطعیت و از موضع قدرت باشد، واسطه‌ها قانع خواهند شد که با یک کشور منفعل، طرف نیستند و دشمن هم مطلع می‌شود. اگر دشمنان متوجه شوند حرف دولت و رهبری یکی نیست و دو صدا از داخل کشور ما بشنوند وارد این شکاف می‌شوند، سوء استفاده می‌کنند و فشار می‌آورند، لذا دو صدایی خطرناک خواهد بود.

وی در پاسخ به این پرسش که آمریکا عراق را از واردات برق و گاز از ایران معاف کرده است، ولی نمی‌تواند نفت ایران را بخرد یا تهاتر کند، گفت: فکر می‌کنم تحریم فروش نفت ایران در عراق موثر نیست و ایران و عراق زمینه و شرایط این کار را دارند، آمریکا هم به عراق سخت نخواهد گرفت. ما از طریق مرز و خاک کشور‌های همسایه خیلی راحت می‌توانیم نفت خود را صادر کنیم. همانگونه که نفت و گازوئیل ما در مرز‌های شرقی و غربی قاچاق می‌شود می‌توانیم نفت خود را بفروشیم. بنابر این به نظر نمی‌رسد سفر‌های آقای ظریف معنا و مفهوم دیگری داشته باشد.